တၢင်းပဵၼ်ပွတ်ႇမႅင်း (TB) ဢၼ်ၵိူတ်ႇပဵၼ်ၼႂ်းပီႈၼွင်ႉၵူၼ်းမိူင်းထုင်ႉၶုတ်းထၢၼ်ႇႁိၼ်ၼမ်ႉမသီႇပေႃႉၸိုင်ႈတႆး ပွတ်းႁွင်ႇၼၼ်ႉ ႁဵတ်းႁႂ်ႈလႆႈမႆႈၸႂ်လႅပ်ႈတေလၢမ်းၽေႈ၊ဢမ်ႇႁူႉဝႃႈငဝ်းလၢႆးဢၼ်တေတုမ်ႉတိူဝ်ႉပၢႆးယူႇလီၵူၼ်း မိူင်းၼႂ်းပိုၼ်ႉတီႈယွၼ်ႉၵၢၼ်ၶုတ်းထၢၼ်ႇၼၼ်ႉတေႁိုင်တေႃႇထိုင်မိူဝ်ႈလႂ်။
ၵူၼ်းဝၢၼ်ႈသိပ်းၵေႃႉ (ၸၢႆးပႅတ်ႇယိင်းသွင်) ၼႂ်းဝၢၼ်ႈႁႃႈဝၢၼ်ႈလႆႈၵူတ်ႇၸႅတ်ႈထတ်းႁၼ်ၺႃးတၢင်းပဵၼ်ပွတ်ႇမႅင်း (TB) တီႈႁူင်းယႃသီႇပေႃႉ၊ၵမ်ႈၼမ်ပဵၼ်ၼႂ်းပီ 2015။ၼႂ်းၵူၼ်းၸပ်းတၢင်းပဵၼ်ၼႆႉၶိုင်ႈၼိုင်ႈပဵၼ်ၵူၼ်းဝၢၼ်ႈ ၼႃး ၵုၼ်ဢၼ်ယူႇႁိမ်းၸမ်ထၢင်ထၢၼ်ႇႁိၼ်တီႈဢၼ်ၶုတ်းမႃးၸဵမ်မိူဝ်ႈပီ 2004 သေၵိုင်ႉၵၢင်ႉၶႂၢၵ်ႈၶုတ်းမႃး ႁၢဝ်ႉႁႅင်း ၼႂ်းပီ 2014။
လွင်ႈလူမ်းဢမ်ႇၸိုၼ်ႈသႂ်ၼႆႉၵိူတ်ႇၶိုၼ်ႈယွၼ်ႉၶီႈၽုၼ်ႇမုၵ်ႉဢၼ်ၶုတ်း၊တီႈၵဵပ်းသိမ်းလႄႈတေႃႉတၢင်ႇထၢၼ်ႇႁိၼ် ပႃးၸဵမ်ဢၢႆၵႂၢၼ်းတီႈၵွင်ထၢၼ်ႇႁိၼ်ဝႆႉႁိမ်းဢွင်ႈၶုတ်းထၢၼ်ႇႁိၼ်ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ၵူၼ်းဝၢၼ်ႈၼႃးၵုၼ်လၢတ်ႈဝႃႈလႆႈ သုတ်ႇ“ဢၢႆမဵၼ်လိပ်းမဵၼ်ၶဵဝ်”ဢၼ်လုၵ်ႉမႃးတီႈၵွင်ထၢၼ်ႇႁိၼ်ၼၼ်ႉၵူႈၶိုၼ်းဝၼ်းၼႆယဝ်ႉ။
ၵူၼ်းဝၢၼ်ႈၸိူဝ်းလႆႈၵူတ်ႇထတ်းမႅၼ်ႈၺႃးတၢင်းပဵၼ်ပွတ်ႇမႅင်းၼၼ်ႉတၢမ်ၼင်ႇသဵၼ်ႈမၢႆပႃႈတႂ်ႈၼႆႉ-
| ၶပ်ႉမၢႆ | ဢႃယု | ၸၢႆး/ယိင်း | ဝၢၼ်ႈ | ပီၵူတ်ႇၸႅတ်ႈ | ႁူဝ်ယွႆႈ |
| 1 | 45 | ၸၢႆး | ၼႃးၵုၼ်ၼွႆႉ | 2017 | |
| 2 | 30 | ယိင်း | ၼႃးၵုၼ် | 2017 | ၸပ်းတၢင်းပဵၼ်ႁၢဝ်ႉႁႅင်းသေ တိုၵ်ႉ ယူတ်းယႃတူဝ် ယူႇတီႈ ႁူင်းယႃ သီႇ ပေႃႉ၊ မၼ်းၼၢင်း မီးလုၵ်ႈလၢင်း 3 ၵေႃႉ |
| 3 | 23 | ၸၢႆး | ဝၢၼ်ႈလူင် ၼမ်ႉမ | 2016 | |
| 4 | 15 | ၸၢႆး | ၼႃးၵုၼ် | 2016 | |
| 5 | 41 | ၸၢႆး | ၼႃးၵုၼ် | 2015 | |
| 6 | 70 | ၸၢႆး | ၼႃးၵုၼ် | 2015 | မေးမၼ်းၸင်ႇႁႃတၢႆ မိူဝ်ႈ 2 လိူၼ် ပူၼ်ႉမႃးၵူၺ်း ယွၼ်ႉဢႆႁၢဝ်ႉႁႅင်း။ လႅပ်ႈ တေၸပ်းတၢင်းပဵၼ်ပွတ်ႇမႅင်း (TB) ပႃး |
| 7 | 58 | ၸၢႆး | ပႃတႅပ်း | 2015 | |
| 8 | 51 | ၸၢႆး | ၼွင်ၼုၺ်း | 2015 | |
| 9 | 43 | ၸၢႆး | ၼွင်ၼုၺ်း | 2015 | |
| 10 | 55 | ယိင်း | ၼႃးၵုၼ် | 2013 | ဝၢႆးလႆႈၵူတ်ႇၺႃးတၢင်းပဵၼ်ယဝ်ႉ မၼ်းၼၢင်းလႆႈၶၢႆႉပၢႆႈၵႂႃႇယူႇ တၢင်ႇ တီႈသေ ဢမ်ႇသိုပ်ႇယူႇတီႈ ၼႃးၵုၼ် ယဝ်ႉ |
ၵူၼ်းၸပ်းတၢင်းပဵၼ်ဝၢၼ်ႈၼႃးၵုၼ် ၵေႃႉဢၼ်ဢႃယုလႆႈ 70 ပီၼၼ်ႉလၢတ်ႈဝႃႈ မၼ်းလႆႈၵူတ်ႇၸႅတ်ႈထူပ်း ၺႃး လွင်ႈၸပ်းတၢင်းပဵၼ်ပွတ်ႇမႅင်း (TB) ၼႂ်းလိူၼ်ၵျုၼ်ႊ 2015။ လွင်ႈတၢင်းပဵၼ်ဢၼ်ၼႆႉႁဵတ်းႁႂ်ႈမၼ်းထူပ်းၺႃး တၢင်းယၢပ်ႇၽိုတ်ႇငိုၼ်းတွင်းတေႉတေႉ။ မၼ်းပဵၼ်ၸဝ်ႈႁႆႈၸဝ်ႈၼႃးဢွၼ်ႇသေမီးဝႆႉသူၼ်ၶဝ်ႈၵၢပ်ႇ လႄႈ သူၼ် မွၵ်ႇၸီႇလီႇ (မႆႉၶီႈလဵၵ်း)။ မိူဝ်ႈပႆႇၸပ်းတၢင်းပဵၼ်ပွတ်ႇမႅင်းၼၼ်ႉတႄႉ ၼိုင်ႈပီႁဵတ်းႁႆႈႁဵတ်းသူၼ် သေ မီးငိုၼ်းၶဝ်ႈ 300,000 ၵျၢပ်ႈ။ မိူဝ်ႈလဵဝ်ၵွပ်ႈၸပ်းတၢင်းပဵၼ်ၵေႃႈပိူင်ၼိုင်ႈ၊ ၵွပ်ႈလူမ်းဢမ်ႇၸိုၼ်ႈသႂ်ၵေႃႈ ပိူင်ၼိုင်ႈ၊ ၵွပ်ႈမီးဢၢႆ မဵၼ်လိပ်း မဵၼ်ၶဵဝ် ဢၢႆမဵၼ်ႁၢဝ်ႉႁႅင်းဢၼ်လုၵ်ႉမႃးတၢင်းလုၵ်းထၢင်ထၢၼ်ႇ ၼၼ်ႉၵေႃႈပိူင်ၼိုင်ႈသေ ဢမ်ႇပေႃး ၸၢင်ႈႁဵတ်းသူၼ်တေႉတေႉလႄႈ ငိုၼ်းၶဝ်ႈႁူဝ်ပီၵူၺ်းလႆႈ 50,000 ၵျၢပ်ႈၵူၺ်းယဝ်ႉ။
မၼ်းလၢတ်ႈဝႃႈ“ ၶႃႈမီးသူၼ်ၶဝ်ႈၵၢပ်ႇလႄႈသူၼ်မွၵ်ႇၸီႇလီႇ တၢင်းၵႂၢင်ႈမွၵ်ႈ 2 တိုင်ႇ ယၢၼ်ၵႆမေႃႇထၢၼ်ႇၼႃးၵုၼ် ၼၼ်ႉမွၵ်ႈ 120 ဝႃး။ ပေႃးၵႂႃႇႁဵတ်းၵၢၼ်တီႈသူၼ်ၼၼ်ႉၼႆ ဢၢႆထၢၼ်ႇမဵၼ်လိူဝ်ႁႅင်းၼႃႇ-မဵၼ်လိပ်းမဵၼ်ၶဵဝ် သမ်ႉ ပေႃးဢမ်ႇၸၢင်ႈၵိၼ်ၶဝ်ႈၵိၼ်ၼမ်ႉလႆႈ” ဝႃႈၼႆ။
ဝၢႆးမၼ်းၸပ်းတၢင်းပဵၼ်မႃး လႆႈၵႂႃႇၸႂ်းႁူင်းယႃတီႈသီႇပေႃႉၼိုင်ႈပွၵ်ႈၸႂ်ႉၶၢဝ်းတၢင်း 3-4 ဝၼ်းၵူႈလိူၼ် သေ ႁဵတ်း ႁႂ်ႈဢမ်ႇပေႃးၸၢင်ႈႁဵတ်းႁႃၵိၼ်လႄႈ မီးငိုၼ်းၶဝ်ႈဢေႇ။ မိူဝ်ႈၸဝ်ႉပီၼႆႉပူၼ်ႉမႃးပႆႇႁိုင် ၼၼ်ႉၵေႃႈ မေးမၼ်းဢႆ ႁၢဝ်ႉႁႅင်း သေလႆႈလုသဵင်ႈၵႂႃႇ မိူဝ်ႈသွင်လိူၼ်ပူၼ်ႉမႃးၼႆႉၵူၺ်း။ လႅပ်ႈတေပဵၼ်တၢင်းပဵၼ်ပွတ်ႇမႅင်း (TB) ၵူၺ်းၵႃႈ ယွၼ်ႉဢမ်ႇမီးငိုၼ်းလႄႈ ဢမ်ႇလႆႈၵႂႃႇၵူတ်ႇၸႅတ်ႈထတ်းတူၺ်းတီႈႁူင်းယႃ။
တၢင်းပဵၼ်ပွတ်ႇမႅင်းၼႆႉၵမ်ႈၼမ်ၵူတ်ႇၸႅတ်ႈၺႃးမိူဝ်ႈၼႂ်းပီ 2015 ၽွင်းႁူဝ်ပဝ်ႈ (ဢုၵ်ႉၵထ) ၼမ်ႉမ ၾၢင်ႉမႅၼ်ႈ ၵူၼ်း ဢႆႁၢဝ်ႉႁႅင်းၼမ်ၶိုၼ်ႈမႃးသေ လႆႈၸတ်းဢဝ်ရူတ်ႊ/ၵႃးမၼ်းၵႂႃႇသူင်ႇၵူတ်ႇၸႅတ်ႈတီႈႁူင်းယႃသီႇပေႃႉၼၼ်ႉ ယဝ်ႉ။ ဢွၼ်တၢင်းၼၼ်ႉတႄႉ ဢမ်ႇမီးၵူၼ်းဝၢၼ်ႈပေႃးသူၼ်ၸႂ်ၵႂႃႇၸႅတ်ႈတီႈႁူင်းယႃလူင်ပွင်ၸိုင်ႈ ၵွပ်ႈဝႃႈမၼ်းၵႆ (ၶၢဝ်းတၢင်းသွင်ၸူဝ်ႈမူင်း)၊ ဢမ်ႇပေႃးမီးငိုၼ်းလႄႈဢမ်ႇပေႃးႁူႉၵႂၢမ်းမၢၼ်ႈတႃႇလၢတ်ႈတေႃႇ ၸွမ်းၵူၼ်း ႁဵတ်းၵၢၼ် တီႈႁူင်းယႃၶဝ်ၼၼ်ႉယဝ်ႉ ၵွပ်ႈဝႃႈတီႈႁူင်းယႃၵမ်ႈၼမ်ဢမ်ႇလၢတ်ႈၵႂၢမ်းတႆး။
ၵူၼ်းဝၢၼ်ႈလၢတ်ႈဝႃႈ ဢၼ်မီးလူမ်းဢမ်ႇၸိုၼ်ႈသႂ် မီးဢၢႆမဵၼ်မႃး ႁၢဝ်ႉႁႅင်းမႃးၼႆႉၼႂ်းၶၢဝ်းတၢင်း 2017 ၼႆႉ ႁၢဝ်ႉ ႁႅင်းလိူဝ်သေမိူဝ်ႈဢွၼ်တၢင်း။
ၵၢၼ်ၶုတ်းထၢၼ်ႇႁိၼ်ၼႂ်းပိုၼ်ႉတီႈၼမ်ႉမၼႆႉ ၶွမ်ႊပၼီႊ ငူၺ်ႇယီႊပရႄး ဢၼ်တင်ႈႁူင်းၵၢၼ်ဝႆႉတီႈ တိူင်းဝဵင်း လိူဝ်ႇ (မၼ်းတလေး) တႄႇၶုတ်းမႃးတင်ႈတႄႇပီ 2004။ ၼႂ်းၵႃႈဢွင်ႈတီႈၶုတ်းထၢၼ်ႇႁိၼ်ယႂ်ႇလူင်သၢမ်ဢွင်ႈတီႈ ၼၼ်ႉ တႃႇတီႈၼိုင်ႈဢၼ်ပဵၼ်တီႈပဵင်းသၢႆးတႄႉလႆႈၵိုတ်းယင်ႉၵႂႃႇမိူဝ်ႈပီ 2015။ တႃႇသွင်တီႈဢၼ်ပဵၼ်တီႈ ၼႃး ၵုၼ် လႄႈပၢင်ငႃး ၼၼ်ႉတႄႉတိုၵ်ႉၶုတ်း၊ တိုၵ်ႉၸူင်ဢဝ်ထၢၼ်ႇႁိၼ်သေတေႃႉတၢင်ႇၼိူဝ်ၵႃးၶဝ်ၵႂႃႇၸူးႁူင်း ၵၢၼ် ၵိူဝ်ဝၢၼ်လႄႈလိၼ်ယၢင် (ၽိလၢတ်ႉမျေႇ) ငူၺ်ႇယီႇပရႄးၶဝ်ဢၼ်မီးၼႂ်းၼွင်ၶဵဝ်ၸိုင်ႈတႆးလႄႈ တိူင်းတႃႈ လိူဝ်ႇ ၼၼ်ႉၵူႈဝၼ်းယူႇယဝ်ႉ။
ၵူၼ်းမိူင်းၼႂ်းထုင်ႉဢိူင်ႇၼမ်ႉမၼႆႉမီးႁူဝ်ၵူၼ်းမွၵ်ႈ 1,500 သေမီးဝၢၼ်ႈၸဵတ်းဝၢၼ်ႈ၊ ၵူၼ်းဝၢၼ်ႈလႆႈပိုင်ဢိင်ႁႆႈ သူၼ် ၼႃး ပဵၼ်ပိူင်လူင်တႃႇၵၢၼ်ႁႃလဵင်ႉတွင်ႉယဝ်ႉ။ ၼွၵ်ႈသေမီးလူမ်းဢမ်ႇၸိုၼ်ႈသႂ်ယဝ်ႉၼၼ်ႉ ၵူၼ်းဝၢၼ်ႈ ယင်းထူပ်းၺႃးၽေးႁၢႆႉၸႃႉယွၼ်ႉၵၢၼ်ၶုတ်းထၢၼ်ႇႁိၼ်လႄႈလႆႈလုသုမ်းတိူၵ်ႇႁႆႈလွၵ်းၼႃး၊ ၼမ်ႉၶုၼ်ႇဢူၼ် ဢမ်ႇ ၸိုၼ်ႈသႂ်လႄႈ ၵႆႉမီးၽေးၵိုင်ႉၵၢင်ႉၸွမ်းတႃႈၸွမ်းတၢင်းယွၼ်ႉၵႃးတေႃႉတၢင်ႇ ထၢၼ်ႇႁိၼ်ၸိူဝ်းၼႆႉ။
မိူဝ်ႈလဵဝ် ၵူၼ်းမိူင်းဢွၼ်ၵၼ်မႆႈၸႂ်ဝႃႈ တၢင်းပဵၼ်ပွတ်ႇမႅင်း (TB) ဢၼ်ၽိူမ်ႉၶိုၼ်ႈမႃးၼႆႉ ၶႄးၸၢင်ႈၵဵဝ်ႇၵပ်းၸွမ်း လွင်ႈပၼ်ႁႃၵၢၼ်ထူၺ်ႈၸႂ်ယၢပ်ႇၽိုတ်ႇ ဢၼ်ပဵၼ်မႃးၶၢဝ်းႁိုင် ၸွမ်းၶီႈၽုၼ်ႇမုၵ်ႉ လႄႈလူမ်းဢမ်ႇၸိုၼ်ႈ ယွၼ်ႉ ၵၢၼ်ၶုတ်းထၢၼ်ႇႁိၼ်ၸိူဝ်းၼၼ်ႉသေ သမ်ႉဢမ်ႇလႆႈႁပ်ႉပၢႆးယူႇလီဢၼ်ၸၢင်ႈၶဝ်ႈထိုင်လႄႈ ဢမ်ႇမီးၾၢႆႇပၢႆးၵုမ်း ၵမ် တၢင်းပဵၼ်ၼႂ်းပိုၼ်ႉတီႈၼႆႈ ၼႆယဝ်ႉ။
ၵူၼ်းမိူင်းၼႂ်းပိုၼ်ႉတီႈလႆႈ တုၵ်းယွၼ်းႁႂ်ႈၵိုတ်းပႅတ်ႈၵၢၼ်ၶုတ်းထၢၼ်ႇႁိၼ်ၼႂ်းပိုၼ်ႉတီႈၼမ်ႉမၼႆႉမႃး ဢမ်ႇထၢတ်ႇ ဢမ်ႇဝၢႆး။ မိူဝ်ႈၼႂ်းလိူၼ် ဢႄႊပရိူဝ်ႊ 2016 ၼၼ်ႉၵေႃႈ ၵူၼ်းဝၢၼ်ႈ 250 ပၢႆလႆႈႁူပ်ႉတင်းၽူႈၸတ်းၵၢၼ် ၶွမ်ႊ ပၼီႊ ငူၺ်ႇယီႇပရႄး ၶဝ်ၼႂ်းၼမ်ႉမသေ တုၵ်းယွၼ်းႁႂ်ႈၶဝ်ၵိုတ်းပႅတ်ႈၵၢၼ်ၶုတ်းထၢၼ်ႇႁိၼ်လႄႈတုၵ်းယွၼ်း ႁႂ်ႈ ၶွမ်ႊပၼီႊ ၶဝ်ၶိုၼ်းမႄးထူမ်ပၼ်ၼမ်ႉၼွင်လူင်တီႈပဵင်းသၢႆး တီႈဢၼ်ယဵၼ်းပဵၼ်ၼွင်လူင်လႄႈမီးၵွင်ႉပႃး ၼၼ်ႉ ယဝ်ႉ။ ၵူၺ်းၵႃႈ ၼွင်လူင်ၼၼ်ႉၵေႃႈၶဝ်ဢမ်ႇၶိုၼ်းထူမ်ပၼ်သေဢမ်ႇၵႃးသမ်ႉသိုပ်ႇၶုတ်းဢဝ်ထၢၼ်ႇႁိၼ် ႁၢဝ်ႉ ႁၢဝ်ႉ ႁႅင်းႁႅင်း တေႃႇထိုင်လိူၼ်မေႇ 2016 ထိုင်တီႈသိုၵ်းမၢၼ်ႈပေႃးဢဝ်ႁႅင်းသိုၵ်းလေႃႇတိုၵ်းသိုၵ်းတႆး ၼႂ်းပိုၼ်ႉတီႈ ၼမ်ႉမ ဢၼ်ၸႂ်ႉၶိူင်ႈမိၼ်ယိုဝ်းပွႆႇမၢၵ်ႇ ပိူဝ်ႈတႃႇဢဝ်ႁူမ်ႇလူမ်ႈပၼ်ထၢင်ထၢၼ်ႇၶဝ်သေ တိုၵ်းလိုပ်ႈသိုၵ်းတႆး SSPP/SSA ဢွၵ်ႇၼႂ်းပိုၼ်ႉတီႈၸိူဝ်းပဵၼ်ၽၢႆႇၸၢၼ်းဢွင်ႈတီႈၶုတ်းထၢၼ်ႇႁိၼ်ၸိူဝ်းၼၼ်ႉယဝ်ႉပဵၵ်ႉသမ်ႉ မီးၵၢၼ် ၵိုတ်းယိုဝ်းၵၼ်တင်းသွင်ၾၢႆႇဝႆႉသေတႃႉ။ ၵူၼ်းမိူင်းလႆႈၺႃးပေႃႉထုပ်ႉလႄႈၶႃႈတၢႆယွၼ်ႉ ပၢင်တိုၵ်းၵႂႃႇၵေႃႈမီး။ ဝၢႆး မီး ၵၢၼ်ၵိုတ်းယိုတ်းလွင်ႈၶုတ်းထၢၼ်ႇႁိၼ်ၵႂႃႇၵႅပ်ႉၼိုင်ႈယဝ်ႉ ၶိုၼ်းမီးၵၢၼ်ၶုတ်းလူင်လၢင်ထႅင်ႈဝၢႆးပၢင်တိုၵ်း ၼၼ်ႉ ယဝ်ႉ။
တွင်ႈထၢမ်
ၸၢႆးႁေႃသႅင် +66: (0) 62- 941-9600 (တႆး၊ ဢင်းၵိတ်း)
ၸၢႆးၵွၼ်းလႅဝ်း +66: (0) 65-026-6104 (မၢၼ်ႈ၊ ဢင်းၵိတ်း)
PDF files: