ၽွင်းပၢင်တိုၵ်းၼႂ်းမိူင်းတႆးပႆႇယဵၼ်တေတတ်းပႅတ်ႈလွင်ႈၸွႆႈထႅမ်ၵူၼ်းမိူင်းတႆးပၢႆႈၽေးယူႇၸွမ်းလႅၼ် လိၼ်ဢမ်ႇထုၵ်ႇလီပဵၼ်

ၽိုၼ်တၢမ်းငဝ်းလၢႆးၵဝ်ႉငဝ်ႈသုၼ်ႇလႆႈၵူၼ်းၸိုင်ႈတႆးမၢႆ 08/2017

ဝၼ်းထိ 30/08/2017

ၽွင်းပၢင်တိုၵ်းၼႂ်းမိူင်းတႆးပႆႇယဵၼ်တေတတ်းပႅတ်ႈလွင်ႈၸွႆႈထႅမ်ၵူၼ်းမိူင်းတႆးပၢႆႈၽေးယူႇၸွမ်းလႅၼ် လိၼ်ဢမ်ႇထုၵ်ႇလီပဵၼ်

ႁူဝ်ႁုပ်ႈ

ၵူၼ်းမိူင်းတႆးပၢႆႈၽေး ပိုင်ႈဢိင်ယူႇသဝ်းၸွမ်းလႅၼ်လိၼ်မီးပၢင်သဝ်းၸူဝ်ႈၶၢဝ်း 6 တီႈၸွမ်းလႅၼ်လိၼ် တႆး-ထႆးသေမီးႁူဝ်ၵူၼ်း 6,200 ပၢႆ (ၵမ်ႈၼမ် ပဵၼ်ဝႆႉသႅၼ်းၸုမ်းၵူၼ်းပၢႆႈၽေးၼႂ်းမိူင်း Internally displaced persons or IDPs) ၵွပ်ႈဝႃႈလႆႈ ပိုင်ႈဢိင်ယူႇသဝ်းဝႆႉၼႂ်းလႅၼ်လိၼ်ၾၢႆႇမိူင်းတႆး) ၼႂ်းၵူၼ်း ပၢႆႈၽေးၼႆႉႁူဝ်ပၢၵ်ႇလႂ် 70% ပဵၼ်ၼၢင်းယိင်းလႄႈ လုၵ်ႈဢွၼ်ႇ။

ပၢင်သဝ်းၵူၼ်းပၢႆႈၽေးၼႆႉမီးမႃးၶၢဝ်းတၢင်း 18 ပီယဝ်ႉ။ၵူၼ်းပၢႆႈၽေးၵမ်ႈၼမ်ပဵၼ်ၵူၼ်းပၢႆႈၽေး သိုၵ်း သိူဝ်ၽွင်းသိုၵ်းမၢၼ်ႈၵႂၢတ်ႇလၢင်ႉၽဵဝ်ႈမူၺ်ႉၼႂ်းမိူင်းၸိုင်ႈတႆးပွတ်းၵၢင်ၽွင်း 1996-1998 ဢၼ်ႁဵတ်း ႁႂ်ႈၵူၼ်းမိူင်း 300,000 ပၢႆလႆႈၺႃးပၢႆၵွင်ႈၸိ ၸမ်ႈ ပႃႈၼႃႈႁိူၼ်းၶဝ်သေတဵၵ်းလိုပ်ႈၶၢႆႉပၢႆႈ၊ၵူၼ်းဝၢၼ်ႈ ၼပ်ႉႁူဝ်ပၢၵ်ႇၺႃးသိုၵ်း မၢၼ်ႈပေႃႉထုပ်ႉ၊ၵၼ်ႉၸၼ်လူလၢႆၶႃႈတၢႆၸိူဝ်းၼႆႉ။

ၵူၼ်းမိူင်းတႆးပၢႆႈၽေးပၢႆႈၽေးၼႆႉဢမ်ႇလႆႈထုၵ်ႇႁပ်ႉႁွင်း/မၵ်းမၼ်ႈပဵၼ်ၵူၼ်းပၢႆႈၽေးလႄႈဢမ်ႇလႆႈႁပ်ႉ တၢင်းၸွႆႈ ထႅမ်မိူၼ်ၵူၼ်းပၢႆႈၽေး ယၢင်း၊ယၢင်းလႅင်၊လႄႈမွၼ်း၊ၵွပ်ႈၼၼ်ၵႃႈလႆႈပိုင်ႈဢိင်ယူႇသဝ်း ၸွမ်း လႅၼ် လိၼ်တႆးသေႁႃလဵင်ႉ တူဝ်ၸႂ်ၸဝ်ႈၵဝ်ႇလူၺ်ႈ လၢႆး ၸဝ်ႈၵဝ်ႇၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ၵွပ်ႈလႆႈပၵ်းပၢင် သဝ်းယူႇ ၸွမ်းၼိူဝ်ၸိၵ်းလွႆဢၼ်ဢမ်ႇပေႃး မီးတီႈၽုၵ်ႇသွမ်ႈႁႃၵိၼ်သေမီးတပ်ႉ သိုၵ်းမၢၼ်ႈတင်း တပ်ႉသိုၵ်းဝႃႉ (UWSA) ႁွပ်ႈဝႆႉလႄႈၵူၼ်းမိူင်းတႆးပၢႆႈၽေးပၢႆႈၽေးလႆႈ ၶပ်းၶိုင်ၽိုတ်ႉယူႇၼႂ်းၵႄႈတၢင်း ယၢပ်ႇလူင်လၢႆ ၸိူဝ်ႉ လၢႆပိူင်တႃႇယူႇသၢင်ႈပဵၼ်တူင်ႇဝူင်းၵူၼ်း၊သၢင်ႈႁူင်းႁဵၼ်း၊ႁူင်းယႃ (ႁွင်ႈယႃ)လႄႈ ဝတ်ႉဝႃးၽႃသိူဝ်ႇတီႈၵိူဝ်း ယမ် ၸိူဝ်းၼႆႉတေႉတေႉ။

လွင်ႈတၢင်းၸိူဝ်းၼႆႉႁဵတ်းႁႂ်ႈၸဝ်ႈတႃႇၼၸွႆႈထႅမ်ၼွၵ်ႈမိူင်းၶဝ်လႆႈၸွႆႈထႅမ်ၶိူင်ႈၵမ်ႉၵႅမ်ၸၼ်ႉပိုၼ်ႉ ထၢၼ်မိူၼ်ၶဝ်ႈၼမ်ႉ တၢင်းၵိၼ်မႃးတႃႇၶၢဝ်းတၢင်း 18 ပီၼၼ်ႉယဝ်ႉ။

ၵူၺ်းၵႃႈလူၺ်ႈလွင်ႈတၢင်းဢမ်ႇသၢင်ႇထုၵ်ႇသေလႄႈလွင်ႈၸွႆႈထႅမ်ၸိူဝ်းၼႆႉတေၵိုတ်းပႅတ်ႈ။ၵွပ်ႈၽွၼ်း ၵၢၼ်လွင်ႈငမ်းယဵၼ် ၼႂ်းမိူင်းႁူမ်ႈတုမ်မၢၼ်ႈသေလႄႈၸဝ်ႈတႃႇၼၽူႈၸွႆႈထႅမ်ၶဝ်လႆႈယၢႆႉၶၢႆႉၵွင် တိုၼ်းငိုၼ်းၸွႆႈလိူဝ်ၸွမ်းလႅၼ်လိၼ်ၶဝ်ၶဝ်ႈၼႂ်းမိူင်းသေသမ်ႉလႆႈပိုၼ်ၽၢဝ်ႇဝႆႉဝႃႈတေၵိုတ်းပႅတ်ႈ လွင်ႈၸွႆႈထႅမ်ၶဝ်ႈၼမ်ႉတၢင်းၵိၼ်ၵူၼ်းပၢႆႈတႆးပၢႆႈၽေးတင်း 6 ပၢင်သဝ်းဢၼ်မီးၸွမ်းလႅၼ်လိၼ်တႆး-ထႆးၼႂ်းလိူၼ်ဢွၵ်ႊထူဝ်ႊပိူဝ်ႊ 2017 ၼႆႉၼႆယဝ်ႉ။

တီႈတႄႉမၼ်းၵူၼ်းမိူင်းတႆးပၢႆႈၽေးပၢႆႈၽေးဢၼ်မီးၸွမ်းလႅၼ်လိၼ်တႆး-ထႆးၼႆႉယင်းပႆႇၸၢင်ႈပွၵ်ႈ ၶိုၼ်းဝၢၼ်ႈၵဝ်ႇ မိူင်းလင်။သိုၵ်းမၢၼ်ႈ ၵေႃႈ ပႆႇႁဵတ်းၸွမ်းၶေႃႈတူၵ်းလူင်းလႆႈၸႂ်ၵၢၼ်ၵိုတ်းယိုဝ်း လႄႈ တိုၵ်ႉ သိုပ်ႇ ၶႂၢၵ်ႈ ၼႃႈသိုၵ်းသေႁၢင်ႈသိုၵ်းၼႂ်းမိူင်းတႆးပတ်းပိုၼ်ႉယူႇ။ၵူၼ်းမိူင်းသိုပ်ႇၺႃးၸၢၵ်ႇၺႃး လွင်ႈပူၼ်ႉပႅၼ်ဢၼ်ပဵၼ်ၽႅၼ်ၵၢၼ်ၶဝ်ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။

ဝၢၼ်ႈၵဝ်ႇမိူင်းလင်ၵူၼ်းမိူင်းတႆးပၢႆႈၽေးပၢႆႈၽေးၼပ်ႉႁူဝ်ပၢၵ်ႇဝၢၼ်ႈၸိူဝ်းလႆႈပိုၼ်ႉပွႆႇပႅတ်ႈသေပၢႆႈ ၽေး ၼၼ်ႉသိုၵ်းမၢၼ်ႈလႄႈသိုၵ်းဝႃႉ (UWSA) သိုပ်ႇႁုပ်ႈယိုတ်းၵုမ်းၵမ်ဝႆႉ။ၶူင်းၵၢၼ်မႂ်ႇယႂ်ႇလူင် လၢႆလၢႆ ဢၼ်ၵေႃႈ သိုၵ်းမၢၼ်ႈၽႅၼ်ၵၢၼ်ဝႆႉသမ်ႉဢမ်ႇ ပႃးၵၢင်ၸႂ်ၵူၼ်းမိူင်း(ၵူၼ်းမိူင်းဢမ်ႇလႆႈၸႂ်) သေပဵၼ်လွင်ႈလွၵ်ႇ ငိုတ်ႈတႃႇႁႂ်ႈဝၢၼ်ႈၵူၼ်းတၵ်း လုလႅဝ်ၸူမ်ႁၢႆတေႃႇၸူဝ်ႈတေႃႇ ပၢၼ်ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။

ပေႃးပႆႇမီးၶေႃႈတူၵ်းလူင်းၵိုတ်းယိုဝ်းပတ်းပိုၼ်ႉတူဝ်ႈမိူင်းဢၼ်ၸိုၼ်ႈၸၢင်ႇ၊သိုၵ်းမၢၼ်ႈဢမ်ႇထွၼ်သိုၵ်း ၶဝ်ဢွၵ်ႇ လႄႈဢမ်ႇ မီး ၶေႃႈတူၵ်းလူင်းတၢင်းၵၢၼ်မိူင်းပိူဝ်ႈတႃႇၵိုတ်းယိုတ်းပႅတ်ႈသိုၵ်း ၵၢင်မိူင်းၸိူဝ်းၼႆႉ ၸိုင်ၵူၼ်းပၢႆႈၽေး တိုၼ်းဢမ်ႇႁတ်းပွၵ်ႈ ၶိုၼ်းဝၢၼ်ႈၵဝ်ႇမိူင်းလင်။

တေႃႇထိုင်ၶၢဝ်းယၢမ်းဢၼ်ၵူၼ်းပၢႆႈၽေးပေႃးလႆႈထၢင်ႇႁၢင်ႈလူမ်ၸႂ်သေပွၵ်ႈၶိုၼ်း၊မီးလွင်ႈႁူမ်ႈလူမ်ႈ လႄႈ မီးသရေႇၼႃႈတႃ ၼၼ်ႉၸဝ်ႈတႃႇၼၼွၵ်ႈမိူင်းၶဝ်ထုၵ်ႇလႆႈသိုပ်ႇၵမ်ႉထႅမ်ၵူၼ်းပၢႆႈၽေးၸွမ်း လႅၼ် လႄႈၵူၼ်းပၢႆႈၽေးၼႂ်းမိူင်း (IDPs) ၸွမ်း လႅၼ် လိၼ်တႆး-ထႆးၼၼ်ႉယဝ်ႉ။

လမ်းၼႂ်း

ႁူဝ်ႁုပ်ႈ

ပိုၼ်းၵႅပ်ႈလွင်ႈၵူၼ်းမိူင်းတႆးႁၢမ်းႁိူၼ်းယႄးတီႈယူႇသေၶၢႆႉပၢႆႈၶဝ်ႈၸူးမိူင်းထႆး

–        သိုၵ်းမၢၼ်ႈပိုတ်ႇၼႃႈသိုၵ်းၵႂၢတ်ႇလၢင်ႉပိုၼ်ႉတီႈၼႂ်းၸိုင်ႈတႆးပွတ်းၵၢင် 1996-1998

–        တဵၵ်းၸႂ်ႉဝႃႉၶဝ်ႈပၵ်းဢဝ်တီႈယူႇၼႂ်းၸိုင်ႈတႆးပွတ်းၸၢၼ်း (1999-2001)

ပိုၼ်းၵႅပ်ႈလႄႈငဝ်းလၢႆးၵူၼ်းပၢႆႈၽေးၼႂ်းမိူင်းဢိၵ်ႇတင်းၵူၼ်းပၢႆႈၽေးၸွမ်းပၢင်သဝ်းလႅၼ်လိၼ်တႆး–ထႆးယၢမ်းလဵဝ်

–          ႁူဝ်ၵူၼ်းၼႂ်းပၢင်သဝ်းၵူၼ်းပၢႆႈၽေးမိူဝ်ႈလဵဝ်

–          လွင်ႈတင်ႈပၢင်သဝ်းၵူၼ်းပၢႆႈၽေးၼႂ်းမိူင်း IDP ၸွမ်းလႅၼ်လိၼ်တႆး–ထႆး

–          လွင်ႈမီးပၢင်သဝ်းၵူၼ်းမိူင်းတႆးပၢႆႈၽေးပၢႆႈၽေးဢၼ်လဵဝ်ၼႂ်းလိၼ်ထႆး

–          လွင်ႈၶဵင်ႇတႃႉၼႂ်းပၢင်သဝ်းၵူၼ်းပၢႆႈၽေးၼႂ်းမိူင်း

• ၽေးပၢင်တိုၵ်းသိုၵ်းသိူဝ်
• ပိုၼ်ႉတီႈၽုၵ်ႇသွမ်ႈဢေႇ၊မီးတိုဝ်ႉတၢင်းတႃႇၵၢၼ်ႁႃလဵင်ႉတွင်ႉဢိတ်းဢွတ်း
• လွင်ႈၶဵင်ႇတႃႉတၢင်းပၢႆးယူႇလီလႄႈပၢႆးပၺ်ႇၺႃႇ

–          လွင်ႈၶဵင်ႇတႃႉၼႂ်းပၢင်သဝ်းၵူၼ်းပၢႆႈၽေးၵုင်းၵျေႃႇ

လွင်ႈတၢင်းဢၼ်ၵူၼ်းပၢႆႈၽေးၸွမ်းလႅၼ်လိၼ်လႄႈၵူၼ်းပၢႆႈၽေးၼႂ်းမိူင်းဢမ်ႇၸၢင်ႈပွၵ်ႈၶိုၼ်း

–          သိုၵ်းမၢၼ်ႈသိုပ်ႇၶႂၢၵ်ႈသိုၵ်းၼႂ်းၸိုင်ႈတႆး

–          သိုၵ်းမၢၼ်ႈသိုပ်ႇပိုတ်ႇၼႃႈသိုၵ်းလႄႈပူၼ်ႉပႅၼ်သုၼ်ႇလႆႈသုၼ်ႇပဵၼ်ၵူၼ်း

–          လွင်ႈလႆႈပိုၼ်ႉပွႆႇပႅတ်ႈဝၢၼ်ႈၵဝ်ႇဢမ်ႇၼၼ်လႆႈထုၵ်ႇႁုပ်ႈယိုတ်းၵုမ်းၵမ်

–          လွင်ႈလွမ်ၵူဝ်တႃႇတေသုမ်းတီႈလိၼ်တေႃႇၸူဝ်ႈတေႃႇပၢၼ်ယွၼ်ႉၶူင်းၵၢၼ်ယႂ်ႇလူင်

တွၼ်ႈလူပ်းလင်

ပိုၼ်းၵႅပ်ႈလွင်ႈၵူၼ်းမိူင်းတႆးႁၢမ်းႁိူၼ်းယႄးတီႈယူႇသေၶၢႆႉပၢႆႈၶဝ်ႈၸူးမိူင်းထႆး

ၵူၼ်းပၢႆႈၽေးၼႂ်းၸိုင်ႈတႆးလႆႈဢွၼ်ၵၼ်ၼီပၢႆႈၶဝ်ႈၸူးမိူင်းထႆးမႃးၶၢဝ်းတၢင်းၼပ်ႉႁူဝ်သိပ်းပီပိူဝ်ႈတႃႇႁႃ တၢင်းပၢႆႈ သိုၵ်းၵၢင် မိူင်း လႄႈဝႄႈလွင်ႈသိုၵ်းမၢၼ်ႈၶႃႈႁႅမ်ၼၼ်ႉယဝ်ႉၵူၺ်းၵႃႈဢွၼ်တၢင်းပီ 1990 ၼၼ်ႉဢမ်ႇလႆႈပၢႆႈယႂ်ႇလူင်လၢင်ၵႃႈႁိုဝ်။လွင်ႈၸိူဝ်းၼႆႉဢမ်ႇမိူၼ်ၵူၼ်းမိူင်းယၢင်းလႅင်၊ယၢင်းၽိူၵ်ႇလႄႈ မွၼ်းၶဝ်ၸိူဝ်းမီးႁူဝ်ၵူၼ်းၼပ်ႉ မိုၼ်ႇ ပၢႆႈၽေးၶဝ်ႈၸူးမိူင်း ထႆးတင်ႈတႄႇပီ 1980။ပၢင်သဝ်းၵူၼ်းယၢင်း ပၢႆႈၽေးၶဝ်တႄႇတင်ႈၼႂ်းမိူင်းထႆးမိူဝ်ႈပီ 1984။ဝၢႆးပီ 1988 ယဝ်ႉမီးပၢင်သဝ်း ၵူၼ်းမွၼ်းလႄႈၵူၼ်း ယၢင်းလႅင်ပၢႆႈၽေးထႅင်ႈ။

ပိူင်လူင်ဢၼ်ႁဵတ်းႁႂ်ႈၵူၼ်းမိူင်းတႆးလႆႈၶၢႆႉပၢႆႈၽေးမႃးယႂ်ႇလူင်လၢင်ၼၼ်ႉမီးသွင်လွင်ႈၽွင်းႁၢင်ပီ 1990- ၼၼ်ႉၵေႃႈပဵၼ်လွင်ႈ ဢၼ်သိုၵ်းမၢၼ်ႈပိုတ်ႇၼႃႈသိုၵ်းၵႂၢတ်ႇလၢင်ႉၼႂ်းပိုၼ်ႉမိူင်းတႆး ပွတ်းၵၢင်ဢၼ် တႄႇမိူဝ်ႈပီ 1996 လႄႈထႅင်ႈလွင်ႈ ၼိုင်ႈ သမ်ႉပဵၼ်လွင်ႈတဵၵ်းၸႂ်ႉၶၢႆႉယၢႆႉၵူၼ်းၸၢဝ်းဝႃႉမိူင်းတႆးပွတ်း ႁွင်ႇ လူင်းမႃးပၵ်းသဝ်းယူႇတၢင်းမိူင်းတႆးပွတ်းၸၢၼ်းၼႂ်းပီ 1999 ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။

လွင်ႈသိုၵ်းမၢၼ်ႈပိုတ်ႇၼႃႈသိုၵ်းၵႂၢတ်ႇလၢင်ႉၼႂ်းမိူင်းတႆးပွတ်းၵၢင်ၼႂ်းပီ 1996-1998

ဝၢႆးတပ်ႉသိုၵ်းမိူင်းတႆး (Mong Tai Army/MTA) ဝၢင်းၶိူင်ႈပၼ်သိုၵ်းမၢၼ်ႈႁၢင်ပီ 1995 ယဝ်ႉၸဝ်ႈ ယွတ်ႈသိုၵ်းၶိုၼ်းဢွၼ် ဢဝ် လုၵ်ႈၼွင်ႉၵေႃႇတင်ႈၶိုၼ်းတပ်ႉသိုၵ်းၸိုင်ႈတႆး Shan State Army (ဝၢႆးမႃးၶိုၼ်းသိုပ်ႇၸႂ်ႉၸိုဝ်ႈၶွင်ႇသီႇဢဝ်ၶိုၼ်း ၸိုင်ႈတႆး/ တပ်ႉသိုၵ်းၸိုင်ႈတႆး -RCSS/SSA)။ၼႂ်းလိူၼ် မျၢတ်ႉၶ်ျ 1996 ၼၼ်ႉပိူဝ်ႈတႃႇတတ်းပႅတ်ႈလွင်ႈၸွႆႈထႅမ်ၸုမ်း ၸဝ်ႈယွတ်ႈသိုၵ်းၶဝ်ၼႆသေသိုၵ်းမၢၼ်ႈ တႄႇပိုတ်ႇၼႃႈသိုၵ်းယႂ်ႇလူင်ၵႂၢတ်ႇလၢင်ႉၽဵဝ်ႈမူၺ်ႉၼႂ်းမိူင်းတႆးပွတ်းၵၢင်ဢဝ်ပၢႆၵွင်ႈၸိၸမ်ႈ တဵၵ်း လိုပ်ႈၵူၼ်းမိူင်းၼႂ်းပိုၼ်ႉတီႈၶၢႆႉပၢႆႈၵႂႃႇယူႇၸွမ်းသၢပ်ႇဝဵင်းလႄႈၸွမ်းသဵၼ်ႈ တၢင်းလူင်ၸိူဝ်းၼႆႉ။

လွင်ႈသိုၵ်းမၢၼ်ႈပိုတ်ႇၼႃႈသိုၵ်းၸိူဝ်းၼႆႉႁဵတ်းႁႂ်ႈမီးလွင်ႈလုသုမ်းလူင်လၢင်တေႉတေႉ။ၽွင်း 1996-1998 ၼၼ်ႉဝၢၼ်ႈၵူၼ်း 1,400 ဝၢၼ်ႈႁူဝ်ၵူၼ်း 300,000 ပၢႆလႆႈထုၵ်ႇသိုၵ်းမၢၼ်ႈတဵၵ်းၸႂ်ႉၶၢႆႉပၢႆႈ လႄႈလႆႈပိုၼ်ႉပွႆႇပႅတ်ႈႁိူၼ်းယေးၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ၵူၼ်းဝၢၼ်ႈၸိူဝ်းသၢၼ်ၶတ်းဢမ်ႇၼၼ်ၸိူဝ်းလၵ်ႉလွမ် ပွၵ်ႈမိူဝ်းၸႂ်းႁိူၼ်း၊ႁႆႈၼႃးၸိူဝ်းၼၼ်ႉၺႃးသိုၵ်းမၢၼ်ႈယိုဝ်းတၢႆ တေႃႇၼႃႈတေႃႇတႃဢမ်ႇၼၼ်ပေႃႉ ထုပ်ႉႁၢဝ်ႉႁႅင်းၸိူဝ်းၼႆႉ။ၽွင်းၼၼ်ႉၵဝ်ႉငဝ်ႈသုၼ်ႇလႆႈၵူၼ်းၸိုင်ႈတႆးလႆႈၵဵပ်းႁွမ် တွမ်လွင်ႈၵူၼ်းမိူင်း 600 ပၢႆၺႃးသိုၵ်းမၢၼ်ႈၶႃႈတၢႆဢိၵ်ႇပႃးလွင်ႈမီးၸိုဝ်ႈလိုဝ်းယွၼ်ႉ ၶႃႈႁႅမ်ၵူၼ်းမိူင်း 56 ၵေႃႉပဵၼ်ၵွင်ၼႂ်း ၼၼ်ႉၼၢင်းယိင်းၵေႃႈပႃးၼႂ်းၵုၼ်ႁဵင်မိူဝ်ႈဝၼ်းထိ 16/06/1997ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။

ၵူၼ်းဝၢၼ်ႈၸိူဝ်းၼၼ်ႉသိုၵ်းမၢၼ်ႈဢမ်ႇပၼ်ၶႂၢင်ႉႁႂ်ႈဢဝ်လေႃႉမိူဝ်းတေႃႉတၢင်ႇၶဝ်ႈတီႈဝၢၼ်ႈၵဝ်ႇၵူၺ်း ဢမ်ႇၵႃးယင်းၺႃး သိုၵ်း မၢၼ်ႈတိမတ်ႉသေယိုဝ်းတၢႆၸွမ်းတၢင်း။

သိုၵ်းမၢၼ်ႈယင်းၵၼ်ႉၸၼ်လူလၢႆၼၢင်းယိင်းဢဝ်ပဵၼ်ၶိူင်ႈယိပ်းၵွင်ႈၵၢင်ႇမိူၼ်တိုၵ်းၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ၽိုၼ်ႁၢႆးငၢၼ်းထၢင်ႇႁၢင်ႈ ၵၼ်ႉၸၼ်ဢၼ်ၵဝ်ႉငဝ်ႈသုၼ်ႇလႆႈၵူၼ်းၸိုင်ႈတႆးလႄႈၸုမ်းၵပ်းသၢၼ်လွင်ႈၼၢင်းယိင်းတႆးလႆႈႁူမ်ႈ ၵၼ်ၵဵပ်းႁွမ်တွမ်ဢွၵ်ႇ ၵႂႃႇၼႂ်းပီ 2002 ၼၼ်ႉသိုၵ်းမၢၼ်ႈၸိူဝ်းလုၵ်ႉမႃးလၢႆတီႈ လၢႆတၢင်းတႃႇ 52 တပ်ႉၵွင်မီးလၢႆး ပူၼ်ႉပႅၼ်တၢင်းၵႃႇမလၢႆမဵဝ်း တေႃႇၼၢင်းယိင်းလႄႈဢွၼ်ႇယိင်း 625 ၵေႃႉ၊ၵမ်ႈၼမ်ပဵၼ်ၼႂ်းပိုၼ်ႉတီႈဢၼ် လႆႈထုၵ်ႇတဵၵ်းၸႂ်ႉၶၢႆႉပၢႆႈၼႂ်းၸိုင်ႈတႆးၼၼ်ႉ ယဝ်ႉ။ၼၢင်း ယိင်းႁူဝ်ပၢၵ်ႇလႂ် 61 % ၺႃးၵၼ်ႉၸၼ်ပဵၼ်ၽုင်။ 25% ၵၼ်ႉၸၼ်ယဝ်ႉၶႃႈတၢႆသေမၢင် ၸိူဝ်း ၵၼ်ႉ ၸၼ်ၶႃႈ တၢႆယဝ်ႉ ယႃႉတူဝ်တၢႆပဵၼ်ပိတ်းပဵၼ်ပွတ်းၸိူဝ်းၼႆႉ။

ၵွပ်ႈမီးလွင်ႈၵၢၼ်ၶႃႈႁႅမ်ႁုၵ်းႁၢႆႉၸိူဝ်းၼႆႉသေဢမ်ႇ ၸၢင်ႈသိုပ်ႇယူႇၵႂႃႇၼႂ်းပိုၼ်ႉတီႈဢၼ်တဵၵ်းၸႂ်ႉ ယူႇ ၼၼ်ႉယဝ်ႉလႄႈၵူၼ်း ဝၢၼ်ႈၸိူဝ်းလၢႆႈၶၢႆႉ ဝၢၼ်ႈ ၸိူဝ်းၼၼ်ႉၸင်ႇလႆႈ ပၢႆႈၶဝ်ႈ ၸူးမိူင်းထႆးၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ၵူၼ်းၼႂ်းႁိူၼ်းတင်းမူတ်းပႃးၸဵမ်ၵူၼ်းထဝ်ႈၵူၼ်းၵႄႇလႄႈလုၵ်ႈဢွၼ်ႇၼုမ်ႇၸိူဝ်းၼႆႉလႆႈၶၢႆႉ ပၢႆႈၽေး ၸွမ်းၵၼ်ပဵၼ်ယိုတ်ႈပဵၼ်သၢႆ -ၶၢမ်ႈႁူၺ်ႈ ၶၢမ်ႈလွႆၶီႇပေးလွင်ႈၸွမ်း ၼမ်ႉၶူင်းလႄႈယိမ်ၵႃး ပိူၼ်ႈတေႃႇ ပေႃးထိုင်လႅၼ်လိၼ်ၸိူဝ်းၼႆႉ။

ၼႂ်းလိူၼ်မေႇ 1996 ၼၼ်ႉၵူၼ်းဝၢၼ်ႈၼပ်ႉႁူဝ် မိုၼ်ႇ တိုၼ်ႇၵၼ်ပၢႆႈၶဝ်ႈၸူးမိူင်းထႆး ပွတ်းႁွင်ႇသေ လႆႈ ၽၢတ်ႇၽႄၵၼ်ၵႂႃႇယူႇ ၸွမ်းႁႆႈ၊သူၼ်မၢၵ်ႇ ၸွၵ်းမၢၵ်ႇဝၢၼ်ႁႃႁဵတ်းၵၢၼ်ဢမ်ႇၼၼ်ပႂ်ႉတိုဝ်ႉ တၢင်း တႃႇၶၢႆႉၶဝ်ႈၼႂ်းပၢင်သဝ်း ၵေႃႇသၢင်ႈၼႂ်းဝဵင်း ၵဵင်းမႆႇၸိူဝ်းၼႆႉ။ၵွပ်ႈပဵၼ်ႁႅင်းၵၢၼ်ဢၼ်ဢမ်ႇ ထုၵ်ႇမၢႆမီႈ လႄႈလႆႈႁိူဝ်ႉမွႆႈၸႂ်ၵူႈၶၢဝ်းယၢမ်းၵူဝ် ၺႃးၸဝ်ႈၼႃႈတီႈ ထႆးၶဝ်တိၺွပ်းယဝ်ႉသူင်ႇ ပွၵ်ႈၶိုၼ်း ဝၢၼ်ႈၵဝ်ႇမိူင်း လင်သေၺႃးၵူၼ်းၵိၼ်ၵၢင် (ပွႆးၸႃး) လႄႈ ပေႃႈလဵင်ႉၼၢႆးၸၢင်ႈၶဝ်ၵိၼ်ၸိၵ်းတွၵ်ႇ ၸွၵ်းၼိူဝ်ၶဝ် ထႅင်ႈ ၸိူဝ်းၼႆႉ။ၵွပ်ႈလွမ်ၵူဝ်ၽေးၶဵၼ်ၼႂ်းပိုၼ်ႉတီႈႁဵတ်း ၵၢၼ်သေၵူၼ်းပၢႆႈၽေးမၢင် ၸိူဝ်းတၢႆယွၼ်ႉတၢင်း ပဵၼ်ဢၼ်ၸၢင်ႈယႃႁၢႆလႆႈယူႇၼၼ်ႉၵေႃႈမီး။လုၵ်ႈဢွၼ်ႇဢမ်ႇ ၸၢင်ႈၶဝ်ႈထိုင်ႁူင်းႁဵၼ်းသေထူပ်းၺႃးပၼ်ႁႃတၢင်းယၢပ်ႇၽိုတ်ႇတၢင်းပၢႆးယူႇလီလႄႈလွင်ႈလွတ်ႈ ၽေးၵွပ်ႈယူႇ ၼႂ်းပိုၼ်ႉတီႈၵူၼ်းၼမ်၊ဢွင်ႈ တီႈႁဵတ်းၵၢၼ် ဢမ်ႇမူတ်းသႂ်၊သမ်ႉၵႆႉလႆႈႁူပ်ႉၺႃးၵွင်ႉသၢၼ်ႊယႃၶႃႈ မူင်ႈမႅင်း ဢၼ်ပဵၼ်ၽေးတေႃႇပၢႆး ယူႇလီႁၢဝ်ႉႁႅင်းၸိူဝ်းၼႆႉ။

ၸုမ်းတူင်ႇဝူင်းတႆးၵႆႉလႆႈႁႃတၢင်းၶဝ်ႈႁႃၸဝ်ႈၼႃႈတီႈထႆးလၢႆပွၵ်ႈလၢႆၽဝ်ႇပိူဝ်ႈတႃႇႁႂ်ႈႁပ်ႉႁူႉထိုင်ငဝ်း လၢႆး ၸိူဝ်းၼႆႉသေတင်ႈပၼ်ပၢင်သဝ်းၵူၼ်းပၢႆႈၽေးတႃႇတႆးမိူၼ်ပီႈၼွင်ႉယၢင်းလႅင်၊ယင်းၽိူၵ်ႇၶဝ် ၸွမ်းလႅၼ်လိၼ်ၼႆယူႇၵူၺ်းၵႃႈဢမ်ႇပဵၼ်မႃးၸွမ်းၼင်ႇလွင်ႈၶႂ်ႈပဵၼ်။ၸဝ်ႈၼႃႈတီႈထႆးၶဝ်သမ်ႉတွပ်ႇ လၢတ်ႈဝႃႈၵူၼ်းမိူင်းတႆးပၢႆႈၽေးပၢႆႈၽေးတင်း ၼမ်တင်းလၢႆၼႆႉပဵၼ်ၵူၼ်းဢၼ် “ႁႃႁဵတ်းၵၢၼ် ၸွမ်းၶိင်ႇၶၢဝ်း” ၼၼ်ႉၵူၺ်းဝႃႈၼႆ။

ပဵၵ်ႉသမ်ႉဢမ်ႇမီးလွင်ႈႁူမ်ႇလူမ်ႈၼႂ်းမိူင်းထႆးသေတႃႉၵူၼ်းပၢႆႈၽေးၼႂ်းမိူင်းတႆးပွတ်းၵၢင်ယင်းတိုၵ်ႉ သိုပ်ႇ ပၢႆႈၸူးတီႈဢၼ်ဢမ်ႇမီးတၢင်းမုင်ႈမွင်းသင်ၼၼ်ႉထႅင်ႈ။ၼႂ်းလိူၼ်ဢေႊပရိူဝ်ႊ 1998 ၼၼ်ႉၵဝ်ႉငဝ်ႈ သုၼ်ႇလႆႈၵူၼ်း ၸိုင်ႈတႆးလႆႈႁပ်ႉႁူႉတီႈဢေႇသုတ်းမၼ်းႁူဝ်ၵူၼ်း 80,000 လႆႈလုၵ်ႉဢဝ်ၼႂ်းပိုၼ်ႉတီႈ ဢၼ်တဵၵ်းၸႂ်ႉၶၢႆႉပၢႆႈၸိူဝ်း ၼၼ်ႉသေပၢႆႈၶဝ်ႈၸူးမိူင်းထႆးထႅင်ႈ။

တဵၵ်းၸႂ်ႉဝႃႉၶဝ်ႈပၵ်းဢဝ်တီႈယူႇၼႂ်းၸိုင်ႈတႆးပွတ်းၸၢၼ်း (1999-2001)

ၽွင်းႁၢင်ပီ 1999 ၼၼ်ႉသိုၵ်းမၢၼ်ႈလႄႈသိုၵ်းဝႃႉ UWSA ဢၼ်လူင်းလၢႆးမိုဝ်းၵိုတ်းယိုဝ်းၵၼ် တင်း လူင်ပွင်ၸိုင်ႈသိုၵ်းမၢၼ်ႈတင်ႈတႄႇ 1989 ၼၼ်ႉလႆႈတႄႇတဵၵ်းၸႂ်ႉၸၢဝ်းၶိူဝ်းဝႃႉၸိူဝ်းယူႇသဝ်းၸွမ်း လႅၼ်လိၼ်ၶႄႇႁႂ်ႈမႃးယူႇတၢင်းမိူင်းတႆးပွတ်းၸၢၼ်း။

ဢဝ်ၼႃႈတိူဝ်ႈဢၼ်ဝႃႈတေၽဵဝ်ႈမူၺ်ႉယႃႈမဝ်းၵမ်ၼႆသေႁႂ်ႈပီႈၼွင်ႉဝႃႉၸိူဝ်းဢၼ်ယူႇသဝ်းၸွမ်းလွႆပိုၼ်ႉတီႈၽုၵ်ႇယႃႈၽိၼ်ႇတၢင်းပွတ်းႁွင်ႇၶၢႆႉလူင်းၸူးပိုၼ်ႉတီႈၽုၵ်ႇသွမ်ႈလိၼ်လီၸွမ်းလႅၼ်လိၼ်ထႆးတီႈ ဢၼ်ၶဝ်ၸၢင်ႈၽုၵ်ႇတူၼ်ႈတႅၼ်းတၢင်ယႃႈၽိၼ်ႇၼႆယဝ်ႉ။တီႈတေႉမၼ်းပဵၼ်ၵၢၼ်မိူင်း- ၸႂ်ႉပိူင် ၸႅၵ်ႇၽႄသေဢုပ်ႉပိူင်ႇလူင် ပွင်ၸိုင်ႈသိုၵ်းမၢၼ်ႈၶႂ်ႈႁႂ်ႈသိုၵ်းဝႃႉ UWSA တိုၵ်း RCSS/SSA သေႁဵတ်းႁႂ်ႈ ဢဵၼ်ႁႅင်းသိုၵ်းတႆးဢူၼ်ႈလူင်းၼႂ်းမိူင်း တႆးပွတ်းၸၢၼ်းၼႆၼၼ်ႉယဝ်ႉ။

ၽွင်းပီ 1999-2001 ၼၼ်ႉၵူၼ်းဝၢၼ်ႈ 126,000 ပၢႆမွၵ်ႈၼိုင်ႈပုၼ်ႈၼႂ်းသီႇပုၼ်ႈၶွင်ႁူဝ်ၵူၼ်း ၸၢဝ်း ၶိူဝ်းဝႃႉမိူင်းႁူမ်ႈ တုမ်မၢၼ်ႈၼႂ်း 6 ၸႄႈဝဵင်းၶွင်ၼႃႈတီႈၵုမ်းၵမ်ဝႃႉလႆႈထုၵ်ႇတဵၵ်းၸႂ်ႉၶၢႆႉမႃးယူႇတင်း ၸႄႈဝဵင်းတႃႈၶီႈလဵၵ်း၊မိူင်းသၢတ်ႇ၊မိူင်းတူၼ်လႄႈၸွမ်းလႅၼ်လိၼ်ထႆးၸိူဝ်းၼႆႉ။လွင်ႈၸိူဝ်းၼႆႉႁဵတ်း ႁႂ်ႈၵူၼ်းဝၢၼ်ႈၸၢဝ်းၶိူဝ်းဝႃႉၸိူဝ်းၺႃးလွင်ႈတဵၵ်းၸႂ်ႉ ၶၢႆႉသေပွႆႇပႅတ်ႈႁိူၼ်းယေးလႄႈၶူဝ်းၶွင် ၶဝ်တၢင်း မိူင်းတႆးပွတ်းႁွင်ႇၼၼ်ႉႁူပ်ႉထူပ်းတၢင်းယၢပ်ႇၽိုတ်ႇတေႉတေႉ။တၢင်းပဵၼ်ၵေႃႈၽႄႈလၢမ်းသေႁဵတ်းႁႂ်ႈ ပီႈၼွင်ႉၸၢဝ်းၶိူဝ်းဝႃႉၸိူဝ်းယူႇၼႂ်းပၢင်သဝ်းဢၼ်တဵၵ်းၸႂ်ႉၶၢႆႉယၢႆႉယူႇၼၼ်ႉတၢႆၼပ်ႉႁူဝ်ႁဵင်။

လွင်ႈၵူၼ်းမိူင်းၸၢဝ်းဝႃႉၶၢႆႉယၢႆႉလူင်း မႃးယူႇတီႈဢွင်ႈတီႈမႂ်ႇၼၼ်ႉႁဵတ်း ႁႂ်ႈ မီးပၼ်ႁႃၵၢၼ်ႁႃလဵင်ႉတွင်ႉ ၸွမ်း ၵူၼ်းၸႃႇတိၼႂ်းပိုၼ်ႉတီႈၸိူဝ်းပဵၼ် တႆး၊လႃးႁူႇလႄႈဢႃႇၶႃႇၸိူဝ်းယူႇ တၢင်း မိူင်းတႆး ပွတ်းဢွၵ်ႇ/ ပွတ်းၸၢၼ်း ၼၼ်ႉတေႉတေႉ။ႁိူၼ်းယေး၊ဢွင်ႈ တီႈလိၼ်၊မၢၵ်ႇတဝ်ႈၶဝ်ႈၼမ်ႉ တၢင်း ၵိၼ်ၸိူဝ်း ၼႆႉၵေႃႈလႆႈၺႃးႁုပ်ႈယိုတ်း (သိမ်း) ဢဝ်သေဢမ်ႇသၢႆႈ ၵႃႈတႅၼ်း ၶိုၼ်းသင်၊မၢင်ဢွင်ႈမၢင်တီႈၵေႃႈ သိုၵ်း ဝႃႉ UWSA ၶဝ်တႄႇၵဵပ်း ၶွၼ်ႇ ၵဵပ်းသိုၵ်းမႂ်ႇၸွမ်းၵူၼ်းမိူင်းၼႂ်းပိုၼ်ႉတီႈ ၸိူဝ်းၼႆႉ။ၵူၼ်းဝၢၼ်ႈ ၵူၼ်း မိူင်းၼႂ်း ပိုၼ်ႉတီႈဢမ်ႇၶၢမ်ႇလႆႈတဵၵ်းတဵင်ၸိူဝ်းၼႆႉသေလႆႈၶၢႆႉပၢႆႈၵႂႃႇ ယူႇ ၼႂ်းမိူင်းတႆးတၢင်ႇတီႈတၢင်ႇ မိူင်းဢမ်ႇ ၼၼ်ၶဝ်ႈၼႂ်းမိူင်းထႆးၸိူဝ်းၼႆႉ။ (ၽိုၼ်ႁၢႆးငၢၼ်း ၸုမ်း LNDO လႃးႁူႇ ဢၼ်လၢတ်ႈလွင်ႈတဵၵ်းၸႂ်ႉဝႃႉပွတ်းႁွင်ႇၶၢႆႉလူင်းပွတ်းၸၢၼ်း)

ၵူၼ်းၶိူဝ်းဝႃႉ 16,000 ပၢႆပၵ်းယူႇသဝ်းၸွမ်းပိုၼ်ႉတီႈမိူင်းၵၢၼ်းၸွမ်းသၢႆၼမ်ႉသၢႆတၢင်းပွတ်းဢွၵ်ႇမိူင်း သၢတ်ႇတီႈဢၼ် မီးဝၢၼ်ႈၵူၼ်းၸႃႇတိ 6 ဝၢၼ်ႈသေမီးႁူဝ်ၵူၼ်းယူႇသဝ်းမွၵ်ႈ 1,200 ၸိူဝ်း ပဵၼ်တႆး ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ၽွင်းသိုၵ်းမၢၼ်ႈလႄႈသိုၵ်း တႆး RCSS/SSA ပဵၼ်ပၢင်တိုၵ်းၵၼ်ႁၢဝ်ႉႁႅင်း ႁိမ်းႁွမ်း ၼၼ်ႉ ၼႂ်းပီ 2001 ၼၼ်ႉသိုၵ်းမၢၼ်ႈလႄႈသိုၵ်းဝႃႉ UWSA တႄႇၶႃႈႁႅမ် ၵူၼ်းဝၢၼ်ႈၸိူဝ်း ပဵၼ်တႆးႁႃတၢင်း ၽိတ်းသႂ်ႇဝႃႈၸွႆႈထႅမ်သိုၵ်းတႆးၼႆယဝ်ႉ။ၵူၼ်းဝၢၼ်ႈၸိူဝ်းပဵၼ်တႆးၼႂ်းမိူင်းၵၢၼ်းဢွၼ်ၵၼ် ပၢႆႈၽေး သိုၵ်းၶဝ်ႈၸူးလႅၼ်လိၼ်ထႆးသေတႄႇတင်ႈပၢင်သဝ်းၵူၼ်းပၢႆႈၽေးတီႈလွႆၵေႃႇ ဝၼ်းၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ဝၢၼ်ႈလႄႈႁိူၼ်း ၵူၼ်းပိုၼ်ႉတီႈၼႂ်းမိူင်းၵၢၼ်းတင်းသဵင်ႈၼၼ်ႉသိုၵ်းဝႃႉ UWSA ၶဝ်ႁုပ်ႈယိုတ်းပႅတ်ႈ။

ပိုၼ်းၵႅပ်ႈလႄႈငဝ်းလၢႆးၵူၼ်းပၢႆႈၽေးၼႂ်းမိူင်းဢိၵ်ႇတင်းၵူၼ်းပၢႆႈၽေးၸွမ်းပၢင်သဝ်းလႅၼ်လိၼ်တႆး–ထႆးယၢမ်းလဵဝ်

ႁူဝ်ၵူၼ်းပၢႆႈၽေးၼႂ်းမိူင်းလႄႈၸွမ်းလႅၼ်လိၼ်ၼႂ်းပၢင်သဝ်းၸွမ်းလႅၼ်လိၼ်တႆး-ထႆးမိူဝ်ႈလဵဝ်မီးမိူၼ် ပႃႈတႂ်ႈၼႆႉ (လုၵ်ႉတၢင်းတူၵ်းသူႇၸူးတၢင်းဢွၵ်ႇ)

ၵူၼ်းပၢႆႈၽေးလႄႈၵူၼ်းပၢႆႈၽေး IDPs ၸိူဝ်းယူႇၼႂ်းပၢင်သဝ်းၼႆႉပဵၼ်ၸၢဝ်းၶိူဝ်းလၢၵ်ႇလၢႆမီးတႆး၊လႃးႁူႇ၊ဢႃႇၶႃႇ၊ဝႃႉ၊တဢၢင်း(ပလွင်ႈ)၊ပဢူဝ်း၊လိသူး၊ ယၢင်းလႄႈၶႄႇၸိူဝ်းၼႆႉ။ ၵူႈၶႅမ်ႉတိုၼ်းမီး ၶွမ်ႊမတီႊ ဢၼ်ၵူၼ်းပၢႆႈၽေး ၸွမ်း လႅၼ်လိၼ် လႄႈၵူၼ်းပၢႆႈၽေးၼႂ်းမိူင်း IDP တင်ႈၶိုၼ်ႈမႃး ပႃးၸွမ်းၵူၼ်းၸိူဝ်းယၢမ်ႈပဵၼ် ၽူႈဢွၼ်ႁူဝ်ၼႂ်း ဝၢၼ်ႈၵဝ်ႇ မိူင်းလင်တီႈၶဝ် လႆႈၶၢႆႉပၢႆႈမႃးၼၼ်ႉယဝ်ႉ။

ၸဝ်ႈတႃႇၼၼွၵ်ႈမိူင်းၶဝ်လႆႈၶဝ်ႈၸွႆႈၶဝ်ႈၼမ်ႉတၢင်းၵိၼ်ၼႂ်းပၢင်သဝ်းၸိူဝ်းၼႆႉမႃးတင်ႈတႄႇ တင်ႈပၢင် သဝ်းမႃးၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ဝၢႆးမႃးမီးၸုမ်းၸွႆႈလိူဝ်မၢင်ၸုမ်းၶဝ်ႈၸွႆႈထႅမ်တႃႇၶၢဝ်းပွတ်းၼႂ်းလွင်ႈပၢႆးယူႇလီ လႄႈ ပၢႆးပၺ်ၺႃႇၸိူဝ်းၼႆႉ။

လွင်ႈတင်ႈပၢင်သဝ်းၵူၼ်းပၢႆႈၽေးၼႂ်းမိူင်း IDP ၸွမ်းလႅၼ်လိၼ်တႆး–ထႆး

ပၢင်သဝ်းၵူၼ်းပၢႆႈၽေးၼႂ်းမိူင်းIDP ၸွမ်းလႅၼ်လိၼ်တႆး-ထႆးၼႆႉ သၢင်ႈမႃးမိူဝ်ႈပီ 1999 တေႃႇၼႃႈ ၸႄႈတွၼ်ႈ မႄႈႁွင်ႉသွၼ် ၸိုင်ႈထႆး။ တႃႇ 35 လင်ႁိူၼ်းၸိူဝ်းလႆႈထုၵ်ႇတဵၵ်းလိုပ်ႈၶၢႆႉပၢႆႈၼႂ်းၸိုင်ႈတႆး ပွတ်းၵၢင် ၼၼ်ႉတင်ႈ ပၢင်သဝ်းၸွမ်းလႅၼ်တၢင်း ၾင်ႇထႆး။ ၽိူဝ်ႇႁိုင်မႃးမွၵ်ႈသွင်ဝူင်ႈ ၺႃးၸဝ်ႈၼႃႈတီႈ ထႆးၶဝ်တဵၵ်းၸႂ်ႉၶၢႆႉ ယႆၢႉၶဝ်ႈယူႇ ၼိူဝ်သဵၼ်ႈလႅၼ်လိၼ်ၶႅၼ်ႈၵၼ် တီႈဢၼ်ၶဝ်ၸၢင်ႈပိုင်ႈဢိင် လွင်ႈႁူမ်ႇ လူမ်ႈၸွမ်းသိုၵ်းတႆး RCSS/SSA ဢၼ်ၸင်ႇ ႁႃပူၵ်းတင်ႈငဝ်ႈငုၼ်းၼိူဝ်သၼ်လွႆတႆးလႅင်း ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ဝၢႆးသၢင်ႈပၢင်သဝ်းယဝ်ႉ ႁူင်းႁဵၼ်းလႄႈ(ႁွင်ႈပၼ်ယႃ) ၵေႃႈသိုပ်ႇၵေႃႇတင်ႈမႃးသေ မီးၵူၼ်းပၢႆႈ ၽေးၶဝ်ႈ မႃးပိုင်ႈႁူမ်ႈတင်းၼမ်။ လုၵ်ႈဢွၼ်ႇၽၢၼ် ပေႃႈမႄႈ လႄႈ လုၵ်ႈ ဢွၼ်ႇၸိူဝ်း ဢမ်ႇပေႃးမီးတိုဝ်ႉတၢင်း ၼၼ်ႉၵေႃႈ လုၵ်ႉဢဝ်ၼႂ်းပိုၼ်ႉ တီႈပၢင်တိုၵ်းၼႂ်းမိူင်းတႆး သေသူင်ႇမႃး ပိူဝ်ႈတႃႇ လႆႈႁပ်ႉလွင်ႈလူလွမ် တူၺ်းထိုင်လႄႈလႆႈၶဝ်ႈႁူင်းႁဵၼ်း။

ႁဵတ်းၼၼ်သေပၢင်သဝ်းၵူၼ်းပၢႆႈၽေးၼႂ်းမိူင်း IDP ၵေႃႈယိူင်ႈၸွမ်းလွၵ်းလၢႆးၼႆႉသေသၢင်ႈမႃး၊ပီႈၼွင်ႉ ၸိူဝ်ႉၶိူဝ်းၵူၼ်း ပၢႆႈၽေးၼႂ်းမိူင်း IDP ဢွၼ်တၢင်းတႄႉယူႇတူၺ်းတီႈလႅၼ်လိၼ်ၾင်ႇထႆးယူႇၵူၺ်းဢမ်ႇ မီးတီႈပိုင်ႈဢိင်တႃႇ RCSS/SSA ၸၢင်ႈဢဝ်ႁူမ်ႇလူမ်ႈပၼ်ၸွမ်းလႅၼ်လိၼ်တၢင်းၾင်ႇတႆးၼၼ်ႉယဝ်ႉ။

မိူဝ်ႈၼႂ်းပီ 2001 ၼၼ်ႉၵူၼ်းပႆၢႈၽေးမွၵ်ႈ 500 လႆႈၼီပၢႆႈၽေးသိုၵ်းမၢၼ်ႈပူၼ်ႉပႅၼ်လႄႈလွင်ႈဝႃႉၶၢႆႉၶဝ်ႈမႃးယူႇၼႂ်းမိူင်းၵၢၼ်းတၢင်းပွတ်းဢွၵ်ႇမိူင်းသၢတ်ႇၼၼ်ႉသေတင်ႈပၢင်    သဝ်းတီႈလႅၼ်လိၼ်တၢင်း ၾင်ႇထႆးတီႈမႄႈၾႃႉ လူင်ပွတ်းႁွင်ႇၸႄႈတွၼ်ႈ ၵဵင်းႁႆၢးၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ၼႂ်းၶၢဝ်းတၢင်းဝူင်ႈၼိုင်ၵူၺ်းၺႃးၸဝ်ႈၼႃႈတီႈထႆးၶဝ်တဵၵ်းၸႂ်ႉၶၢႆႉယႆၢႉၶၢမ်ႈလႅၼ်လိၼ်ၵႂႃႇ တင်ႈပၢင်သဝ်းဢၼ် RCSS/SSA ၸၢင်ႈ ဢဝ်လွင်ႈႁူမ်ႇလူမ်ႈပၼ်။

ၵူၺ်းၵႃႈၵၢမ်ႇႁၢႆႉသေလႄႈပဵၵ်ႉသမ်ႉလႆႈထုၵ်ႇတဵၵ်းၸႂ်ႉၶၢႆႉၵႂႃႇပၵ်းပၢင်သဝ်းတီႈလႅၼ်လိၼ်ၶႅၼ်ႈ ၵၼ် ယဝ်ႉၼၼ်ႉသေတႃႉယင်းထုၵ်ႇၸဝ်ႈၼႃႈတီႈထႆးႁႂ်ႈယႃႉပၢင်သဝ်းထႅင်ႈ။မိူဝ်ႈပီ 2006 ၼၼ်ႉပၢင်သဝ်း ၵူၼ်းပၢႆႈၽေးတီႈလွႆတႆး လႅင်းမွၵ်ႈႁူဝ်ႁိူၼ်း 68 လင်၊ႁူင်းႁဵၼ်း၊ႁူင်းသဝ်းၸၢႆးယိင်းလုၵ်ႈႁဵၼ်း၊ဝတ်ႉဝႃး လႄႈႁွင်ႈယႃဢၼ်တိတ်းၸပ်း တၢင်း ၾင်ႇထႆးၼၼ်ႉတဵၵ်းႁႂ်ႈယႃႉၵွႆသေၶိုၼ်းလႆႈၵႂႃႇသၢင်ႈ ယူႇတၢင်း ၾင်ႇမိူင်းတႆး။တီႈပၢင်သဝ်းၵူၼ်းပၢႆႈၽေး ၼႂ်းမိူင်းလွႆၵေႃႇဝၼ်းၵေႃႈမိူဝ်ႈပီ 2009 ၼၼ်ႉႁူဝ်ႁိူၼ်းမွၵ်ႈ 20 လင်ပႃးၸဵမ်ႁူင်းႁဵၼ်းလင်ၼိုင်ႈဢၼ်လႅၼ်မၼ်း ပႅၼ်ၶဝ်ႈၼႂ်းလိၼ်ထႆးၼၼ်ႉၵေႃႈၺႃးႁႂ်ႈယႃႉ ပႅတ်ႈၼင်ႇၵဝ်ႇ။

မိူဝ်ႈပီ 2007 ၼၼ်ႉႁူဝ်ႁိူၼ်းၵူၼ်းပၢႆႈၽေး 24 ႁူဝ်ႁိူၼ်းတီႈလွႆသၢမ်သိပ်းၼၼ်ႉၵေႃႈလႆႈထုၵ်ႇႁႂ်ႈၶၢႆႉယၢႆႉႁိူၼ်း ယေး ၶဝ်ႈၵႂႃႇယူႇၼႂ်းလိၼ်မိူင်းတႆးလိုၵ်ႉထႅင်ႈ“ၼင်ႇႁိုဝ်ယူႇတီႈလႅၼ်လိၼ်မုင်ႈတူၺ်းဢမ်ႇႁၼ်” ပဵၵ်ႉသမ်ႉပေႃး ပဵၼ်ၼႂ်းၾင်ႇမိူင်းတႆးယဝ်ႉသေတႃႉ။

လွင်ႈမီးပၢင်သဝ်းၵူၼ်းမိူင်းတႆးပၢႆႈၽေးပၢႆႈၽေးဢၼ်လဵဝ်ၼႂ်းလိၼ်ထႆး

ၽွင်းႁူဝ်ပီ 1996 ဝၢႆးတပ်ႉသိုၵ်းမိူင်းတႆး MTA ဝၢင်းၶိူင်ႈယဝ်ႉၼၼ်ႉဝၢၼ်ႈၵူၼ်းလၢႆလၢႆဝၢၼ်ႈၸိူဝ်းယူႇၼႂ်း ပိုၼ်ႉတီႈ ပူတ်းပွႆႇလွတ်ႈလႅဝ်း MTA ဢၼ်တေႃႇၼႃႈၵၼ်တင်းဝဵင်းႁႅင် ၸႄႈတွၼ်ႈၵဵင်းမႆႇ ပွတ်းႁွင်ႇ ၼၼ်ႉလႆႈတူၵ်းယူႇ ပႃႈ တႂ်ႈသိုၵ်းမၢၼ်ႈၵုမ်းၵမ်ၵႂႃႇ။

မိူဝ်ႈပီ 2002 ၼၼ်ႉသိုၵ်းမၢၼ်ႈလႄႈသိုၵ်းတႆး RCSS/SSA လႆႈပဵၼ်ပၢင်တိုၵ်းၵၼ်ၼႂ်းပိုၼ်ႉတီႈလႅၼ် လိၼ်ၼႆႉႁၢဝ်ႉ ႁၢဝ်ႉ ႁႅင်းႁႅင်း။ သိုၵ်းမၢၼ်ႈထၢင်ႇထိူမ်ဝႃႈၵူၼ်းဝၢၼ်ႈၸိူဝ်းယူႇၸွမ်းႁိမ်းႁွမ်းလႅၼ်လိၼ် ၼႆႉ ၸွႆႈထႅမ်သိုၵ်းတႆးၼႆသေ ဢဝ်မၢၵ်ႇ လူင်ယိုဝ်းၶဝ်ႈၼႂ်းဝၢၼ်ႈ၊ ၺႃးၵူၼ်းမိူင်းၵေႃႉၼိုင်ႈလႆႈတၢႆလႄႈ မၢတ်ႇၸဵပ်း 12 ၵေႃႉ။ ၵူၼ်းဝၢၼ်ႈေၵႃႉ ၼိုင်ႈတၢႆၺႃးတႅပ်းပဵၼ်သၢမ်ပွတ်းထႅင်ႈ။ ၵူၼ်းဝၢၼ်ႈတင်း 4 ဝၢၼ်ႈၸိူဝ်းယူႇသဝ်းႁိမ်းလႅၼ်လိၼ်ၼၼ်ႉလႆႈဢွၼ် ၵၼ် ပၢႆႈၶဝ်ႈၸူးၼႂ်းလိၼ်ထႆး သေပိုင်ႈဢိင်ယူႇ သဝ်းၵႂႃႇၼႂ်းဝတ်ႉ ၼႂ်းပိုၼ်ႉတီႈဝဵင်းႁႅင်ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ၶူဝ်းၶွင်ၵူၼ်း ဝၢၼ်ႈၸိူဝ်းပဵၼ် ရူတ်ႉၶိူင်ႈ၊ ရူတ်ႉ/ၵႃး၊ လဵၵ်းမုင်းလႄႈသတ်းလဵင်ႉၵူၼ်းဝၢၼ်ႈၸိူဝ်းၼၼ်ႉ ၺႃးသိုၵ်းမၢၼ်ႈသွၵ်ႈတဝ် ဢဝ်ၵိၼ်သဵင်ႈမူတ်း။

မိူဝ်ႈပီ 2003 ၼၼ်ႉၵူၼ်းပၢႆႈၽေးလႆႈၶၢႆႉၵႂႃႇပိုင်ႈႁူမ်ႈတီႈဝတ်ႉၾႃႉဝဵင်းဢိၼ်း တီႈဢၼ်ၸဝ်ႈၼႃႈတီႈထႆး ၶဝ်ပၼ် ၶႂၢင်ႉႁႂ်ႈတင်ႈ ပၢင်သဝ်းၸူဝ်ႈၶၢဝ်းသေႁွင်ႉဝႃႈ ၵုင်းၵျေႃႇၼႆယဝ်ႉ။ ၵူၼ်းပၢႆႈၽေးၵႃႈၼႆႈၸၢင်ႈႁပ်ႉ တၢင်းၸွႆႈထႅမ် ၶဝ်ႈၼမ်ႉတၢင်းၵိၼ်ဢၼ်တီႈၸုမ်းတူဝ်တႅၼ်းၸၢတ်ႈၸိုင်ႈလုမ်ႈၾႃႉၶဝ်ၸွႆႈမႃး၊ ၵူၺ်းၵႃႈ ၶွမ်ႊမသိၼ်ႊ လုမ်းလူင် ၵူၼ်းပၢႆႈၽေး ၸၢတ်ႈၸိုင်ႈလုမ်ႈၾႃႉ UNHCR ဢမ်ႇပၼ်ႁႂ်ႈလူင်းၸိုဝ်ႈဝႃႈပဵၼ် ၵူၼ်းပၢႆႈၽေးၼႆ။ ၵွပ်ႈၼၼ် ဢမ်ႇ မိူၼ်ၵူၼ်းပၢႆႈၽေးပီႈၼွင်ႉ ယၢင်း၊ ယၢင်းလႅင်လႄႈမွၼ်းၶဝ်သေ ပၢင် သဝ်းၵူၼ်းပၢႆႈၽေးၵုင်းၵျေႃႇၼႆႉ ဢမ်ႇၸၢင်ႈ လႆႈၵႂႃႇမိူင်းထူၼ်ႈသၢမ် ပိူဝ်ႈတႃႇၵႂႃႇယူႇ သဝ်းမိူၼ်ပိူၼ်ႈ။

လွင်ႈၶဵင်ႇတႃႉၼႂ်းပၢင်သဝ်းၵူၼ်းပၢႆႈၽေးၼႂ်းမိူင်း IDP

ၵူၼ်းပၢႆႈၽေးၼႂ်းမိူင်းၼႆႉလႆႈႁူပ်ႉၺႃးလွင်ႈၶဵင်ႇတႃႉလၢႆလၢႆၸိူဝ်းပိူဝ်ႈတႃႇဢဝ်သၢႆၸႂ်ယူႇလွတ်ႈတီႈၼိူဝ်သၼ်လွႆ သုင် တီႈ ဢၼ်ၶဝ်ပိုင်ႈဢိင်ယူႇသဝ်း ၵွပ်ႈဝႃႈၵူၼ်းၵမ်ႈၼမ်လုၵ်ႉမႃးတီႈဝၢၼ်ႈၵဝ်ႇဢၼ်ယူႇတီႈ တႅမ်ႇ ႁဵတ်းႁႃၵိၼ် ငၢႆႈ။

• ၽေးပၢင်တိုၵ်းသိုၵ်းသိူဝ်

ပၢင်သဝ်းၵူၼ်းပၢႆႈၽေးၼႂ်းမိူင်း IDP ၼႆႉတင်ႈယူႇဝႆႉၸွမ်းၶဵတ်ႇလႅၼ်လိၼ်လဵၵ်ႉဢွၼ်ႇဢၼ်ယူႇပႃႈတႂ်ႈ RCSS/SSA ၵုမ်းၵမ်။တၢင်းၾင်ႇမိူင်းတႆးၼၼ်ႉမီးပၢင်သဝ်းတပ်ႉသိုၵ်းမၢၼ်ႈလႆၢလႆၢဢၼ်၊မီးၸုမ်းပျီႇ တုၸိတ်ႉဢမ်ႇၼၼ်မီးသိုၵ်းဝႃႉ UWSA ႁွပ်ႈဝႆႉ။ယၢမ်ႈမီးပၢင်တိုၵ်းၸွမ်းႁိမ်း ႁွမ်းပၢင်သဝ်း ၵူၼ်းပၢႆႈၽေးၼႂ်းမိူင်း IDP လႄႈႁဵတ်းႁႂ်ႈပဵၼ်လွင်ႈလွၵ်ႇငိုတ်ႇတႃႇၸၢတ်ႈပၢၼ် ၵူၼ်းပၢႆႈၽေးၼႂ်းမိူင်း ၶဝ် တေႉ တေႉ။

မိူဝ်ႈပီ 2002 ၼၼ်ႉမီးပၢင်တိုၵ်းႁၢဝ်ႉႁႅင်းဢၼ်သိုၵ်းမၢၼ်ႈ၊သိုၵ်းဝႃႉ UWSA လႄႈပျီႇတုၸိတ်ႉႁူမ်ႈၵၼ် သေတိုၵ်း RCSS/SSA ႁိမ်းပၢင်သဝ်းလွႆၵေႃႇဝၼ်း၊တီႈဢၼ်မီးပၢင်သဝ်းၵူၼ်းပၢႆႈၽေးၼႂ်းမိူင်း IDP ၶဝ်ၵေႃႈၵွင်ႈလူင်သိုၵ်း မၢၼ်ႈ ၶဝ်မႃးတူၵ်းႁိမ်းႁွမ်းၼၼ်ႉလၢႆလၢႆလုၵ်ႈၼၼ်ႉယဝ်ႉ။

မိူဝ်ႈပီ 2005 ၼၼ်ႉသိုၵ်းဝႃႉ UWSA ပိုတ်ႇၼႃႈသိုၵ်းတေႃႇတပ်ႉသိုၵ်းၸိုင်ႈတႆး RCSS/SSA ၼႃႈတၢင်းဢွၵ်ႇလွႆ တႆးလႅင်း။မၢၵ်ႇလူင်ၼပ်ႉႁူဝ်ႁဵင်မႃးတူၵ်းၸွမ်းႁိမ်းႁွမ်းပၢင်သဝ်းၵူၼ်းပၢႆႈၽေးသေႁဵတ်းႁႂ်ႈ ၵူၼ်းပၢႆႈၽေးၼႂ်းမိူင်း IDP ၶဝ်လႆႈမူၼ်ႉၶဝ်ႈ ယူႇၼႂ်းႁူးလုၵ်းလိၼ်ပိူဝ်ႈတႃႇပၢႆႈမၢၵ်ႇၼၼ်ႉယဝ်ႉ။

လွင်ႈယုမ်ႇယမ်ၵၼ်ၼႂ်းၶၵ်ႉၵၢၼ်လွင်ႈငမ်းယဵၼ်လူတ်းလူင်းမႃးၼႆႉၵူၼ်းပၢႆႈၽေးၼႂ်းမိူင်း IDP ၶဝ်ၵေႃႈ လွမ်ၵူဝ်ယူဝ်ၸၢင်ႈထူပ်းၺႃးပၢင်တိုၵ်းၸိူင်ႉၼၼ်ထႅင်ႈ။

• ပိုၼ်ႉတီႈၽုၵ်ႇသွမ်ႈဢေႇ၊မီးတိုဝ်ႉတၢင်းတႃႇၵၢၼ်ႁႃလဵင်ႉတွင်ႉဢိတ်းဢွတ်း

ၼမ်ႉၵပ်ႉၵိၼ်းသေမီးပိုၼ်ႉတီႈၽုၵ်ႇသွမ်ႈဢိတ်းဢွတ်းၵူၺ်းၼိူဝ်လွႆလႄႈၸွမ်းႁိမ်းႁွမ်းပၢင်သဝ်းၵူၼ်း ပၢႆႈၽေးၼႂ်းမိူင်း IDP ၶဝ်။ၵူၼ်းပၢႆႈၽေးၼႂ်းမိူင်း IDP ဢမ်ႇၸၢင်ႈၶဝ်ႈထိူၼ်ႇၵႂႃႇလိုၵ်ႉသေႁဵတ်းႁႆႈ သူၼ်ၵွပ်ႈမီးပၢင်သဝ်းသိုၵ်းမၢၼ်ႈလႄႈသိုၵ်းဝႃႉ UWSA ၶဝ်ႁွပ်ႈဝႆႉ။ၵူၼ်းပၢႆႈၽေးၼႂ်းမိူင်း IDP ၶဝ် ၸၢင်ႈၽုၵ်ႇသွမ်ႈမၢၵ်ႇတဝ်ႈၶဝ်ႈၼမ်ႉႁိမ်းႁွမ်းႁိူၼ်းၶဝ်ဢိတ်းဢွတ်းသေမီးႁႆႈလွႆတီႈၽုၵ်ႇသွမ်ႈ ဢိတ်း ဢွတ်းၵူၺ်းဢၼ်မီးႁိမ်းၸမ်ပၢင်သဝ်းမၢင်ၸိူဝ်း၊ၵူၺ်းၵႃႈၵူၼ်းပၢႆႈၽေးၼႂ်းမိူင်း IDP ဢမ်ႇၸၢင်ႈ ၽုၵ်ႇသွမ်ႈပဵင်းပေႃးတႃႇတူဝ်ၵဝ်ႇ။

ၵူၼ်းပၢႆႈၽေးၼႂ်းမိူင်း IDP ၸိူဝ်းယူႇၼႂ်းပၢင်သဝ်းမၢင်ၸိူဝ်းၸၢင်ႈၶၢမ်ႈလႅၼ်လိၼ်ၵႂႃႇႁႃႁဵတ်းၵၢၼ်ၼႂ်း လိၼ်ထႆးဢၼ်ပၼ် ၸွမ်းလၢႆးဝၼ်းယူႇ၊ၵမ်ႈၼမ်ပဵၼ်ၵၢၼ်ႁႆႈသူၼ်ၼႃးၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ၵူၺ်းၵႃႈၵၢၼ် ၸိူဝ်းၼၼ်ႉပဵၼ်ၵၢၼ်ၸွမ်းၶိင်ႇၶၢဝ်းၵူၺ်းသေလႆႈၵႃႈႁႅင်းဢႄႇၼႃႇ။ပေႃးပဵၼ်ၼႂ်းပၢင်သဝ်း ဢၼ်ၵႆ ၸိုင်တိုၼ်းဢမ်ႇမီးၵၢၼ်တႃႇႁႃၵိၼ်ၸၢင်ႈၵမ်းလဵဝ်ယဝ်ႉ။

• ဢမ်ႇမီးၵႃႈပၢႆးယူႇလီလႄႈပၢႆးပၺ်ႇၺႃႇတဵမ်ထူၼ်ႈ

ၼႂ်းပၢင်သဝ်းၵူႈတီႈၼႆႉမီးႁွင်ႈပၼ်ယႃၵူႈဢၼ်မီးပႃးၽူႈႁၢပ်ႇၵၢၼ်ပၢႆးယူႇလီဢၼ်ပဵၼ်ၵူၼ်းပိုၼ်ႉတီႈပဵၼ်ၵူၼ်းၸွႆႈပၢႆးယူႇလီ ၼႂ်းပိုၼ်ႉတီႈၼၼ်ႉယဝ်ႉ။မေႃယႃဢွၼ်ႇၸိူဝ်းၼႆႉၸွႆႈပၼ်ပိုၼ်ႉထၼ်ပၢႆးယူႇ လီလႄႈပၢႆးပၺ်ၺႃႇသေပေႃးပဵၼ်တၢင်းပဵၼ် ဢၼ် ႁၢႆႉႁႅင်းတႄႉသမ်ႉႁႂ်ႈလူင်းယႃၼႂ်းႁူင်းယႃမိူင်းထႆးသေလႆႈၸႂ်ႉၶၢဝ်းယၢမ်းလူင်းယႃၼိုင်ႈဝၼ်းၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ၵႃႈၵႂႃႇမႃး လႄႈၵႃႈယႃႈယႃတႄႉမႃးပဵၼ်လွင်ႈ ၼၵ်းၼႃပႃးပၼ်ႈတႃႇပၢင်သဝ်းၵူၼ်းပၢႆႈ ၽေးၶဝ်ယဝ်ႉ။

ႁူင်းႁဵၼ်းၸိူဝ်ႉၸၢတ်ႈတႆးလႆႈၵေႃႇတင်ႈၼႂ်းပိုၼ်ႉတီႈပၢင်သဝ်းလႂ်ပၢင်သဝ်းၼၼ်ႉသေလုၵ်ႈႁဵၼ်းၸိူဝ်း မႃးၶဝ်ႈႁူင်း ႁဵၼ်း ၼၼ်ႉ ဢမ်ႇၵမ်ႉၵွႆးလုၵ်ႈဢွၼ်ႇၼႂ်းပၢင်သဝ်းၵူၼ်းပၢႆႈၽေးၵူၺ်းယင်းမီးလုၵ်ႈဢွၼ်ႇ ၽၢၼ်ပေႃႈမႄႈလႄႈလုၵ်ႈဢွၼ်ႇၸိူဝ်း ႁၢမ်း တိုဝ်ႉတၢင်းၶဝ်ႈႁူင်းႁဵၼ်းၼႂ်းမိူင်းတႆးလၢႆတီႈလၢႆတၢင်း မႃးၶဝ်ႈပႃး။ႁူင်းႁဵၼ်းတီႈလွႆတႆးလႅင်း ၼႆႉယၢမ်းလဵဝ်မီးလုၵ်ႈ ႁဵၼ်း 700 ပၢႆ။ၼွၵ်ႈသေလူဝ်ႇလႆႈမီးဢႃး ႁၢၼ် ၵၢၼ်ၵိၼ်ဢၼ်မီးထၢတ်ႈယႂ်းလီပဵင်းပေႃးၸွႆႈ ပၼ် တႃႇလုၵ်ႈႁဵၼ်းယဝ်ႉၼၼ်ႉယင်းမီးလွင်ႈၶဵင်ႇ တႃႉ တႃႇႁႃငိုၼ်းၸွႆႈထႅမ်ၶူးသွၼ်၊ၶိူင်ႈၵမ်ႉၵႅမ်ၼႂ်းႁူင်းႁဵၼ်းလႄႈ ပၢင်သွၼ်ဢိၵ်ႇတင်းလွင်ႈႁဵတ်းဢွၵ်ႇ ပပ်ႉတႃႇၸႂ်ႉတိုဝ်းၼႂ်းႁူင်းႁဵၼ်းၼၼ်ႉယဝ်ႉ။

လွင်ႈၶဵင်ႇတႃႉၼႂ်းပၢင်သဝ်းၵူၼ်းပၢႆႈၽေးၵုင်းၵျေႃႇ

ၵူၼ်းပၢႆႈၽေးၼႂ်းပၢင်သဝ်းၵုင်းၵျေႃႇၵေႃႈထူပ်းၺႃးပၼ်ႁႃတၢင်းယၢပ်ႇၽိုတ်ႇမိူၼ် ၵူၼ်းပၢႆႈၽေးၼႂ်းမိူင်း IDP မိူၼ်ၵၼ် ၵွပ်ႈဝႃႈဢမ်ႇမီးတီႈလိၼ်တႃႇၽုၵ်ႇသွမ်ႈၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ၵူၼ်းၼႂ်းပၢင်သဝ်းၵူၼ်းပၢႆႈၽေး ၼႆႉဢမ်ႇလႆႈၶႂၢင်ႉ ဢွၵ်ႇၵႂႃႇတၢင်းလႂ်။ ၵူၼ်းပၢႆႈၽေး ဢၼ်လူဝ်ႇယူတ်းယႃတူဝ်ၼၼ်ႉလႆႈၵႂႃႇႁူင်းယႃ မိူင်းထႆး တီႈဝဵင်းႁႅင်ဢၼ်လႆႈႁေႃႈ ရူတ်ႉၶၢဝ်းတၢင်းၼိုင်ႈၸူဝ်ႈမူင်း။ လုၵ်ႈဢွၼ်ႇၶဝ်လႆႈၵႂႃႇၶဝ်ႈႁူင်းႁဵၼ်း ထႆး ၼွၵ်ႈပၢင်သဝ်းဢၼ်မီးရူတ်ႊ/ၵႃးႁပ်ႉသူင်ႇ ၼၼ်ႉၵူၺ်း။

လွင်ႈတၢင်းဢၼ်ၵူၼ်းပၢႆႈၽေးၸွမ်းလႅၼ်လိၼ်လႄႈၵူၼ်းပၢႆႈၽေးၼႂ်းမိူင်းဢမ်ႇၸၢင်ႈပွၵ်ႈၶိုၼ်း

တင်ႈတႄႇမီးၶၵ်ႉၵၢၼ်လွင်ႈငမ်းယဵၼ်မိူဝ်ႈ 2011 မႃးသေ ၸုမ်းမႅၵ်ႇၵွင်ႈၵၢင်ႇၶဝ်ၵေႃႈတႄႇလူင်းလၢႆး မိုဝ်းၵိုတ်းယိုဝ်း၊ မီးၵၢၼ် ၶိုၼ်းလူင်းလၢႆးမိုဝ်းၵိုတ်းယိုဝ်းမႂ်ႇၸွမ်းသိုၵ်းမၢၼ်ႈမႃး ၸုမ်းၸွႆႈထႅမ်ၸဝ်ႈတႃႇၼ ၼွၵ်ႈမိူင်းၶဝ်ၵေႃႈတႄႇ တတ်းပႅတ်ႈလွင်ႈၸွႆႈ ထႅမ်ၸွမ်းလႅၼ်လိၼ်ဢၼ်ၸွႆႈၵူၼ်းပၢႆႈၽေးၶဝ်ၼၼ်ႉ မႃးယဝ်ႉ။

ၵူၺ်းၵႃႈပဵၵ်ႉသမ်ႉ RCSS/SSA လႆႈလူင်းလၢႆးမိုဝ်းၵိုတ်းယိုဝ်းၵၼ်ဝႆႉၸွမ်းလူင်ပွင်ၸိုင်ႈမၢၼ်ႈၼႂ်းလိူၼ် ၻီႊသိမ်ႊ ပိူဝ်ႊ 2011 သေလူင်းလၢႆးမိုဝ်းၵိုတ်းယိုဝ်းပတ်းပိုၼ်ႉတူဝ်ႈမိူင်း NCA မိူဝ်ႈလိူၼ်ဢွၵ်ႊထူဝ်ႊ ပိူဝ်ႊ 2015 ၼၼ်ႉပႃး ၵေႃႈယဝ်ႉ ၵူၼ်းပၢႆႈၽေး လႄႈ ၵူၼ်းပၢႆႈၽေးၼႂ်းမိူင်း IDP ၸိူဝ်းတိုၵ်ႉမီးယူႇၼႂ်း ပၢင်သဝ်းၵူၼ်းပၢႆႈၽေးၸွမ်းလႅၼ် လိၼ် ၼၼ်ႉပႆႇၸၢင်ႈပွၵ်ႈၶိုၼ်း ဝၢၼ်ႈၵဝ်ႇမိူင်းလင် ၵွပ်ႈမီးလၢႆလၢႆ လွင်ႈတၢင်း။

1. 1. သိုၵ်းမၢၼ်ႈသိုပ်ႇၶႂၢၵ်ႈသိုၵ်းၼႂ်းၸိုင်ႈတႆး

   တင်ႈတႄႇသိုၵ်းမၢၼ်ႈတဵၵ်းႁေႃႈလိုပ်ႈၶၢႆႉပၢႆႈၵူၼ်းမိူင်းတႆးပွတ်းၵၢင်ၽွင်း 1996-1998 မႃးသိုၵ်းမၢၼ်ႈ သိုပ်ႇၶႂၢၵ်ႈသိုၵ်းသေ ထႅမ်ဢဵၼ်ႁႅင်းၶဝ်ၶဝ်ႈၼႂ်းပိုၼ်ႉတီႈၼႆႉတင်းၼမ်တင်းလၢႆ။

မိူဝ်ႈ 2011 ၼၼ်ႉသိုၵ်းမၢၼ်ႈတင်ႈတိူင်းသိုၵ်းထူၼ်ႈ 14 – တိူင်းသိုၵ်းဝၼ်းဢွၵ်ႇၵၢင်တီႈၶူဝ်လမ်ၸႄႈ ဝဵင်းၼမ်ႉၸၢင်ပဵၼ်ပိုၼ်ႉတီႈဢၼ်ၶဝ်တဵၵ်းလိုပ်ႈႁေႃႈၶၢႆႉပၢႆႈၵူၼ်းမိူင်းၽွင်း 1996-1998 ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ဝၢၼ်ႈဢွၼ်ႇမိူဝ်ႈဢွၼ်တၢင်းတီႈၶူဝ်လမ်ၼၼ်ႉဢဝ်ယဵၼ်မႃးပဵၼ်တီႈၶွၼ်ႈသိုၵ်းဢၼ်မီးဢဵၼ်ႁႅင်း 27 တပ်ႉၵွင်ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။

ပဵၵ်ႉသမ်ႉ RCSS/SSA လႆႈလူင်းလၢႆးမိုဝ်းၸၼ်ႉမိူင်းႁူမ်ႈတုမ်ၼႂ်းလိူၼ်ၵျၼ်ႊၼႃႊဝႃႊရီႊ 2012 သေ ၼႂ်းၶေႃႈတူၵ်းလူင်းမီးပႃး ဝႆႉဝႃႈပၼ်ၶႂၢင်ႉႁႂ်ႈ RCSS/SSA ပၵ်းငဝ်ႈငုၼ်းၼႂ်းႁူဝ်မိူင်းလႄႈၵိင်ႇၸႄႈ ဝဵင်း မိူင်းထႃး (မီးၼႂ်းၸႄႈဝဵင်းလၢင်းၶိူဝ်း) ၼႆသေတႃႉသိုၵ်းမၢၼ်ႈယင်းဢမ်ႇထွၼ်တပ်ႉသိုၵ်းမၼ်းဢွၵ်ႇ သေ တပ်ႉၼႂ်းပိုၼ်ႉတီႈၼႆႈ။ဢၼ်တၢမ်းမႃးမၼ်းတႄႉ RCSS/SSA တိုၵ်ႉလႆႈ သိုပ်ႇပၵ်းငဝ်ႈငုၼ်းတီႈ ၼိူဝ်လွႆတႆးလႅင်းယူႇၼၼ်ႉၵူၺ်း။

1. သိုၵ်းမၢၼ်ႈသိုပ်ႇပိုတ်ႇၼႃႈသိုၵ်းလႄႈပူၼ်ႉပႅၼ်သုၼ်ႇလႆႈသုၼ်ႇပဵၼ်ၵူၼ်း

ပဵၵ်ႉသမ်ႉၶွင်ႇသီႇဢဝ်ၶိုၼ်းၸိုင်ႈတႆး/တပ်ႉသိုၵ်းၸိုင်ႈတႆး RCSS/SSA လႄႈပႃႇတီႇမႂ်ႇသုင်ၸိုင်ႈတႆး/ တပ်ႉသိုၵ်းၸိုင်ႈတႆး SSPP/SSA ၶဝ်လူင်းလၢႆးမိုဝ်းၵိုတ်းယိုဝ်းမႃးတင်ႈတႄႇ 2011 သေတႃႉသိုၵ်းမၢၼ်ႈ သိုပ်ႇပိုတ်ႇၼႃႈသိုၵ်းၸူးပၢၵ်ႇပွၵ်ႈပၢႆ။ပဵၵ်ႉသမ်ႉဝၢႆး RCSS/SSA လူင်းလၢႆးမိုဝ်းၵိုတ်းယိုဝ်းပတ်းပိုၼ်ႉ တူဝ်ႈမိူင်းNCA ၼႂ်းပီ 2015 သေတႃႉ ပၢင်တိုၵ်းၸွမ်းသိုၵ်း မၢၼ်ႈၼႆႉတိုၵ်ႉသိုပ်ႇမီးယူႇ၊ ပၢင်တိုၵ်းၵမ်း လိုၼ်းပဵၼ်တီႈၸႄႈဝဵင်းႁူဝ်ပူင်း၊ မိူင်းပဵင်းလႄႈ မိူင်းၵိုင်ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။

ၼွၵ်ႈသေၼၼ်ႉသိုၵ်းမၢၼ်ႈသိုပ်ႇပူၼ်ႉပႅၼ်သုၼ်ႇလႆႈၵူၼ်းမိူင်းၼႂ်းပိုၼ်ႉတီႈဢၼ်မီးၵၢၼ်ၵိုတ်း ယိုဝ်း သေၵၢၼ်ပူၼ်ႉပႅၼ် သုၼ်ႇလႆႈၵူၼ်းႁူမ်ႈပႃးလွင်ႈၶႃႈႁႅမ်ၵူၼ်းတၢႆလၢႆလၢႆႁၢမ်းပၵ်းႁၢမ်းပိူင်၊ပေႃႉထုပ်ႉ လႄႈၵၼ်ႉၸၼ်လူလၢႆၼၢင်းယိင်း ၸိူဝ်းၼႆႉ။တင်ႈတႄႇလိူၼ်ၵျူႊလၢႆႊ 2017 မႃးသိုၵ်းမၢၼ်ႈသိုပ်ႇ ၶႂၢၵ်ႈသိုၵ်းၶဝ်ႈၼႂ်းပိုၼ်ႉႁူဝ်ပူင်းတီႈဢေႇသုတ်းမၼ်းသိုၵ်း မၢၼ်ႈ 8 တပ်ႉၵွင်လႆႈပေႃႉထုပ်ႉလႄႈတိၺွပ်း ၵူၼ်းဝၢၼ်ႈၸိူဝ်းၼႆႉ။

1. 1. လွင်ႈလႆႈပိုၼ်ႉပွႆႇပႅတ်ႈဝၢၼ်ႈၵဝ်ႇဢမ်ႇၼၼ်လႆႈထုၵ်ႇႁုပ်ႈယိုတ်းၵုမ်းၵမ်

   ဝၢၼ်ႈၵူၼ်းၼပ်ႉႁူဝ်ပၢၵ်ႇ 1,400 ဝၢၼ်ႈလႆႈၺႃးသိုၵ်းမၢၼ်ႈတဵၵ်းလိုပ်ႈၶၢႆႉပၢႆႈၽွင်းပီ 1996-1998 ၸိူဝ်းၼၼ်ႉၵမ်ႈၼမ်ႁၢမ်း ပႅတ်ႈၵူၼ်းဝၢၼ်ႈဢမ်ႇႁတ်းမိူဝ်းယူႇမိူဝ်းထင်ၶိုၼ်း။ႁိူၼ်းလႄႈဝတ်ႉဝႃး ၽႃသိူဝ်ႇၵေႃႈလႆႈထုၵ်ႇပိုၼ်ႉပွႆႇပႅတ်ႈဝႆႉသေတီႈလိၼ် ၵေႃႈလႆႈထုၵ်ႇသိုၵ်းမၢၼ်ႈလႄႈၸုမ်း ဢူၺ်းလီ မၼ်းႁုပ်ႈယိုတ်းၵုမ်းၵမ်ပႅတ်ႈ။

   

တူဝ်ယၢင်ႇမၼ်းၸႄႈဝဵင်းမိူင်းၼၢႆးဢၼ်ပဵၼ်ပႃးဝဵင်းၼိုင်ႈၼႂ်းဝဵင်းၸိူဝ်းၺႃးတဵၵ်းလိုပ်ႈႁေႃႈၶၢႆႉပၢႆႈၼၼ်ႉယၢမ်ႈမီးဝၢၼ်ႈၵူၼ်း224 ဝၢၼ်ႈမိူဝ်ႈဢွၼ်တၢင်းပီ 1996။မိူဝ်ႈလဵဝ်တၢမ်ၼင်ႇႁွင်ႈၵၢၼ်ၽၢႆႇၼႂ်းဝဵင်းၶဝ်ဢဝ်သၢႆမၢႆဝႆႉၼၼ်ႉၵိုတ်း83 ဝၢၼ်ႈၵူၺ်း (ၼႂ်း 27 ဝၢၼ်ႈပဵၼ် ”ဝၢၼ်ႈမႂ်ႇ”)။တႃႇ141 ဝၢၼ်ႈတႄႉ တိုၼ်းဝႃႈဢမ်ႇႁၼ်ပႃးယဝ်ႉ။

တွၼ်ႈတႃႇၵူၼ်းပၢႆႈၽေးၼႂ်းမိူင်း IDP ၸိူဝ်းပၢႆႈမႃးယွၼ်ႉဝႃႉၶဝ်ႈၽိုတ်ႉၸိမ်ယူႇသဝ်းၼႂ်းပိုၼ်ႉတီႈၶဝ်ၼႂ်းပွတ်း ဢွၵ်ႇမိူင်းသၢတ်ႇၼၼ်ႉဢွင်ႈတီႈၵဝ်ႇႁိူၼ်းၵဝ်ႇၶဝ်ၵေႃႈသိုၵ်းဝႃႉႁုပ်ႈယိုတ်းသေပၼ်ၵူၼ်းဝႃႉ ၶဝ်ယူႇပႅတ်ႈ။ဝၢၼ်ႈ ၵဝ်ႇတႆးၼႂ်းမိူင်းၵၢၼ်းၼၼ်ႉၵေႃႈသိုၵ်းဝႃႉႁုပ်ႈယိုတ်းဢဝ်တင်းပိုၵ်းၵႂႃႇပႅတ်ႈယဝ်ႉ။

1. 1. လွင်ႈလွမ်ၵူဝ်တႃႇတေသုမ်းတီႈလိၼ်တေႃႇၸူဝ်ႈတေႃႇပၢၼ်ယွၼ်ႉၶူင်းၵၢၼ်ယႂ်ႇလူင်

   ၵူၼ်းပၢႆႈၽေးၼႂ်းပိုၼ်ႉတီႈဢၼ်လူင်ပွင်ၸိုင်ႈမၢၼ်ႈၽႅၼ်ၵၢၼ်တေသၢင်ႈၶူင်းၵၢၼ်ၾႆးၾႃႉႁႅင်းၼမ်ႉ/ၽၢႆဢမ်ႇ ၼၼ်ၶူင်းၵၢၼ် ၶုတ်းႁႄႈၼၼ်ႉတေသုမ်းပႅတ်ႈႁိူၼ်းယေးၶဝ်တေႃႇၸူဝ်ႈတေႃႇပၢၼ်ယဝ်ႉသင်ဝႃႈ သိုပ်ႇႁဵတ်းၶူင်း ၵၢၼ်ဢၼ်ၼႆႉ။

   တူဝ်ယၢင်ႇမၼ်းၽၢႆလူင်မိူင်းတူၼ်ၼိူဝ်မႄႈၼမ်ႉၶူင်းၼၼ်ႉပဵၼ်ၶူင်းၵၢၼ်ဢၼ်ၶွမ်ႊပၼီႊထႆး၊ၶႄႇ ၶဝ်ႁူမ်ႈလူင်း တိုၼ်းတွၼ်ႈ တႃႇတေႃႉဢဝ်ႁႅင်းၾႆးသူင်ႇၸူးမိူင်းထႆးၼၼ်ႉၼမ်ႉတေလုပ်ႇထူမ်ႈ ပႅတ်ႈ တီႈလိၼ်ဢိူင်ႇဝၢၼ်ႈၸွမ်း သၢပ်ႇၼမ်ႉပၢင်ၼႂ်းၸႄႈ ဝဵင်း ၵုၼ်ႁဵင်ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ၵူၼ်းမိူင်းႁိမ်းၸမ် 50,000 ပဵၼ်ၼႂ်းပိုၼ်ႉတီႈၺႃးတဵၵ်းလိုပ်ႈႁေႃႈၶၢႆႉပၢႆႈၽွင်း 1996-1998 ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။သင်ဝႃႈၽၢႆသိုပ်ႇ ႁဵတ်းသၢင်ႈၸိုင်ၵူၼ်းမိူင်းတင်းၼမ်တင်းလၢႆတိုၼ်းဢမ်ႇၸၢင်ႈပွၵ်ႈႁႃႁိူၼ်းၶိုၼ်းယဝ်ႉ။

မိူၼ်ၼၼ်ၼင်ႇၵဝ်ႇၶူင်းၵၢၼ်ၶုတ်းႁႄႈလိၵ်ႊၼၢႆႊလႄႈၶူင်းၵၢၼ်ၶုတ်းထၢၼ်ႇႁိၼ်ဢၼ်ၶွမ်ႊပၼီႊပၢႆးမၢၵ်ႈမီးမၢၼ်ႈၶွင်သိုၵ်း မၢၼ်ႈတင်းၶွမ်ႊပၼီႊဢီႊတလီႊ-ထႆးၶဝ်ႁူမ်ႈၵၼ်ၼႂ်းမိူင်းၵူၵ်း၊ၼႂ်းၸႄႈ ဝဵင်းမိူင်းသၢတ်ႇၼၼ်ႉတေႁဵတ်းႁႂ်ႈႁူဝ်ၵူၼ်း 1,000 ပၢႆၸိူဝ်းပဵၼ်တႆး၊လႃးႁူႇလႄႈဢႃႇၶႃႇတႃႇတင်း ဢိူင်ႇဢမ်ႇၸၢင်ႈယူႇသဝ်းလႆႈၼၼ်ႉ ယဝ်ႉ။ၵူၼ်းပၢႆႈ ၽေးၼႂ်းမိူင်း IDP တီႈ ပၢင်သဝ်းလွႆၵေႃႇဝၼ်းၸိူဝ်းဢၼ်ၼီပၢႆႈလွင်ႈသိုၵ်းမၢၼ်ႈၶႃႈႁႅမ်ၼႂ်းမိူင်း ၵူၵ်း ၼၼ်ႉၵေႃႈတေဢမ်ႇၸၢင်ႈ ပွၵ်ႈၶိုၼ်းႁိူၼ်း သင် ဝႃႈ ၶူင်းၵၢၼ်ၼႆႉသိုပ်ႇႁဵတ်းသၢင်ႈ။ၶူင်းၵၢၼ်ဢၼ်ၼႆႉလႆႈ ၵိုတ်းယင်ႉမႃးတႃႇၶၢဝ်းတၢင်း 6 ပီယဝ်ႉၵွပ်ႈ ဝႃႈ ၵူၼ်းမိူင်းတၢင်း ၾင်ႇထႆးလႄႈၸွမ်းလႅၼ်လိၼ်သၢၼ်ၶတ်း(ၵွပ်ႈ ၼမ်ႉၵူၵ်းဢၼ်ပဵၼ်သၢႆၼမ်ႉ လေႃႇလဵင်ႉလႄႈလမ်ႇလွင်ႈတႃႇထႆး မႄႈၼိုင်ႈ ဢူၼ်ၶုၼ်ႇ)။ၵူၺ်းၵႃႈတင်ႈတႄႇလိူၼ် ဢေႃးၵၢတ်ႊ 2017 မႃးၶူင်းၵၢၼ်ဢၼ်ၼႆႉၶိုၼ်းတႄႇႁဵတ်းသေၵူၼ်းဝၢၼ်ႈလႆႈထုၵ်ႇၸိသင်ႇဢွၵ်ႇၼွၵ်ႈပိုၼ်ႉတီႈ ၶုတ်း ထၢၼ်ႇၼႆႉယဝ်ႉ။

တွၼ်ႈလူပ်းလင်

ပဵၵ်ႉသမ်ႉမီးၶၵ်ႉၵၢၼ်လွင်ႈငမ်းယဵၼ်သေတႃႉတွၼ်ႈတႃႇၵူၼ်းပၢႆႈၽေးၸွမ်းပၢင်သဝ်းလႅၼ်လိၼ်တႆး-ထႆးတေပွၵ်ႈၶိုၼ်းၼၼ်ႉ ယင်းပႆႇႁၼ်သဵၼ်ႈတၢင်းမၼ်း။သိုၵ်းမၢၼ်ႈယင်းဢမ်ႇတိုဝ်းၵမ်ႁဵတ်းၸွမ်းၶေႃႈ တူၵ်းလူၵ်းၵိုတ်းယိုဝ်းဢၼ်လႆႈလူင်းဝႆႉၸွမ်း RCSS/SSA လႄႈယင်းတိုၵ်ႉသိုပ်ႇၶႂၢၵ်ႈသိုၵ်းၶဝ်သေပိုတ်ႇ ၼႃႈသိုၵ်းၶဝ်တူဝ်ႈမိူင်းတႆးပွတ်းၸၢၼ်းယူႇ။ၵူၼ်းမိူင်းတိုၵ်ႉၺႃး လွင်ႈပူၼ်ႉပႅၼ်ၸွမ်းၼင်ႇၽႅၼ်ၵၢၼ် ၶဝ်ၼၼ်ႉယူႇ။

ဝၢၼ်ႈၵဝ်ႇၵူၼ်းပၢႆႈၽေးၼပ်ႉႁူဝ်ပၢၵ်ႇၼၼ်ႉၵေႃႈထုၵ်ႇပိုၼ်ႉပွႆႇပႅတ်ႈဢမ်ႇၼၼ်ၺႃးသိုၵ်းမၢၼ်ႈလႄႈ ၸုမ်းပျီႇတုၸိတ်ႉဢမ်ႇၼၼ်ၸုမ်းသိုၵ်းဝႃႉ UWSA ၶဝ်ႁုပ်ႈယိုတ်းၵုမ်းၵမ်ပႅတ်ႈ။

ပေႃးဢမ်ႇမီးၵၢၼ်ၵိုတ်းယိုဝ်းပတ်းပိုၼ်ႉတူဝ်ႈမိူင်းဢၼ်ၸိုၼ်ႈၸၢင်ႇ၊သိုၵ်းမၢၼ်ႈဢမ်ႇထွၼ်တပ်ႉမၼ်း ဢွၵ်ႇ လႄႈ ဢမ်ႇမီးၶေႃႈ တူၵ်းလူင်းတၢင်းၵၢၼ်မိူင်းၸွမ်းၸုမ်းမႅၵ်ႇၵွင်ႈၸိူဝ်းၵဵဝ်ႇၶွင်ႈၸွမ်းၸိုင် ၵူၼ်း ဝၢၼ်ႈ ၸိူဝ်းပၢႆႈၽေးတိုၼ်းဢမ်ႇႁတ်းပွၵ်ႈၶိုၼ်းၼၼ်ႉယဝ်ႉ။

တေႃႇထိုင်ၶၢဝ်းယၢမ်းဢၼ်ၵူၼ်းပၢႆႈၽေးပေႃးၸၢင်ႈပွၵ်ႈၶိုၼ်းဝၢၼ်ႈၵိူတ်ႇမိူင်းၼွၼ်းဢၼ်မီးလွင်ႈ လွတ်ႈၽေး၊မီးၵုင်ႇမုၼ်သရေႇၼႃႈတႃ ၼၼ်ႉ ၶႂ်ႈတိုၵ်းသူၼ်းတၢင်ႇထိုင်ၸဝ်ႈတႃႇၼ ၼွၵ်ႈမိူင်းၶဝ် ႁႂ်ႈသိုပ်ႇၸွႆႈထႅမ် ၵူၼ်းပၢႆႈ ၽေး ၸွမ်းလႅၼ်လိၼ် လႄႈၵူၼ်းပၢႆႈၽေးၼႂ်းမိူင်း IDPs ၸွမ်းလႅၼ်လိၼ် တႆး-ထႆးၶဝ်ႁႂ်ႈလႆႈ ႁပ်ႉတၢင်းၸွႆႈထႅမ် ပဵင်းပေႃး ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။

ၵပ်းသိုပ်ႇတွင်ႈထၢမ်

လုင်းၸၢႆးလႅင်း           + 66: (0) 86-188-9827

လုင်းၸၢႆးပဵင်း             + 66: (0) 82-181-4891

လုင်းသၢင်ႇၸၢႆး          + 66: (0) 97-939-8350             +95 (0) 94-232-88790

ၼၢင်းသႅင်ဢိၼ်ႇ        + 66: (0) 97-968-9572

ၵပ်းသိုပ်ႇတွင်ႈထၢမ်ၵဝ်ႉငဝ်ႈသုၼ်ႇလႆႈၵူၼ်းၸိုင်ႈတႆး

ၼၢင်းၸၢမ်တွင်း         +66: (0) 81-603-6655

ၸၢႆးႁေႃသႅင်              +66: (0) 62-941-9600

ၸၢႆးၵွၼ်းလႅဝ်း           +66: (0) 94-643-4230

Urgent Appeal 

PDF files >>>>  Shan Burmese English Thai

SHRF Update

PDF files:>>> Shan Burmese English Thai