ၶေႃႈပိုၼ်ၽၢဝ်ႇတူင်ႇဝူင်းၵူၼ်းတႆးၼႂ်းမိူင်း/ၼွၵ်ႈမိူင်း ၵမ်ႉထႅမ်ၼွၵ်ႈမိူင်းတေဢဝ်လိူင်ႈသိုၵ်းမၢၼ်ႈ

ၶေႃႈပိုၼ်ၽၢဝ်ႇတူင်ႇဝူင်းၵူၼ်းတႆးၼႂ်းမိူင်း/ၼွၵ်ႈမိူင်း ၵမ်ႉထႅမ်ၼွၵ်ႈမိူင်းတေဢဝ်လိူင်ႈသိုၵ်းမၢၼ်ႈ

ဝၼ်းထိ 9/12/2019

ႁဝ်းၶႃႈတူင်ႇဝူင်းၵူၼ်းတႆးၵမ်ႉထႅမ်လွင်ႈၼွၵ်ႈမိူင်းတေဢဝ်လိူင်ႈၸၼ်ႉၽူႈၼမ်းသိုၵ်းမၢၼ်ႈၸိူဝ်းမီး/ယိပ်းၵမ်ဢႃႇၼႃႇသေႁဵတ်းႁၢႆႉမိူၵ်ႈလိူင်းတေႃႇၸၢဝ်းၶိူဝ်းၼႂ်းမိူင်းႁူမ်ႈတုမ်မၢၼ်ႈမႃးလၢႆသိပ်းပီဢၼ်ဢမ်ႇမီးလွင်ႈပၼ်တၢမ်ႇၶဝ်မႃးၸိူဝ်းၼၼ်ႉ။

လွင်ႈႁၢႆႉမိူၵ်ႈလိူင်းလူင်ၸိူဝ်းၼၼ်ႉၽၢႆႇပဵၼ်ထမ်းၽဵင်ႇပဵင်းၼွၵ်ႈမိူင်းမိူၼ်ၼင်ႇလုမ်းတြႃးလွင်ႈပဵၼ်ထမ်းၽဵင်ႇပဵင်းလုမ်ႈၾႃႉ International Court of Justice (ICJ)၊လုမ်းတြႃးလုမ်ႈၾႃႉ International Criminal Court (ICC) ၶဝ်လႄႈတင်းလွင်ႈပိုတ်ႇလိူင်ႈဢဝ်တၢင်းၽိတ်းတီႈလုမ်းတႅပ်းတတ်းတြႃးလုမ်ႈၾႃႉuniversal jurisdiction ၼႂ်းမိူင်းဢႃႇၵျိၼ်ႇတီးၼႃးလွင်ႈသိုၵ်းမၢၼ်ႈၶႃႈႁႅမ်ၸၢဝ်းရူဝ်ႇႁိၼ်ႇၵျႃႇပဵၼ်ၵေႃႇပဵၼ်ၵွင်ၸိူဝ်းၼႆႉယူႇတီႈၸၼ်ႉလုမ်ႈၾႃႉ (ၵမ်ႇၽႃႇ) သေတိုၵ်ႉႁႃတၢင်းၶိုင်ပွင်တႃႇလႆႈလွင်ႈပဵၼ်ထမ်းယူႇ။

ၵူၼ်းမိူင်းတႆးၵေႃႈလႆႈၺႃးလၢႆးႁုၵ်းႁၢႆႉသိုၵ်းမၢၼ်ႈၸႂ်ႉတိုဝ်းလိုပ်ႈႁေႃႈၶႃႈႁႅမ်မႃးမိူၼ်ဢၼ်ၸၢဝ်းရူဝ်ႇႁိၼ်ႇၵျႃႇၶဝ်ၺႃးၼႆႉမႃးလၢႆသိပ်းပီယဝ်ႉ၊ပိူင်လူင်မၼ်းၽွင်းသိုၵ်းမၢၼ်ႈပိုတ်ႇၼႃႈသိုၵ်းယႂ်ႇလူင်တဵၵ်းလိုပ်ႈႁေႃႈၵူၼ်းမိူင်းတႆးၶၢႆႉပၢႆႈၽွင်းပီ 1996-1998။ၽွင်းၼၼ်ႉၵူၼ်းမိူင်းတႆးပွတ်းၵၢင်လႄႈပွတ်းၸၢၼ်းဝၢၼ်ႈၵူၼ်း 1,400 ဝၢၼ်ႈႁူဝ်ၵူၼ်း 300,000 ပၢႆလႆႈၺႃးသိုၵ်းမၢၼ်ႈဢဝ်ပၢႆၵွင်ႈၸမ်ႈသေတဵၵ်းၶၢႆႉပၢႆႈႁိူၼ်းယေး၊ ၵမ်ႈၼမ်ပၢႆႈၶဝ်ႈမိူင်းထႆးသေပႆႇၸၢင်ႈပွၵ်ႈၶိုၼ်း ဝၢၼ်ႈ ၵိူတ်ႇမိူင်းၼွၼ်းထိုင်တေႃႈလဵဝ်။ၵူၼ်းဝၢၼ်ႈၼပ်ႉပၢၵ်ႈၺႃးသိုၵ်းမၢၼ်ႈၶႃႈတၢႆပဵၼ်ၵေႃႇပဵၼ်ၵွင်လႄႈၶႃၸႂ်ပႃးၸဵမ်သင်ၶ ၸဝ်ႈဢၼ်ပဵၼ်သႃသၼႃပုတ်ႉတီႈၵိူဝ်းယမ်။

လွင်ႈတဵၵ်းၵၼ်ႉၸၼ်လူလၢႆၼၢင်းယိင်းတႆးၼႆၵေႃႈတိုၼ်းပဵၼ်ၶိူင်ႈမိုဝ်းဢၼ်သိုၵ်းမၢၼ်ႈဢဝ်ၸႂ်ႉတိုဝ်းၼႂ်းၵၢၼ်သိုၵ်း။ၼႂ်းပပ်ႉၽိုၼ်ႁၢႆးငၢၼ်း 2002 “ထၢင်ႇႁၢင်ႈၵၼ်ႉၸၼ်- သိုၵ်းၸဝ်ႈဢႃႇၼႃႇသိုၵ်းမၢၼ်ႈၵၼ်ႉၸၼ်ၼၢင်းယိင်းၼႂ်းပၢင်တိုၵ်းၼႂ်းမိူင်းတႆး” ၼၼ်ႉလႆႈၵဵပ်းႁွမ်ၶေႃႈမုၼ်းလွင်ႈသိုၵ်းမၢၼ်ႈတဵၵ်းၵၼ်ႉၸၼ်ၼၢင်းယိင်းလႄႈဢွၼ်ႇယိင်း 625 ၵေႃႉၽွင်းပီ 1996-2001။လွင်ႈၵၼ်ႉၸၼ်ၼၼ်ႉမီးသိုၵ်းမၢၼ်ႈလၢၵ်ႇလၢႆ 52 တပ်ႉၵွင်၊ႁူဝ်ပၢၵ်ႇလႂ် 83% ၼႆႉပဵၼ်ၽူႈမီးၸၼ်ႉသိုၵ်းမၢၼ်ႈ၊ၵမ်ႈၼမ်ပဵၼ်ပႃႈၼႃႈလုၵ်ႈသိုၵ်းၶဝ်။ႁူဝ်ပၢၵ်ႇလႂ် 61% ၵၼ်ႉၸၼ်ပဵၼ်မူႇပဵၼ်ၽုင်။ၼႂ်းမၢင်လွင်ႈပဵၼ်လွင်ႈသိုၵ်းမၢၼ်ႈမတ်ႉၵုမ်းၼၢင်းယိင်းဝႆႉသေၵၼ်ႉၸၼ်ပဵၼ်ၽုင်ၶၢဝ်းတၢင်းယၢဝ်းထိုင်မွၵ်ႈသီႇလိူၼ်ၸိူဝ်းၼႆႉ။လွင်ႈ ၵၼ်ႉၸၼ်ၼၢင်းယိင်းပႃးၸွမ်းလွင်ႈမိူၵ်ႈလိူင်းႁၢႆႉၸႃႉသေမၢင်ပွၵ်ႈၶႃၸႂ်၊ပေႃႉထုပ်ႉ၊ဢဝ်မိတ်ႈထိူဝ်လႄႈဢဝ်ထူင်ယၢင် သုပ်းႁူဝ်ႁႂ်ႈထူၺ်ႈၸႂ်ယၢပ်ႇၸိူဝ်းၼႆႉ။ၼၢင်းယိင်းၸိူဝ်းၺႃးၵၼ်ႉၸၼ်ၼၼ်ႉႁူဝ်ပၢၵ်ႇလႂ် 25% တၢႆ။ၸဵမ်ၸိူဝ်းၼႆႉယဝ်ႉၵူၼ်းႁဵတ်းၽိတ်းမၼ်းၼၼ်ႉဢမ်ႇလႆႈၺႃးတၢမ်ႇတၢင်းၽိတ်းသင်။ၵူၼ်းဝၢၼ်ႈယင်းပၢႆၺႃးတဵၵ်းၸႂ်ႉလူင်းလၢႆးမိုဝ်းဝႃႈသိုၵ်းမၢၼ်ႈဢမ်ႇလႆႈပူၼ်ႉပႅၼ်ၵၼ်ႉၸၼ်သင်ၼႆထႅင်ႈ။

ၸုမ်းလုမ်ႈၾႃႉUNၽၢႆႇၵဵပ်းၶေႃႈမုၼ်းလွတ်ႈလွတ်ႈလႅဝ်းလႅဝ်း(UN Independent International Fact Finding Mission) ၶဝ်လႆႈၵဵပ်းႁွမ်ၶေႃႈမုၼ်းဝႆႉလွင်ႈသိုၵ်းမၢၼ်ႈၶႃႈႁႅမ်ၵူၼ်းမိူင်းတႆးယင်းတိုၵ်ႉသိုပ်ႇပဵၼ်ယူႇ။ပေႃးယင်းတိုၵ်ႉမီးလွင်ႈပူတ်းဝၢင်းၶႂၢင်ႉပၼ်ၵၼ်ယူႇပႆႇဝၢႆးၸိုင်ၵၢၼ်ၶႃႈႁႅမ်ၸၢဝ်းၶိူဝ်းၼႂ်းမိူင်းႁူမ်ႈတုမ်မၢၼ်ႈၵေႃႈတိုၵ်ႉတေသိုပ်ႇပဵၼ်ယူႇ။ၵွပ်ႈၼၼ်ႁဝ်းၶႃႈၸႂ်ယႂ်ႇၸႂ်ၵီႈၸွမ်းလွင်ႈတူင်ႇဝူင်းလုမ်ႈၾႃႉဢဝ်လွင်ႈၼႆႉပိူင်းၼႄႁႂ်ႈလႆႈႁူႉႁၼ်ၸႅင်ႈထိုင်လွင်ႈႁဵတ်းႁၢႆႉမိူၵ်ႈလိူင်းၸိူဝ်းၼၼ်ႉလႄႈႁဵတ်းႁႂ်ႈမၢၵ်ႇလေႃႉပၼ်ႇမႃးၸူးၸၼ်ႉၽူႈၼမ်းသိုၵ်းမၢၼ်ႈတၵ်းတေလႆႈႁပ်ႉဢဝ်ပုၼ်ႈၽွၼ်းၼၼ်ႉယဝ်ႉ။

လွင်ႈၼႆႉတိုၼ်းတေပဵၼ်လွင်ႈပူၵ်းႁႂ်ႈၽူႈလူင်းတိုၼ်းၼွၵ်ႈမိူင်းၶဝ်ၾၢင်ႉတိုၼ်ႇတူဝ်ၼႂ်းမိူင်းမၢၼ်ႈ။ “ၵၢၼ်ႁဵတ်းပၢႆးမၢၵ်ႈမီးမိူၼ်ပၵ်းၵဝ်ႇပိူင်ၵဝ်ႇ” ၸွမ်းမိူင်းမၢၼ်ႈၼၼ်ႉတိုၼ်းပဵၼ်လွင်ႈၵမ်ႉထႅမ်ၵၢၼ်ၶႃႈႁႅမ်ၵူၼ်းၸၢဝ်းၶိူဝ်းၵူၺ်းလႄႈလွင်ႈၼႆႉတိုၼ်းတေဢမ်ႇမီးတၢင်းႁႄႉၵင်ႈဢၼ်ပိူၼ်ႈတေထတ်းသၢင်သေႉၼေးၼၼ်ႉလႆႈ။

ႁဝ်းၶႃႈတုၵ်းယွၼ်းႁႂ်ႈတူင်ႇဝူင်းလုမ်ႈၾႃႉႁူမ်ႈၵၼ်မိပ်ႇငႅၼ်းပႃးၸဵမ်လွင်ႈႁႅတ်ႉပၢႆးမၢၵ်ႈမီးၼိူဝ်မိူင်းမၢၼ်ႈၼင်ႇႁိုဝ်သိုၵ်းမၢၼ်ႈပေႃးတေၵိုတ်းလွင်ႈပိုတ်ႇၼႃႈသိုၵ်းလႄႈၵိုတ်းပႅတ်ႈၵၢၼ်ၶႃႈႁႅမ်ၵူၼ်းမိူင်းတူဝ်ႈမိူင်းႁူမ်ႈတုမ်သေႁႃတၢင်းဢုပ်ႇဢူဝ်းၵၢၼ်မိူင်းဢၼ်ၸိုၼ်ႈၸၢင်ႇပိူဝ်ႈတႃႇၵိုတ်းပႅတ်ႈသိုၵ်းၵၢင်မိူင်းသေႁႂ်ႈၵူၼ်းမိူင်းမီးလွင်ႈပဵၼ်ထမ်းတြႃးလႄႈလွင်ႈၽဵင်ႇပဵင်းဢၼ်ပႂ်ႉမုင်ႈမွင်းမႃးၶၢဝ်းႁိုင်ၼၼ်ႉတူဝ်ႈထိုင်ၵူၼ်းမိူင်းႁူမ်ႈတုမ်တင်းသဵင်ႈၼၼ်ႉယဝ်ႉ။

• ၵဝ်ႉငဝ်ႈသုၼ်ႇလႆႈၵူၼ်းၸိုင်ႈတႆး
• ၵေႃႇမတီႇၵူၼ်းမိူင်းတႆးပၢႆႈၽေး (လႅၼ်လိၼ်တႆး-ထႆး)
• ၵေႃႇမတီႇပၢင်သဝ်းၵူၼ်းပၢႆႈၽေး လွႆတႆးလႅင်း
• ၵေႃႇမတီႇပၢင်သဝ်းၵူၼ်းပၢႆႈၽေး လွႆၵေႃႇဝၼ်း
• ၵေႃႇမတီႇပၢင်သဝ်းၵူၼ်းပၢႆႈၽေး ၵွင်းမုင်ႈမိူင်း
• ၵေႃႇမတီႇပၢင်သဝ်းၵူၼ်းပၢႆႈၽေး လွႆလမ်
• ၵေႃႇမတီႇပၢင်သဝ်းၵူၼ်းပၢႆႈၽေး လွႆသၢမ်သိပ်း
• ၵေႃႇမတီႇပၢင်သဝ်းၵူၼ်းပၢႆႈၽေး ၵုင်းၵျေႃႇ
• ၵေႃႁူမ်ႈသၢင်ႈၸဝ်ႈႁႆႈၸဝ်ႈၼႃးၸိုင်ႈတႆး
• လိၼ်မွၵ်ႇမႂ်ႇ
• မုၵ်ႉၸုမ်းၸၢဝ်းၶိူဝ်းတႆးၸိုင်ႈထႆး
• တုမ်းတူၼ်ႈတႆး
• ႁူမ်ႈႁႅင်းၸႂ်တႆး မိူင်းၵွၵ်ႇ
• ပီႈၼွင်ႉတႆးၶၢမ်ႈပၢင်ႇလၢႆႇမိူင်းယူးရူပ်ႇ
• ပီႈၼွင်ႉတႆးမိူင်းဢွတ်ႉသ်တြေးရီးယႃး
• မူႇၸုမ်းတႆးယၢၼ်မိူင်း မိူင်းမလေးသျႃး
• လုမ်းယွင်ႁူၺ်ႈၼွၵ်ႈမိူင်း

ၵပ်းသိုပ်ႇတွင်ႈထၢမ်

ၸၢႆးလႅင်း                        +66 86-188-9827

ၼၢင်းၸၢမ်တွင်း               +66 81-603-6655

ၸၢႆးႁေႃသႅင်                    +66 94-728-6696

Download PDF Files: