SHRF

ၽိုၼ်ႁၢႆးငၢၼ်းမႂ်ႇ ၵဝ်ႉငဝ်ႈသုၼ်ႇလႆႈၵူၼ်းၸိုင်ႈတႆး ဝၼ်းထိ 26/8/2021 လီဢွၼ်ၵႅတ်ႇၶႄမႄႈၼမ်ႉႁူၵ်ႈ ၼႂ်းပိုၼ်ႉတီႈသၢမ်ၸဵင်ႇၶမ်း ၶွင်ႇသီႇသိုၵ်းမၢၼ်ႈ ပၼ်ႁူင်းၵၢၼ်သိုၵ်းဝႃႉ UWSA သိုပ်ႇႁဵတ်းႁူင်းၵၢၼ် ဢၼ်တေႁဵတ်းႁႂ်ႈလူမ်း ဢမ်ႇၸိုၼ်ႈသႂ် ၼႂ်းဝူင်းၵႂၢင်ႈ ႁူဝ်ႁုပ်ႈ ၵူၼ်းမိူင်းၼႂ်းၸႄႈဝဵင်းတႃႈၶီႈလဵၵ်း ၸိုင်ႈတႆးပွတ်းဢွၵ်ႇ သၢၼ်ၶတ်းၶွမ်ႊပၼီႊႁူင်ႊ ပၢင်ႊဢၼ်သိုၵ်း ဝႃႉပဵၼ် ၸဝ်ႈၶွင်သေ ၶွင်ႇသီႇသိုၵ်းမၢၼ်ႈပၼ်ႁႅင်းႁႂ်ႈသိုပ်ႇႁဵတ်းသၢင်ႈ ႁူင်းၵၢၼ် သွင်ဢၼ်ၼၼ်ႉမီး ၼိူဝ်လိၼ် ၵူၼ်း ဝၢၼ်ႈဢၼ်သိုၵ်း မၢၼ်ႈႁုပ်ႈယိုတ်း (သိမ်း) ဢဝ်၊ ႁူင်းၵၢၼ်ၼၼ်ႉတေႁဵတ်းႁႂ်ႈ လူမ်းဢမ်ႇၸိုၼ်ႈသႂ်ၼႂ်းပိုၼ်ႉ တီႈၵႂၢင်ႈၶႂၢင်။ ႁူင်းၵၢၼ်ၼၼ်ႉ ၽႅၼ်ၵၢၼ်သႂ်ႇၼိူဝ်တီႈလိၼ်တၢင်းၵႂၢင်ႈ 100 ဢေႊၵႃႊ ဢၼ်မီးတၢင်းဢွၵ်ႇဝဵင်း တႃႈၶီႈလဵၵ်း၊ ၼႆႉပဵၼ် ပွတ်းဢွၼ်ႇတွၼ်ႈၼိုင်ႈၼႂ်းတီႈလိၼ် 600 ဢေႊၵႃႊ ဢၼ်သိုၵ်းမၢၼ်ႈႁုပ်ႈ ယိုတ်းဢဝ်တီႈၵူၼ်းဝၢၼ်ႈ ႁွင်ႈလိုၵ်ႉ မိူဝ်ႈပီ 1998-1999 ပိူဝ်ႈတႃႇၵေႃႇသၢင်ႈႁူင်းၵၢၼ်ၶိူင်ႈၸၢၵ်ႈ။ တီႈလိၼ် 100 ဢေႊၵႃႊ ၼၼ်ႉသိုၵ်းမၢၼ်ႈ ဢဝ်ပၼ် ၶွမ်ႊပ ၼီႊႁူင်ႊပၢင်ႊၼႂ်းပီ 2001...

ဢွၼ်ၵႅတ်ႇၵင်ႈသၢႆလိူတ်ႈလူင်ႄမႈမိူင်းတႆး၊ ၵႅတ်ႇၵင်ႈႄမႈၼမ်ႉၶူင်း ဝၼ်းထိ 16/6/2021 ဝၼ်းသုၼ်ႇလႆႈသုၼ်ႇပဵၼ်တႆးၼႆႉ လႆႈလိူၵ်ႈမၵ်းဢဝ်ဝၼ်းဢၼ်သိုၵ်းမၢၼ်ႈၶႃႈႁႅမ်တၢႆၵူၼ်းမိူင်းတႆး 56 ေၵႃႉ ၼႂ်းႄၸႈဝဵင်းၵုၼ်ႁဵင် မိူဝ်ႈပီ 1997 ၽွင်းသို်ၵ်းမၢၼ်ႈၸႂ်ႉလၢႆးႁုၵ်းႁၢႆႉပိုတ်ႇၼႃႈသိုၵ်းယႂ်ႇ လူင်ေသ ၶႃႈႁႅမ်ၵူၼ်းဝၢၼ်ႈၼပ်ႉႁူဝ်ပၢၵ်ႇ ႄလႈတဵၵ်းလိုပ်ႈေႁႃႈ ၵူၼ်းမိူင်းၶၢႆႉပၢႆႈႁိူၼ်းေယးတီႈယူႇ 400,000 ပၢႆ ေသႁဵတ်းၵူၼ်းမိူင်းတႆးပွတ်းၵၢင်ႄလႈပွတ်းၸၢၼ်း လႆႈႁၢမ်းသုၼ်ႇလႆႈ ၵူႈၸိူဝ်းၵူႈပိူင်ၽွင်းၼၼ်ႉ။ ႁဝ်းၶႃႈ တုၵ်းယွၼ်းလွင်ႈပဵၼ်ထမ်းတႃႇၵူၼ်းမိူင်းၸိူဝ်းလႆႈထုၵ်ႇသိုၵ်း မၢၼ်ႈ ၶႃႈတၢႆ ၽွင်းၼၼ်ႉ၊...

ၽိုၼ်တၢမ်းငဝ်းလၢႆးၵဝ်ႉငဝ်ႈသုၼ်ႇလႆႈၵူၼ်းၸိုင်ႈတႆး ပီၵေႃးၸႃႇ 1382၊ လိူၼ်ႁႃႈမႂ်ႇ 1 ၶမ်ႈ၊ ဝၼ်းၸၼ်၊ ပီတႆး 2115 ၼီႈ ဝၼ်းထိ 12/4/2021 ၶွမ်ႊပၼီႊ Razel-Bec ၾရင်ႊသဵတ်ႊထုၵ်ႇလႆႈယိူင်ႈၸွမ်း EDF ဢၼ်ဢွၼ်ၵိုတ်းယင်ႉၶူင်းၵၢၼ် ၽၢႆၼႂ်း မိူင်းတႆး မိူဝ်ႈဝၼ်းထိ 19/3/2021 ၼၼ်ႉၶွမ်ႊပၼီႊလူင်ပွင်ၸိုင်ႈမိူင်းၾရင်ႊသဵတ်ႊဢၼ်ပဵၼ် Electricite de France (EDF) ပိုတ်ႇၽိူၺ်ဝႃႈလႆႈၵိုတ်းယင်ႉလွင်ႈၵေႃႇသၢင်ႈၽၢႆသူၺ်ႇလီ 3 ၼႂ်းၸိုင်ႈတႆးပွတ်းႁွင်ႇၵွပ်ႈ မႆႈၸႂ်ၸွမ်းငဝ်းလၢႆးသုၼ်ႇလႆႈသုၼ်ႇပဵၼ်ဝၢႆးသိုၵ်းမၢၼ်ႈယိုတ်းဢႃႇၼႃႇ/ဢၢမ်းၼၢတ်ႈၸိုင်ႈမိူင်းမိူဝ်ႈ ဝၼ်းထိ 1/2/2021။ ၵဝ်ႉငဝ်ႈသုၼ်ႇလႆႈၵူၼ်းၸိုင်ႈတႆးယိၼ်းႁၼ်လီၸွမ်းလွင်ႈဢၼ်ၶွမ်ႊပၼီႊ EDF တႅပ်းတတ်းၵိုတ်းယင်ႉ ၶူင်းၵၢၼ်ၼၼ်ႉသေတိုၵ်းသူၼ်းႁႂ်ႈၶွမ်ႊပၼီႊRazel-Bec (ဢၼ်ပဵၼ်ၽူႈႁူမ်ႈၸုမ်းFayat) ၾရင်ႊသဵတ်ႊ ယိူင်ႈၸွမ်းလႄႈထွၼ်ၵၢၼ်လူင်းတိုၼ်းဢွၵ်ႇတီႈၽၢႆယႄးယႂႃႇတွၼ်ႈၼိူဝ် ၼိူဝ်မႄႈၼမ်ႉတူႈၼႂ်းၸိုင်ႈ တႆးပွတ်းႁွင်ႇၼၼ်ႉၵမ်းလဵဝ်ယူႇ။ ၶူင်းၵၢၼ်ၽၢႆယႄးယႂႃႇတွၼ်ႈၼိူဝ်ဢၼ်တႄႇမႃး ၸဵမ်မိူဝ်ႈပၢၼ် လူင် ပွင်ၸိုင်ႈသိုၵ်းမၢၼ်ႈ ၼႂ်းပီ 2008 ၼၼ်ႉ ၸုမ်းတူင်ႇဝူင်း...

ၽိုၼ်တၢမ်းငဝ်းလၢႆးၵဝ်ႉငဝ်ႈသုၼ်ႇလႆႈၵူၼ်းၸိုင်ႈတႆး ပီၵေႃးၸႃႇ 1382၊ လိူၼ်သီႇလွင်ႈ 13 ၶမ်ႈ၊ ဝၼ်းသုၵ်း၊ ပီတႆး 2115 ၼီႈ ဝၼ်းထိ 9/4/2021 သိုၵ်းမၢၼ်ႈတဵၵ်းၵူၼ်းမိူင်းၶၢႆႉဝၢၼ်ႈၼႂ်းမိူင်းပၼ်ႇၸိုင်ႈတႆးပွတ်းၸၢၼ်းထႅင်ႈ မိူဝ်ႈဝၼ်းထိ 14/3/2021 ၼၼ်ႉၵူၼ်းဝၢၼ်ႈသၢမ်လၵ်းဢိူင်ႇဝူဝ်းလၢႆးၸႄႈဝဵင်းမိူင်းပၼ်ႇၸႄႈတွၼ်ႈလၢင်းၶိူဝ်းၸိုင်ႈတႆးပွတ်းၸၢၼ်းမွၵ်ႈ 300 ၺႃးသိုၵ်းမၢၼ်ႈတဵၵ်းၸႂ်ႉၶၢႆႉဢွၵ်ႇဝၢၼ်ႈ။ ၵႂၢမ်းသင်ႇၼၼ်ႉလုၵ်ႉတီႈငဝ်ႈငုၼ်းၵုမ်းၵမ်ၽႅၼ်ၵၢၼ်ယၼ်ႇသိုၵ်းၸၵၶ 17 မိူင်းပၼ်ႇဢၼ်ယူႇပႃႈတႂ်ႈတိူင်းသိုၵ်းဝၼ်းဢွၵ်ႇၵၢင်ၶူဝ်လမ်ၼၼ်ႉမႃး။ၵူၼ်းဝၢၼ်ႈၺႃးသိုၵ်းမၢၼ်ႈဝႃႈယူႇၼႂ်းၼႃႈလိၼ်တပ်ႉသိုၵ်းၶဝ်ၼႆယဝ်ႉ။ ဝၢၼ်ႈသၢမ်လၵ်း (ဢမ်ႇၼၼ်ဝၢၼ်ႈၵျွင်းထမ်ႈ) ၼႆႉမီးယူႇၼႃႈတၢင်းဢွၵ်ႇမိူင်းပၼ်ႇယၢၼ်ဝဵင်းသၢမ်လၵ်းၸွမ်းသဵၼ်ႈတၢင်းလူင်ဢၼ်မုင်ႈၸူးၶူဝ်တႃႈသၢင်းၼိူဝ်မႄႈၼမ်ႉၶူင်း။ၵူၼ်းဝၢၼ်ႈၶိုင်ႈဝၢၼ်ႈၼိုင်ႈဢၼ်ဢၼ်မီးလင်ႁိူၼ်း 45 လင်တၢင်းၸၢၼ်းသဵၼ်ႈတၢင်းလူင်ၼၼ်ႉၺႃးသိုၵ်းမၢၼ်ႈတဵၵ်းတဵင်ႁႂ်ႈၶၢႆႉ။ၼႂ်းၼၼ်ႉမီးႁိူၼ်းၸၢဝ်းမၢၼ်ႈ 12 လင်လႄႈၸိူဝ်းလိူဝ်ၼၼ်ႉပဵၼ်ၸၢဝ်းလီႉသူး/လီးသေႃးတင်းမူတ်း။ ဝၢၼ်ႈသၢမ်လၵ်းၼႆႉတႄႇမႃးမိူဝ်ႈပီ 2001 ပဵၼ်ၵူၼ်းဝၢၼ်ႈလီးသူးပႅတ်ႇႁိူၼ်းၸိူဝ်းၺႃးသိုၵ်းမၢၼ်ႈလိုပ်ႈႁေႃႈၶၢႆႉတီႈဝၢၼ်ႈၵဝ်ႇၶဝ်ဝၢၼ်ႈလွႆလူမ်းဢိူင်ႇဝူဝ်းလၢႆးလႄႈဝၢၼ်ႈၶူဝ်ႁၢၵ်းဢိူင်ႇတွင်ၵႂၢႆးၸႄႈဝဵင်းမိူင်းပၼ်ႇၽွင်းပီ 1996-1998 ၼၼ်ႉဢွၼ်တႄႇတင်ႈမႃး။ၽွင်းသိုၵ်းမၢၼ်ႈလိုပ်ႈႁေႃႈၶၢႆႉပၢႆႈၼႂ်းပီ 1996-1998 ၼၼ်ႉၵူၼ်းဝၢၼ်ႈၸိူဝ်းယူႇၸွမ်းဝၢၼ်ႈၼွၵ်ႈၼႃးပၢင်ႇတႃႇမွၵ်ႈ 61 ဝၢၼ်ႈႁူဝ်ၵူၼ်းမွၵ်ႈ 10,000 ၺႃးသိုၵ်းမၢၼ်ႈႁေႃႈလိုပ်ႈၵႂႃႇယူႇၸွမ်းၶွပ်ႇဝဵင်းသေၸိူဝ်းၶဝ်လႆႈႁဵတ်းသုမ်ႉသွင်းဢွၼ်ႇယူႇဢမ်ႇလႆႈႁပ်ႉတၢင်းၸွႆႈထႅမ်သင်။ၵူၼ်းဝၢၼ်ႈၸိူဝ်းလၵ်ႉလွမ်ပွၵ်ႈမိူဝ်းႁႃၸႂ်းႁိူၼ်းပိူဝ်ႈတႃႇႁႃၽၵ်းယိူဝ်ႈၼၢင်းၶဵဝ်လဵင်ႉသၢႆၸႂ်ၼၼ်ႉၵေႃႈၺႃးသိုၵ်းမၢၼ်ႈၶႃၸႂ်သေဢဝ်တၢႆလၢႆလၢႆ။ၼႂ်းပီ 1997 ၼၼ်ႉၵူၺ်းၵဝ်ႉငဝ်ႈသုၼ်ႇလႆႈၵူၼ်းၸိုင်ႈတႆးလႆႈၵဵပ်းႁွမ်ၶေႃႈမုၼ်းၵဵဝ်ႇၵပ်းလွင်ႈသိုၵ်းမၢၼ်ႈႁႅမ်ၵူၼ်းဝၢၼ်ႈ 37 ၵေႃႉၼႂ်းမိူင်းပၼ်ႇတၢႆလၢႆလၢႆ၊ၶဝ်ၸိူဝ်းၼၼ်ႉၺႃးသိုၵ်းမၢၼ်ႈၶမယ 331၊ 332 လႄႈ 520 ၶႃၸႂ်တေႃႇပေႃးတၢႆ။ထဝ်ႈယိင်းၵေႃႉၼိုင်ႈၺႃးသိုၵ်းမၢၼ်ႈၽဝ်တူဝ်လိပ်းထိုင်တၢႆၼႂ်းဝၢၼ်ႈဝူဝ်းလၢႆး။ ၵူၼ်းဝၢၼ်ႈလီႉသူးလႆႈယူႇၼႂ်းပိုၼ်ႉတီႈဢၼ်သိုၵ်းမၢၼ်ႈတမ်းဝၢင်းဝႆႉပၼ်ၼၼ်ႉလၢႆလၢႆပီ။ၼႂ်းပီ 2001 မႃးၵေႃႈသိုၵ်းမၢၼ်ႈယင်းပႆႇပၼ်ၸိူဝ်းၶဝ် ပွၵ်ႈၶိုၼ်းမိူဝ်းယူႇတီႈဝၢၼ်ႈၵဝ်ႇ၊ၵူၺ်းၵႃႈသိုၵ်းမၢၼ်ႈၸီႉသင်ႇႁႂ်ႈတႄႇ ဝၢၼ်ႈႁိမ်းၶၢင်ႈတၢင်းလူင်တီႈဝၢၼ်ႈသၢမ်လၵ်းၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ၵမ်းၼႆႉပဵၼ်ပွၵ်ႈၵမ်းသၢမ်ယဝ်ႉဢၼ်ပီႈၼွင်ႉလီႉသူးၶဝ်ၺႃးသိုၵ်းမၢၼ်ႈတဵၵ်းၸႂ်ႉၶၢႆႉပၢႆႈ။ဢွင်ႈတီႈဢၼ်ၶဝ်ၺႃးသင်ႇႁႂ်ႈၶၢႆႉၵႂႃႇၼၼ်ႉၵေႃႈမွၵ်ႈ ½ ၵီႊလူဝ်ႊယူႇတၢင်းၸဵင်ႇႁွင်ႇဝၼ်းဢွၵ်ႇဝၢၼ်ႈသၢမ်လၵ်းၸွမ်းသဵၼ်ႈတၢင်းလူင်ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ၵူၼ်းဝၢၼ်ႈလီႉသူးတႄႉဢမ်ႇၶႂ်ႈၵႂႃႇယူႇတီႈၼၼ်ႈၵွပ်ႈဝႃႈမၼ်းပဵၼ်လွႆသေႁႃၼမ်ႉယၢပ်ႇၼႃႇလႄႈလိၼ်တီႈၼၼ်ႈၵေႃႈဢမ်ႇပေႃးၽုၵ်ႇသင်လႆႈ။ မိူဝ်ႈၵူၼ်းဝၢၼ်ႈသၢမ်လၵ်းၶဝ်ၺႃးသိုၵ်းမၢၼ်ႈၸီႉသင်ႇႁႂ်ႈၶၢႆႉဝၼ်းထိ 14/3/2021 ၼၼ်ႉသိုၵ်းမၢၼ်ႈႁႂ်ႈၶဝ်လူင်းလၢႆးမိုဝ်းလွင်ႈၽွမ်ႉလႆႈၸႂ်ၸွမ်းဝႃႈၶဝ်ၶၢႆႉပၼ်ၵွပ်ႈဝႃႈတီႈလိၼ်တီႈၼၼ်ႈပဵၼ်ၼႃႈလိၼ်တပ်ႉသိုၵ်းၶဝ်။ၵူၺ်းၵႃႈမီး 14 လင်ႁိူၼ်းၵူၺ်းဢၼ်ယွမ်းလူင်းလၢႆးမိုဝ်းပၼ်။ၵူၼ်းဝၢၼ်ႈၸိူဝ်းပဵၼ်လီႉသူးတင်း 31 ႁိူၼ်းတႄႉဢမ်ႇယွမ်းလူင်းလၢႆးမိုဝ်းပၼ်။ မိူဝ်ႈဝၼ်းထိ 19/3/2021 ၼၼ်ႉၸွမ်သိုၵ်းမဵဝ်းမိၼ်းတၢၼ်းၶိုၼ်းႁွင်ႉၵူၼ်းဝၢၼ်ႈသၢမ်လၵ်းၸိူဝ်းဢမ်ႇယွမ်းလူင်းလၢႆးမိုဝ်းၼၼ်ႉၵႂႃႇၸူးတီႈၼႂ်းတပ်ႉၸၵၶ 17 ၶဝ်သေတဵၵ်းတဵင်ႁႂ်ႈလူင်းလၢႆးမိုဝ်းထႅင်ႈၵမ်းၼိုင်ႈယဝ်ႉလၢတ်ႈဝႃႈဝၢၼ်ႈသူၼၼ်ႉယူႇၼႂ်းလိၼ်တပ်ႉၸၵၶ17။မၼ်းလၢတ်ႈဝႃႈမၼ်းမီးၶၢဝ်းယၢမ်းယူႇတီႈၸၵၶ 17 ၼႆႉႁႃႈပီၵူၺ်း။မိူဝ်ႈလဵဝ်ယူႇမႃးမီးသွင်ပီယဝ်ႉလႄႈၵူၼ်းဝၢၼ်ႈတေလႆႈၶၢႆႉၽွင်းမၼ်းပႆႇလႆႈလၢႆႈၵႂႃႇတၢင်းလႂ်ၼႆႉၼႆယဝ်ႉ။ၵူၺ်းဝၢၼ်ႈၵေႃႈဢမ်ႇယွမ်းလူင်းလၢႆးမိုဝ်းပၼ်။ ၸၵၶ 17 ၼႆႉမီးတပ်ႉၵွင်ယူႇပႃႈတႂ်ႈမၼ်းထႅင်ႈ 10 တပ်ႉၵွင်တႄႇၵေႃႇတင်ႈမႃးမိူဝ်ႈပီ 2000 ၼႂ်းမိူင်းပၼ်ႇ။မိူင်းပၼ်ႇၼႆႉပဵၼ်ဝဵင်းဢၼ်လမ်ႇလွင်ႈတၢင်းၵၢၼ်သိုၵ်းတႃႇသိုၵ်းမၢၼ်ႈၵွပ်ဝႃႈမၼ်းပဵၼ်သဵၼ်ႈတၢင်းတေႃႉသူင်ႇလမ်ႇလွင်ႈၼႂ်းၸိုင်ႈတႆးပွတ်းၸၢၼ်းဢၼ်ၶၢမ်ႈၼမ်ႉၶူင်းတီႈတႃႈသၢင်းသေၵွင်ႉၸူးမိူင်းတူၼ်ၸိုင်ႈတႆးပွတ်းဢွၵ်ႇၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ၸၵၶ 17 ၼႆႉဢဝ်တီႈယူႇပၵ်းဝႆႉၸွမ်းၼိူဝ်လွႆတၢင်းဢွၵ်ႇဝဵင်းမိူင်းပၼ်ႇသေမုင်ႈၶဝ်ႈၸူးၼႂ်းဝဵင်းလႄႈၸွမ်းသဵၼ်ႈတၢင်းလူင်။ၵူၺ်းၵႃႈတပ်ႉမၼ်းယင်းပႆႇၶႂၢၵ်ႈၵႂႃႇတၢင်းလွႆသုင်ဢၼ်မီးပႃႈလင်ဝၢၼ်ႈသၢမ်လၵ်း။ၵွပ်ႈၼၼ်လွင်ႈသိုၵ်းမၢၼ်ႈၸႂ်ႉၵူၼ်းဝၢၼ်ႈသၢမ်လၵ်းၶၢႆႉၼႆႉၵေႃႈမၼ်းၵဵဝ်ႇၸွမ်းလွင်ႈၽႅၼ်ၵၢၼ်တေၶႂၢၵ်ႈတပ်ႉၸၵၶ 17 သေႁဵတ်းႁႂ်ႈၼႃႈတၢင်းဢွၵ်ႇမၼ်းမၼ်ႈၵိုမ်းပိူဝ်ႈတႃႇႁႄႉၵင်ႈလွင်ႈၵၢၼ်ပိုတ်းယိုဝ်းဢၼ်ၸၢင်ႈမႃးတၢင်းသဵၼ်ႈၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ လွင်ႈၶဵင်ႈၶႅင်ၼႂ်းၵႄႈသိုၵ်းမၢၼ်ႈလႄႈၶွင်ႇသီႇဢဝ်ၶိုၼ်းၸိုင်ႈတႆး RCSS/SSA ၸိူဝ်းတူင်ႉၼိုင်ၼႂ်းမိူင်းပၼ်ႇၼၼ်ႉၵေႃႈ ႁၢဝ်ႉႁႅင်းမႃးတင်ႈတႄႇသိုၵ်းမၢၼ်ႈယိုတ်းဢႃႇၼႃႇ/ဢၢမ်းၼၢတ်ႈၸိုင်ႈမိူင်းမိူဝ်ႈဝၼ်းထိ 1/2/2021 ၼၼ်ႉမႃးယဝ်ႉ။ လွင်ႈသိုၵ်းမၢၼ်ႈတဵၵ်းလိုပ်ႈႁေႃႈၵူၼ်းမိူင်းတႆးၶၢႆႉပၢႆႈၽွင်းပီ 1996-1998 ဢၼ်ထူၺ်ႈပႃးႁၢၵ်ႈပႃးတေႃၵူၼ်းမိူင်း 300,000 ပၢႆၼႂ်း 11 ၸႄႈဝဵင်းၼၼ်ႉၵေႃႈယိူင်းဢၢၼ်းပိူဝ်ႈတႃႇတတ်းပႅတ်ႈလွင်ႈၵမ်ႉထႅမ်တပ်ႉ သိုၵ်းၸိုင်ႈတႆး RCSS/SSA ဢၼ်ၸင်ႇႁႃၶိုၼ်းၵေႃႇတင်ႈမႂ်ႇၽွင်းၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ တွင်ႈထၢမ် ၸၢႆးႁေႃသႅင်               +66: 94-728-6696                         (တႆး၊ ဢင်းၵိတ်း) ၸၢႆးယွတ်ႈလိုၼ်း         +66: 97-173-1530                       (တႆး၊ မၢၼ်ႈ) PDF Files:

PDF Files:

ၶေႃႈပိုၼ်ၽၢဝ်ႇလွင်ႈၵေႃၵမ်ၵၢၼ်ၽၢႆႇၽွင်းငမ်းၸႄႈဝဵင်းႁွင်ႉဢဝ်ၽူႈဢွၼ်လူင်းလၢႆးမိုဝ်းသၢၼ်ၶတ်း ၽၢႆတၢင်ႇလိၵ်ႈထိုင်ၼၢင်းဢွင်ႇသၢၼ်းသုၵျီႇၽူႈၵိူဝ်းၵုမ်ၸိုင်ႈမိူင်း ၵႂႃႇတွင်ႈထၢမ်တီႈလုမ်းၽၢႆႇၽွင်းငမ်းၵူႈလွင်ႈလွင်ႈၸႄႈဝဵင်း ဝၼ်းထိ 26/1/2021 မိူဝ်ႈဝၼ်းထိ 27/10/2020 ပူၼ်ႉမႃးၼၼ်ႉၵူၼ်းဝၢၼ်ႈၸိူဝ်းတေၺႃးလွင်ႈတုမ်ႉတိူဝ်ႉယွၼ်ႉၽၢႆမွၵ်ႈ 2,000 ၼႂ်းၸႄႈဝဵင်းသီႇပေႃႉ၊ၼမ်ႉတူႈ၊ၵျွၵ်းမႄးလႄႈလႃႈသဵဝ်ႈၸိုင်ႈတႆးပွတ်းႁွင်ႇလႆႈႁူမ်ႈၵၼ်လူင်းလၢႆးမိုဝ်းယိုၼ်ႈလိၵ်ႈထိုင်ၼၢင်းဢွင်ႇ သၢၼ်းသုၵျီႇၽူႈၵိူဝ်းၵုမ်ၸိုင်ႈမိူင်းႁႂ်ႈၸွႆႈၵိုတ်းပၼ်ၶူင်းၵၢၼ်သၢင်ႈၽၢႆသၢမ်ဢၼ်ၼိူဝ်မႄႈၼမ်ႉတူႈ။ ၽၢႆသၢမ်ဢၼ်ၼၼ်ႉပဵၼ်ၽၢႆယႄးယႂႃႇတွၼ်ႈၵၢင်ဢၼ်တေဢိတ်ႇဢွၵ်ႇႁႅင်းၾႆးၾႃႉ 735 မေႊၵႃႊဝတ်ႊ၊ၽူႈလူင်းတိုၼ်းပဵၼ်ၶွမ်ႊပၼီႊ SN Power ဢၼ်ယူႇပႃႈတႂ်ႈလူင်ပွင်ၸိုင်ႈမိူင်းၼေႃႇဝူၺ်း၊ၽၢႆယႄးယႂႃႇတွၼ်ႈၼိူဝ်ဢၼ်တေဢိတ်ႇဢွၵ်ႇႁႅင်းၾႆးၾႃႉ 280 မေႊၵႃႊဝတ်ႊ၊ၽူႈလူင်းတိုၼ်းပဵၼ်ၶွမ်ႊပၼီႊၶႄႇ၊ၵျပၢၼ်ႇ၊သဝိတ်ႊၸိူဝ်ႊလႅၼ်ႊလႄႈၾရင်ႇသဵတ်ႈသေထႅင်ႈဢၼ်ၼိုင်ႈသမ်ႉပဵၼ်ၽၢႆၼမ်ႉတူႈ (သီႇပေႃႉ) ဢၼ်တေဢိတ်ႇဢွၵ်ႇႁႅင်းၾႆးၾႃႉ 210 မေႊၵႃႊဝတ်ႊၽူႈလူင်းတိုၼ်းပဵၼ်ၶွမ်ႊပၼီႊNatural Current Energy Hydropower Company။ ဢိင်ၼိူဝ်လွင်ႈသူင်ႇလိၵ်ႈထိုင်ၼၢင်းဢွင်ႇသၢၼ်းသုၵျီႇၼၼ်ႉသေလႄႈမိူဝ်ႈဝၼ်းထိ 25/1/2021...

ၶေႃႈပိုၼ်ၽၢဝ်ႇၵေႃၵပ်းသၢၼ်တူင်ႉၼိုင်တႃႇမႄႈၼမ်ႉၼႂ်းၸိုင်ႈတႆး ဝၼ်းထိ 27/10/2020 ၵူၼ်းမိူင်းၼႂ်းပိုၼ်ႉတီႈႁူမ်ၸူမ်းလွင်ႈၶွမ်ႊပၼီႊ Stucky မိူင်းသဝိတ်ႊၸိူဝ်ႊလႅၼ်ႊထွၼ်ဢွၵ်ႇၼႂ်းပိုၼ်ႉတီႈၶူင်း ၵၢၼ်သၢင်ႈၽၢႆယႄးယႂႃႇတွၼ်ႈၼိူဝ် ၵူၼ်းမိူင်းၼႂ်းပိုၼ်ႉတီႈၸိူဝ်းပိုင်ႈဢိင်ယူႇသဝ်းၸွမ်းသၢပ်ႇမႄႈၼမ်ႉတူႈၼႂ်းၸိုင်ႈတႆးပွတ်းႁွင်ႇႁူမ်ၸူမ်းၸွမ်းလွင်ႈၶွမ်ႊပၼီႊ Stucky SA မိူင်းသဝိတ်ႊၸိူဝ်ႊလႅၼ်ႊထွၼ်ဢွၵ်ႇၼႂ်းပိုၼ်ႉတီႈၶူင်းၵၢၼ်သၢင်ႈၽၢႆယႄးယႂႃႇတွၼ်ႈၼိူဝ်။ မိူဝ်ႈဝၼ်းထိ 26/8/2020 ၼၼ်ႉၶွမ်ႊပၼီႊ Stucky SA ၶဝ်တႅမ်ႈလိၵ်ႈထိုင်ၸုမ်း Business and Human Rights Resource Centre (BHRRC) ၶဝ်ဝႃႈလႆႈထွၼ်တူဝ်ဢွၵ်ႇၼႂ်းၵၢၼ်ၶဝ်ႈႁူမ်ႈသၢင်ႈၽၢႆ၊ၼႂ်းၶေႃႈ ၵႂၢမ်း ၼၼ်ႉ လၢတ်ႈဝႃႈ “Stucky SA ႁဝ်းတေဢမ်ႇသိုပ်ႇၶဝ်ႈၵဵဝ်ႇၶွင်ႈၼႂ်းၶူင်း ၵၢၼ်သၢင်ႈၽၢႆယႄး ယႂႃႇတွၼ်ႈၼိူဝ် ထႅင်ႈယဝ်ႉ” ဝႃႈၼႆ။ ၸုမ်း BHRRC ၶဝ်လႆႈတႅမ်ႈလိၵ်ႈထိုင်ၶွမ်ႊပၼီႊၼွၵ်ႈမိူင်းၸိူဝ်းၶဝ်ႈႁူမ်ႈလူင်းတိုၼ်းၵဵဝ်ႇၶွင်ႈၸွမ်းၽၢႆယႄးယႂႃႇ တွၼ်ႈၼိူဝ်ဝၢႆးၵဝ်ႉငဝ်ႈသုၼ်ႇလႆႈၵူၼ်းၸိုင်ႈတႆးဢွၵ်ႇၽိုၼ်တၢမ်းငဝ်းလၢႆးမိူဝ်ႈဝၼ်းထိ 9/7/2020 လွင်ႈ “သိုၵ်း မၢၼ်ႈယိုဝ်းၵူၼ်းမိူင်းတၢႆလၢႆလၢႆလႄႈၶႃၸႂ်ၵူၼ်းဝၢၼ်ႈ ၽွင်းပိုတ်ႇယိုဝ်း RCSS/SSA ႁိမ်းဢွင်ႈတီႈ ၽၢႆယေးယႂႃႇ တွၼ်ႈၼိူဝ် ၼႂ်းၸႄႈဝဵင်းၵျွၵ်းမႄး” ဢၼ်တိုၵ်းသူၼ်းႁႂ်ႈၶွမ်ႊပၼီႊၼွၵ်ႈမိူင်းထွၼ်တူဝ်ဢွၵ်ႇၼႂ်းၵၢၼ်လူင်းတိုၼ်း...

ၽိုၼ်တၢမ်းငဝ်းလၢႆးၵဝ်ႉငဝ်ႈသုၼ်ႇလႆႈၵူၼ်းၸိုင်ႈတႆး ဝၼ်းထိ 30/7/2020 သိုၵ်းမၢၼ်ႈၶိုင်ဢၢင်ႈၵၼ်ႉၸၼ် ၼၢင်းယိင်းႁိမ်းတပ်ႉၶဝ်ၼႂ်းမိူင်းတူၼ်ၸီႉ ၸႅင်ႈၼႄ လွင်ႈဢမ်ႇဢဝ်တၢင်းၽိတ်း မိူဝ်ႈဝၼ်းထိ 24/7/2020 ၼၼ်ႉသိုၵ်းမၢၼ်ႈၵေႃႉၼိုင်ႈဢၢင်ႈၶိုင်ၵၼ်ႉၸၼ် ၼၢင်းယိင်းဢၼ်တိုၵ်ႉႁဵတ်းၵၢၼ်ယူႇ သူၼ်မၼ်းၼၢင်း ၵႆတင်းတပ်ႉမၢၼ်ႈမွၵ်ႈ 200 ဝႃး ဢၼ်မီးတၢင်းၸၢၼ်းမိူင်းတူၼ် ႁၢင်ႇၵႆဝဵင်းမိူင်းတူၼ် 10 လၵ်း ၼႂ်းၸိုင်ႈတႆးပွတ်းဢွၵ်ႇ။ သိုၵ်းမၢၼ်ႈၵေႃႉၼၼ်ႉယူႇတီႈတပ်ႉဢၼ်မီးႁိမ်းဝၢၼ်ႈမႄႈၵႅၼ်း ၸႄႈဝဵင်း မိူင်းတူၼ်။ ပဵၼ်တပ်ႉ ၶလယ (277) လႄႈ ၶလယ (133) ႁူမ်ႈၵၼ်မွၵ်ႈ 15 ၵေႃႉပၵ်းတပ်ႉယူႇသဝ်းဝႆႉ ၸွမ်းသဵၼ်ႈတၢင်းလူင်လုၵ်ႉမိူင်းတူၼ်...

ၶေႃႈပိုၼ်ၽၢဝ်ႇၸုမ်းတူင်ႇဝူင်းၵူၼ်းတႆး ဝၼ်းထိ 13/7/2020 တၵ်းလႆႈဢဝ်လိူင်ႈသိုၵ်းမၢၼ်ႈဢၼ်ပူၼ်ႉပႅၼ်ႁဵတ်းၽိတ်းဢမ်ႇၸႂ်ႈတႃႇဢဝ်လိူင်ႈၵူၼ်းမိူင်းၼႄၵၢင်ၸႂ်တုၵ်းယွၼ်းလွင်ႈပဵၼ်ထမ်း/တြႃးၼႂ်းၵျွၵ်ႉမႄး ႁဝ်းၶႃႈၸုမ်းတူင်ႇဝူင်းၵူၼ်းတႆးၵမ်ႉထႅမ်ပၢင်ၼႄၵၢင်ၸႂ်ယႂ်ႇလူင်ၵူၼ်းမိူင်းၵျွၵ်ႉမႄးမိူဝ်ႈဝၼ်းထိ 10/7/2020 ဢၼ်တုၵ်းယွၼ်းလွင်ႈပဵၼ်ထမ်း/တြႃးတႃႇၵူၼ်းဝၢၼ်ႈဢၼ်ၺႃးသိုၵ်းမၢၼ်ႈယိုဝ်းတၢႆ၊ၶႃၸႂ်လႄႈလႆႈမၢတ်ႇၸဵပ်းမိူဝ်ႈဝၼ်းထိ 29/6/ 2020 ၼႂ်းၸႄႈဝဵင်းၵျွၵ်ႉမႄးၸိုင်ႈတႆးပွတ်းႁွင်ႇ။ ၵူၼ်းမိူင်း 15,000 ပၢႆၶွၼ်ႈတုမ်ၵၼ်ၼႂ်းၵျွၵ်ႉမႄးသေပႆၼႄၵၢင်ၸႂ်တေႃႇသိုၵ်းမၢၼ်ႈလႄႈတုၵ်းယွၼ်းႁႂ်ႈသိုၵ်းမၢၼ်ႈႁပ်ႉဢဝ်ပုၼ်ႈၽွၼ်းတၢင်းၽိတ်းၶဝ်ဢၼ်ပူၼ်ႉပႅၼ်ႁဵတ်းၽိတ်းတေႃႇၵူၼ်းဝၢၼ်ႈ။ ၵူၼ်းၼႄၵၢင်ၸႂ်ဢွၼ်ၵၼ်ၶီႇထေႃႈ၊ပႆတၢင်းမႃးလၢႆတီႈလၢႆတၢင်းသေၼႄၵၢင်ၸႂ်၊ယိပ်းတင်းပၢႆႉဢၼ်တႅမ်ႈတင်းလိၵ်ႈတႆး၊လိၵ်ႈမၢၼ်ႈလႄႈလိၵ်ႈဢင်းၵိတ်းဝႃႈ “ႁဝ်းဢမ်ႇလူဝ်ႇတပ်ႉမတေႃႇမိူၵ်ႈၶႃႈႁႅမ်ၵူၼ်းမိူင်းဢၼ်ဢမ်ႇမီးတၢင်းၽိတ်း”၊ “သိုၵ်းတပ်ႉမတေႃႇၶႃႈႁႅမ်ပေႃႉထုပ်ႉၵူၼ်းမိူင်းလႄႈယိုဝ်းၵူၼ်းမိူင်းဢၼ်ဢမ်ႇမီးတၢင်းၽိတ်းတၢႆ/မၢတ်ႇ” ၸိူဝ်းၼႆႉ။ၸဝ်ႈၼႃႈတီႈပလိၵ်ႊ/ယႄးၶဝ်ႁႄႉႁၢမ်ႈဢမ်ႇပၼ်ၵူၼ်းၼႄၵၢင်ၸႂ်ၶဝ်ၶဝ်ႈဝဵင်းၵမ်းၼိုင်ႈသေၶိုၼ်းပွႆႇပၼ်ၶဝ်ႈယူႇ။ တီႈပၢႆႉၼၼ်ႉၼႄပႃးၶႅပ်းႁၢင်ႈလုင်းသုထဝ်ႈၸၢႆးၵူၼ်းဝၢၼ်ႈပၢင်ၵႅၼ်ဢၼ်ၺႃးသိုၵ်းမၢၼ်ႈယိုဝ်းတၢႆလႄႈပႃႈသႂ်ဢႃယု 55 ၵေႃႉဢၼ်လႆႈမၢတ်ႇၸဵပ်းယွၼ်ႉၸၢၵ်ႇမၢၵ်ႇၵွင်ႈတင်းလုင်းမွင်ႇၶေႇဢႃယု 56 ၸဝ်ႈႁႆႈၼႃးဢၼ်ၺႃးသိုၵ်းမၢၼ်ႈပေႃႉထုပ်ႉထိုင်ပေႃးလိုမ်းတူဝ်။လွင်ႈၼႆႉသိုၵ်းမၢၼ်ႈၶလယ 23၊ 22 လႄႈ 147 ၵေႃႉပူၼ်ႉပႅၼ်ႁဵတ်းၽိတ်း။ သိုၵ်းမၢၼ်ႈၶိုၼ်းပိုၼ်ၽၢဝ်ႇမိူဝ်ႈဝၼ်းထိ 10/7/2020 ႁူဝ်ၶမ်ႈၼၼ်ႉဝႃႈတေယိုၼ်ႈလိူင်ႈဢဝ်တၢင်းၽိတ်းၵူၼ်းဝၢၼ်ႈဢၼ်ဢွၼ်ႁူဝ်ၼႄၵၢင်ၸႂ်သၢမ်ၵေႃႉ- ဢူးၸၢႆးတၢၼ်းမွင်ႇ၊ဢူးၸေႃးတိၵလႄႈဢူးဢႃရိယၼၼ်ႉၼႆယဝ်ႉ။သိုၵ်းမၢၼ်ဢဝ်ပိူင်မၢႆမီႈမၢႆ 19 ဢၼ်ဝႃႈလူၺ်ႈလွင်ႈၶွၼ်ႈတုမ်ၵၼ်လူၺ်ႈလၢႆးငမ်းယဵၼ်သေပႆၼႄၵၢင်ၸႂ်လူၺ်ႈလၢႆးငမ်းယဵၼ်တင်းမၢႆ 18 ဢၼ်ဝႃႈ လူၺ်ႈပၵ်းပိူင်ႁႄႉၵင်ႈတၢင်းပဵၼ်ဢၼ်ၸၢင်ႈတိတ်းၸပ်းၵၼ် (ၶူဝ်ႊဝိတ်ႊ-19) ၼၼ်ႉသေပိုတ်ႇလိူင်ႈႁႃတၢင်းၽိတ်းဝႆႉ။ ႁဝ်းၶႃႈၵမ်ႉထႅမ်ၵူၼ်းမိူင်းၵျွၵ်ႉမႄးၸိူဝ်းၼႄၵၢင်ၸႂ်တုၵ်းယွၼ်းလွင်ႈပဵၼ်ထမ်း/တြႃးသေတိုၵ်းသူၼ်းႁႂ်ႈပူတ်းထွၼ်ပႅတ်ႈလွင်ႈတေဢဝ်တၢင်းၽိတ်း/ ဢဝ်လိူင်ႈၽူႈၼမ်းၼႄၵၢင်ၸႂ်သၢမ်ၵေႃႉၼၼ်ႉၵမ်းလဵဝ်လူၺ်ႈဢမ်ႇလူဝ်ႇမီးၶေႃႈၼွင်ႇမတ်ႉငိူၼ်ႈၶႆသင်။ ႁဝ်းၶႃႈတိုၵ်းသူၼ်းထိုင်တူင်ႇဝူင်းၸၢတ်ႈၸိုင်ႈလုမ်ႈၾႃႉႁႂ်ႈမိပ်ႇဢီးလူင်ပွင်ၸိုင်ႈမၢၼ်ႈႁႂ်ႈဢဝ်လိူင်ႈတၢင်းၽိတ်းသိုၵ်းမၢၼ်ႈဢၼ်သိုပ်ႇပူၼ်ႉပႅၼ်ပႄႉၵိၼ်ၵူၼ်းမိူင်းၸိူဝ်းဢမ်ႇၸႂ်ႈမၢၼ်ႈၼၼ်ႉသေႁႂ်ႈယႃႉပႅတ်ႈပိူင်ပွႆႇဝၢင်းတၢင်းၽိတ်းၼိူဝ်ၵူၼ်းႁဵတ်းၽိတ်းဢမ်ႇလႆႈႁပ်ႉတၢင်းၽိတ်းသင်သေၸႂ်ႉတိုဝ်းယိပ်းၵမ်မႃးႁူဝ်သိပ်းပီမိူင်းၼၼ်ႉၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ၵဝ်ႉငဝ်ႈသုၼ်ႇလႆႈၵူၼ်းၸိုင်ႈတႆး ၵေႃႁူမ်ႈသၢင်ႈၸဝ်ႈႁႆႈၸဝ်ႈၼႃးၸိုင်ႈတႆး ၸုမ်းသၽႃဝ သိင်ႇဝႅတ်ႉလွမ်ႉၸိုင်ႈတႆး ၸုမ်းလုၵ်ႈႁဵၼ်းတႆးၸၼ်ႉၸွမ် (ၸိုင်ႈထႆး) ၸုမ်းၵူၼ်းၼုမ်ႇတႆး ပုင်ႇပႃႇၶႅမ် ၵေႃႁူမ်ႈသၢင်ႈၵူၼ်းၼုမ်ႇတႆး (TYN) ပီႈၼွင်ႉတႆးၶၢမ်ႈပၢင်ႇလၢႆႇ မိူင်းယူႊရူပ်ႊ မုၵ်ႉၸုမ်းၸၢဝ်းၶိူဝ်းတႆး (ၸိုင်ႈထႆး) လိၼ်မွၵ်ႇမႂ်ႇ တုမ်းတူၼ်ႈတႆး လုမ်းယွင်ႁူၺ်ႈၼွၵ်ႈမိူင်း ၵေႃႇမတီႇၵူၼ်းမိူင်းတႆးပၢႆႈၽေး (လႅၼ်လိၼ်တႆး-ထႆး) ၵေႃႇမတီႇပၢင်သဝ်းၵူၼ်းပၢႆႈၽေး လွႆတႆးလႅင်း ၵေႃႇမတီႇပၢင်သဝ်းၵူၼ်းပၢႆႈၽေး လွႆၵေႃႇဝၼ်း ၵေႃႇမတီႇပၢင်သဝ်းၵူၼ်းပၢႆႈၽေး...

ၶေႃႈပိုၼ်ၽၢဝ်ႇၸုမ်းတူင်ႇဝူင်းၵူၼ်းတႆး ဝၼ်းထိ 16/6/2020 တိုၵ်ႉပႂ်ႉတႃႇလွင်ႈပဵၼ်ထမ်း/တြႃး- ၶုၵ်းထူပ်းလွင်ႈၵူၼ်းမိူင်းသၢႆးၶၢဝ်လႄႈတၢတ်ႇၾႃႉႁူဝ်ႈၺႃးႁႅမ်တၢႆပဵၼ်ၵေႃႇပဵၼ်ၵွင် မိူဝ်ႈၼႆႉႁဝ်းၶႃႈၸုမ်းတူင်ႇဝူင်းၵူၼ်းတႆးလႆႈႁူမ်ႈၵၼ်ႁဵတ်းတၢင်းလူႇတီႈဝတ်ႉ/ၵျွင်းၼႂ်းပိုၼ်ႉတီႈပိူဝ်ႈပဵၼ်လွင်ႈၶုၵ်းထူပ်းႁဵတ်းၵုသူဝ်ႇပၼ်ၵူၼ်းဝၢၼ်ႈ 56 ၵေႃႉဢၼ်ၺႃးသိုၵ်းမၢၼ်ႈၶႃႈႁႅမ်တၢႆၼႂ်းၸႄႈဝဵင်းၵုၼ်ႁဵင်မိူဝ်ႈပူၼ်ႉမႃး 23 ပီ၊ပဵၼ်ဝၼ်းဢၼ်သိုၵ်းမၢၼ်ႈမိူၵ်ႈမႂ်ႈၶႃႈႁႅမ်တၢႆၵူၼ်းမိူင်းတႆးယႂ်ႇလူင်လၢင်ၽွင်းၶဝ် “ၽဵဝ်ႈမူၺ်ႉပိုၼ်ႉတီႈ” ၼႂ်းမိူင်းတႆးပွတ်းၵၢင်လႄႈပွတ်းၸၢၼ်းၼႂ်းပီ 1996-1998။ မိူဝ်ႈဝၼ်းထိ 16/6/1997 ၼၼ်ႉၵူၼ်းမိူင်း 56 ၵေႃႉတင်းၸၢႆး၊ယိင်းလႄႈလုၵ်ႈဢွၼ်ႇၺႃးသိုၵ်းမၢၼ်ႈၶႃႈႁႅမ်တၢႆသွင်တီႈၼႂ်းၸႄႈဝဵင်းၵုၼ်ႁဵင်ပွတ်းၸၢၼ်း။ၸိူဝ်းၶဝ်ၺႃးသိုၵ်းမၢၼ်ႈတဵၵ်းလိုပ်ႈၶၢႆႉပၢႆႈႁႂ်ႈၵႂႃႇယူႇၼႂ်းဝဵင်း ၼႂ်းလိူၼ်ပူၼ်ႉမႃးၼၼ်ႉသေၶိုၼ်းပၼ်ၶႂၢင်ႉႁႂ်ႈဢဝ်လေႃႉၵႂၢႆး/လေႃႉဝူဝ်းပွၵ်ႈၵႂႃႇတေႃႉဢဝ်ၶဝ်ႈတီႈဝၢၼ်ႈၵဝ်ႇၶဝ်ၸွမ်းၾင်ႇၼမ်ႉပၢင်။ၸိူဝ်းၶဝ်ႁူပ်ႉၺႃး သႂ်ႇ သိုၵ်းမၢၼ်ႈၸွမ်းတၢင်းသေၺႃးတိမတ်ႉလႄႈယိုဝ်းတၢႆၸွမ်းၶေႃႈၸီႉသင်ႇ- ၵူၼ်းဝၢၼ်ႈ 29 ၵေႃႉၺႃးသိုၵ်းမၢၼ်ႈၶလယ 246 ၶႃႈႁႅမ်တၢႆတီႈသၢႆးၶၢဝ်လႄႈထႅင်ႈ 27ၵေႃႉၺႃး သိုၵ်းမၢၼ်ႈၶမယ 513 ၶႃႈႁႅမ်တၢႆႁိမ်းတၢတ်ႇၾႃႉႁူဝ်ႈ။ၶၢပ်ႈတူဝ် တၢႆၶဝ်ၵေႃႈလႆႈပွႆႇပႅတ်ႈၼဝ်ႈဝႆႉၸိူင်ႉၼၼ်။ ထိုင်တေႃႈလဵဝ်ၵေႃႈလွင်ႈသိုၵ်းမၢၼ်ႈၶႃႈႁႅမ်တၢႆၵူၼ်းမိူင်းတႆးပဵၼ်ၵေႃႇပဵၼ်ၵွင်ၽွင်းၶဝ်ပိုတ်ႇၼႃႈသိုၵ်း “ၽဵဝ်ႈမူၺ်ႉပိုၼ်ႉ တီႈ” ၼႂ်းမိူင်းတႆးပွတ်းၵၢင်လႄႈပွတ်းၸၢၼ်းဢၼ်ထူၺ်ႈပႃးႁၢၵ်ႈပႃးတေႃတႃႇႁူဝ်ၵူၼ်း400,000ပၢႆ ၼႂ်း15ၸႄႈ ဝဵင်း ၽွင်းပီ 1996-1998 ၼႆႉယင်းပႆႇလႆႈႁပ်ႉလွင်ႈပဵၼ်ထမ်း/တြႃးၸိူဝ်းၺႃးၶႃၸႂ်၊ၺႃးၵၼ်ႉၸၼ်ဢဝ်တၢႆၼပ်ႉႁူဝ်ပၢၵ်ႇ ၸိူဝ်း ၼၼ်ႉၵေႃႈမိူၼ်ၵၼ်။ ၵွပ်ႈလွင်ႈၸိူဝ်းၼႆႉသေဝၢၼ်ႈၵူၼ်းၼပ်ႉႁူဝ်ပၢၵ်ႇဝၢၼ်ႈပၢႆၼႂ်းၸႄႈဝဵင်းၵုၼ်ႁဵင်ပွတ်းၸၢၼ်းလႆႈပိုၼ်ႉပွႆႇပႅတ်ႈႁၢမ်းဝႆႉထိုင်ယၢမ်းလဵဝ်။ၵူၼ်းဝၢၼ်ႈၵဝ်ႇၵဝ်ႇဢၼ်လႆႈပၢႆႈၽေးၶဝ်ႈပိုင်ႈႁူမ်ႈၼႂ်းမိူင်းထႆးမိူဝ်ႈပူၼ်ႉမႃးၶၢဝ်းတၢင်း 20 ပၢႆၼၼ်ႉၵေႃႈပႆႇႁတ်းပွၵ်ႈၶိုၼ်း မိူဝ်း ဝၢၼ်ႈၵဝ်ႇမိူင်းၼွၼ်းၵွပ်ႈသိုၵ်းမၢၼ်ႈတိုၵ်ႉမီးယူႇဝႆႉၼႂ်းပိုၼ်ႉတီႈၶဝ်သေသိုပ်ႇမီးၶႂၢင်ႉတႃႇၶႃၸႂ်၊ၵၼ်ႉၸၼ်လႄႈၶႃႈ ႁႅမ် တၢႆ ၵူၼ်းမိူင်းဢၼ်ဢမ်ႇမီးတၢင်းၽိတ်းသင်တေႃႇၶဝ်ၼၼ်ႉယူႇ။ ၼႂ်းသဵၼ်ႈမၢႆမုင်ႉႁေႃႁိူၼ်းဢၼ်ၶိုၼ်းၵဵပ်းမိူဝ်ႈပီ 2014 ၼၼ်ႉၵေႃႈၵူၼ်းဝၢၼ်ႈၼပ်ႉႁူဝ်ပၢၵ်ႇႁူဝ်ႁဵင်ၼႂ်းၸႄႈဝဵင်းၵုၼ်ႁဵင်ယင်းဢမ်ႇလႆႈၶဝ်ႈပႃးလႄႈဢမ်ႇမီးသုၼ်ႇလႆႈလိူၵ်ႈတင်ႈၼႂ်းပီ 2010 တင်းပီ 2015 လႄႈပၢင်လိူၵ်ႈတင်ႈဢၼ်တေၸတ်းႁဵတ်းၼႂ်းပီ 2020 ၼႆႉၵေႃႈတေဢမ်ႇမီးသုၼ်ႇလႆႈလိူၵ်ႈတင်ႈမိူၼ်ၵၼ်ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ လွင်ႈတဵၵ်းလိုပ်ႈႁေႃႈ ၵူၼ်းမိူင်းၼႂ်းပိုၼ်ႉတီႈၶၢႆႉပၢႆႈလႄႈလွင်ႈဢမ်ႇၸၢင်ႈမီးသုၼ်ႇလႆႈလိူၵ်ႈတင်ႈၼႆႉတိုၼ်းပဵၼ်ၽႅၼ်ၵၢၼ်လူင်ပွင်ၸိုင်ႈမၢၼ်ႈ (ၼႄႇပျီႇတေႃႇ) ပိူဝ်ႈတႃႇၶဝ်ႈၵုမ်းၵမ်ဢဝ်ၼမ်ႉမျၢတ်ႈၼမ်ႉတွၼ်းၼိူဝ်ၶူဝ်းတိုၼ်းသၽႃဝၼႂ်းပိုၼ်ႉၸၢဝ်းၶိူဝ်းၵူၼ်းၵိုၵ်းမိူင်းသေပိုတ်ႇပၼ်တိုဝ်ႉတၢင်းၶဝ်လႆႈၶိုင်သၢင်ႈၶူင်းၵၢၼ်ၽၢႆမိူင်းတူၼ်ယႂ်ႇလူင်ၼိူဝ်မႄႈၼမ်ႉၶူင်းဢၼ်ဢၢင်ႇၵဵပ်းၼမ်ႉမၼ်းတေလုပ်ႇထူမ်ႈပႅတ်ႈဝၢၼ်ႈၵဝ်ႇမိူင်းလင်ၵူၼ်းဝၢၼ်ႈၸိူဝ်းၺႃးၶႃႈတၢႆပဵၼ်ၵေႃႇပဵၼ်ၵွင်ၼႂ်းလိူၼ်ၵျုၼ်ႊ 1997 ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ၽႅၼ်ၵၢၼ်ၶူင်းၵၢၼ်ၽၢႆမိူင်းတူၼ်ၼႆႉၶွမ်ႊပၼီႊၶႄႇလႄႈၶွမ်ႊပၼီႊလူင်ပွင်ၸိုင်ႈမိူင်းထႆးၶဝ်ႁူမ်ႈလူင်းတိုၼ်းလၢင်းသေၽႅၼ်ၵၢၼ်တေသူင်ႇႁႅင်းၾႆးၾႃႉဢွၵ်ႇၼွၵ်ႈမိူင်း။ထိုင်ယၢမ်းလဵဝ်ၵေႃႈသိုၵ်းမၢၼ်ႈတိုၵ်ႉသိုပ်ႇသွၵ်ႈတဝ်ထိူၼ်ႇၸွမ်းႁိမ်းႁွမ်းဢွင်ႈတီႈတေသၢင်ႈၽၢႆသေသိုပ်ႇပူၼ်ႉပႅၼ်သုၼ်ႇလႆႈသုၼ်ႇပဵၼ်ၵူၼ်းမိူင်းၼႂ်းပိုၼ်ႉတီႈယူႇ။ ႁဝ်းၶႃႈတုၵ်းယွၼ်းႁႂ်ႈလူင်ပွင်ၸိုင်ႈၼွၵ်ႈမိူင်းလႄႈၶွမ်ႊပၼီႊၶဝ်ၵိုတ်းလွင်ႈတူၺ်းၶၢမ်ႈပႅတ်ႈတၢင်းၽိတ်းယႂ်ႇလူင် ဢၼ်သိုၵ်းမၢၼ်ႈႁဵတ်းၽိတ်းမိူဝ်ႈပူၼ်ႉမႃး တင်းမိူဝ်ႈလဵဝ်ပိူဝ်ႈတႃႇဢဝ်ႁူမ်ႇလူမ်ႈၵၢၼ်လူင်းတိုၼ်းလၢင်းၶဝ်ၼၼ်ႉသေတုၵ်းယွၼ်း ႁႂ်ႈၵိုတ်းပႅတ်ႈ“လွင်ႈတိုၵ်ႉသိုပ်ႇႁဵတ်းပၢႆးမၢၵ်ႈမီးၸွမ်းလူင်ပွင်ၸိုင်ႈမၢၼ်ႈ မိူၼ်ပၵ်းၵဝ်ႇပိူင်ၵဝ်ႇ” တေႃႇထိုင်သိုၵ်းမၢၼ်ႈပေႃးႁပ်ႉ ဢဝ်ပုၼ်ႈၽွၼ်းတၢင်းႁဵတ်းၶဝ်သေမီးမႃးပိူင်ငဝ်ႈပိုင်းမိူင်း (လၵ်းမိူင်း) ဢၼ်ပဵၼ်ပိူင်မိူင်းႁူမ်ႈတုမ်ၸိုၼ်ႈၸၢင်ႇ (ၾႄႊ တရိူဝ်ႊ) ဢၼ်ၵူၼ်းမိူင်းမီးသုၼ်ႇလႆႈလွတ်ႈလႅဝ်းလႄႈၵူၼ်းၵိုၵ်းမိူင်းၶဝ်ၵေႃႈမီးလွင်ႈႁူမ်ႇလူမ်ႈဢၼ်ဢမ်ႇၸၢင်ႈၺႃးပၢႆၵွင်ႈၸီႉၸမ်ႈႁႂ်ႈဢွၵ်ႇၼႂ်းပိုၼ်ႉတီႈတီႈလိၼ်ၶဝ်ၸိူဝ်းၼၼ်ႉၵွၼ်ႇ။ ...