ၽိုၼ်တၢမ်းငဝ်းလၢႆး ၽၢႆၼမ်ႉတူႈ/သီႇပေႃႉ ၸုမ်းတူင်ႉၼိုင်တႃႇမႄႈၼမ်ႉၼႂ်းၸိုင်ႈတႆး
ၵၢၼ်ၵေႃႇသၢင်ႈဢၼ်ဢမ်ႇလႆႈၶႂၢင်ႉတီႈၽၢႆၼမ်ႉတူႈ/သီႇပေႃႉၼၼ်ႉပိူင်းၼႄလွင်ႈႁိပ်ႈလူဝ်ႇၵိုတ်းယင်ႉၵၢၼ်သၢင်ႈၽၢႆၼႂ်းမိူင်းမၢၼ်ႈ
ဝၼ်းထိ 14/3/2020
ဢၼ်လူင်ၸိုင်ႈမၢၼ်ႈဢမ်ႇဢဝ်လိူင်ႈလၢဝ်းသင်ၸွမ်းလွင်ႈၵၢၼ်ၵေႃႇသၢင်ႈဢၼ်ဢမ်ႇလႆႈၶႂၢင်ႉတီႈဢွင်ႈတီႈၵၢၼ်သၢင်ႈ ၽၢႆၼမ်ႉတူႈ (သီႇပေႃႉ) ၼႂ်းၸႄႈဝဵင်းသီႇပေႃႉၸိုင်ႈတႆးပွတ်းႁွင်ႇၼၼ်ႉပိူင်းၼႄလွင်ႈလူဝ်ႇလႆႈႁိပ်ႈၵိုတ်းယင်ႉၵၢၼ် သၢင်ႈ ၽၢႆတေႃႇပေႃးမီးပိူင်ပိုင်းလၵ်းမိူင်းၾႅတ်ႊၻိူဝ်ႊရိူဝ်ႊမႂ်ႇၼႂ်းမိူင်းႁူမ်ႈတုမ်မၢၼ်ႈဢၼ်ၵူၼ်းမိူင်းၼႂ်းပိုၼ်ႉတီႈမီး ၶႂၢင်ႉႁူမ်ႈ ၵႅတ်ႇၵင်ႈၶူဝ်းတိုၼ်းသၽႃဝႁင်းၶဝ်လႆႈၼၼ်ႉယဝ်ႉ။
မိူဝ်ႈလဵဝ်မီးၵၢၼ်ဝၢင်းၽႅၼ်ႁၢင်ႈႁႅၼ်းတႃႇသၢင်ႈၽၢႆၼမ်ႉတူႈၼိူဝ်မႄႈၼမ်ႉတူႈႁႅင်းၾႆး 210 မေႊၵႃႊဝတ်ႊယူႇတၢင်းႁွင်ႇဝဵင်းသီႇပေႃႉမွၵ်ႈ 25 ၵီႊလူဝ်ႊမေႊတိူဝ်ႊ။ၶွမ်ႊပၼီႊဢၼ်ၶိုင်သၢင်ႈၽၢႆၼႆႉပဵၼ် Current Energy Hydropower Co. Ltd. (NCEH) ဢၼ်ပၵ်းလုမ်းဝႆႉၼႂ်းဝဵင်းတႃႈလိူဝ်ႇ (မၼ်းတလေး) မိူဝ်ႈပီ 2013။
ၶွမ်ႊပၼီႊ NCEH ၼႆႉလူင်းလၢႆးမိုဝ်း MOU ၸွမ်းလူင်ပွင်ၸိုင်ႈမၢၼ်ႈတႃႇၶူင်းၵၢၼ်ဢၼ်ၼႆႉ၊ၵူၺ်းၵႃႈမိူဝ်ႈလဵဝ်တိုၵ်ႉႁဵတ်း ၵၢၼ်လဵပ်ႈႁဵၼ်းလွင်ႈတေသၢင်ႈလႆႈဢမ်ႇသၢင်ႈလႆႈသေတိုၵ်ႉထတ်းတူၺ်းၶိုၼ်း။ၶွမ်ႊပၼီႊ NCEH ၼႆႉပႆႇလႆႈ ႁဵတ်းၵၢၼ်ထတ်းသၢင်ႈလွင်ႈတုမ်ႉတိူဝ်ႉသၽႃဝလႄႈလွင်ႈတုမ်ႉတိူဝ်ႉတူင်ႇဝူင်းၵူၼ်း (EIA/SIA) ဢၼ်ၸမ်ပဵၼ်တႃႇၶူင်း ၵၢၼ်သေတႃႇႁႂ်ႈပၵ်းပိူင်ၽၢႆႇထိင်းသိမ်းၶူဝ်းတိုၼ်းသၽႃဝမိူင်းမၢၼ်ႈၶဝ်ယိုၼ်ႁပ်ႉႁွင်းပၼ်ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။သင်ဝႃႈၶူင်း ၵၢၼ် ဢၼ်ၼႆႉပႆႇလႆႈႁပ်ႉႁွင်းဝႃႈႁဵတ်းလႆႈယဝ်ႉပဵၼ်တၢင်းၵၢၼ် (ၶဝ်ႈတြႃး)ၸိုင်ၶွမ်ႊပၼီႊ NCEH ၼႆႉတိုၼ်းဢမ်ႇမီး ၶႂၢင်ႉ တႃႇတေတႄႇၵေႃႇသၢင်ႈသင်တႃႇၶူင်းၵၢၼ်လႃးလႃး။
ၵူၺ်းၵႃႈတင်ႈတႄႇပီ 2017 မႃးၶွမ်ႊပၼီႊ NCEH ၼႆႉလူင်းတီႈတီႇၽဵဝ်ႈပိုၼ်ႉတီႈယႃႉထိူၼ်ႇၶိူဝ်းပႃႇမႆႉဢၼ်ၵႅတ်ႇၵင်ႈဝႆႉၸိူဝ်းၼၼ်ႉသေႁဵတ်းသဵၼ်ႈတၢင်းၶဝ်ႈၵႂႃႇၸူးဢွင်ႈတီႈတေသၢင်ႈၽၢႆၼၼ်ႉယဝ်ႉလႄႈၵေႃႇသၢင်ႈပိုၼ်ႉ/ၸၼ်ႉထၢပ်ႈတီႈယူႇ တီႈသဝ်းၵူၼ်းႁဵတ်းၵၢၼ်ၶဝ်ၸိူဝ်းၼႆႉယဝ်ႉ။ၶူဝ်ၸူဝ်ႈၶၢဝ်းဢၼ်ၼိုင်ႈၵေႃႈလႆႈႁဵတ်းသၢင်ႈသႂ်ႇဝႆႉ ၼိူဝ်မႄႈၼမ်ႉသေဢဝ်ပုၼ်တႄႇႁၢၵ်ႈၵေႃႇသၢင်ႈၸွမ်းၸဵင်ႇၾင်ႇမႄႈၼမ်ႉယူႇယဝ်ႉ။
မိူဝ်ႈဝၼ်းထိ 24/2/2020 ၼၼ်ႉၼၢင်းၶမ်းဢေးတႅၼ်းၽွင်းၼမ်ႉတူႈတႅမ်ႈလိၵ်ႈပဵၼ်တၢင်းၵၢၼ်ထိုင်တီႈလုမ်းႁွင်ႈၵၢၼ် လူင်ပွင်ၸိုင်ႈၸၼ်ႉမိူင်းႁူမ်ႈတုမ်သေတုၵ်းယွၼ်းႁႂ်ႈလူင်ပွင်ၸိုင်ႈဢဝ်လိူင်ႈဢဝ်လၢဝ်းၶွမ်ႊပၼီႊ NCEH ဢၼ် လႆႈပူၼ်ႉပႅၼ်ပၵ်းပိူင်ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။မၼ်းၼၢင်းယင်းလုၵ်ႉတွင်ႈထၢမ်ၵဵဝ်ႇၵပ်းလွင်ႈၼႆႉ ၼႂ်းသၽႃးတီႈၼေႇပျီႇတေႃႇပဵၼ် သွင်ပွၵ်ႈၵေႃႈဢမ်ႇလႆႈလွင်ႈတၢင်းသင်မႃး။
ၼွၵ်ႈသေပၼ်တၢမ်ႇတၢင်းၽိတ်းၶွမ်ႊပၼီႊ NCEH ၼႂ်းပီ 2017 ယွၼ်ႉ တႅပ်းမႆႉ ဢမ်ႇလႆႈၶႂၢင်ႉ (ၼိုင်ႈတူၼ်ႈလႂ် 5,000 ၵျၢပ်ႈ) ယဝ်ႉႁွင်ႈၵၢၼ်လူင် ၽၢႆႇၾႆးၾႃႉ လႄႈ ႁႅင်းထၢတ်ႈ(MOEE)ၵူၺ်းပၼ်ၾၢင်ႉၶွမ်ႊ ပၼီႊဝႃႈ တေဢမ်ႇလႆႈ ပူၼ်ႉ ပႅၼ် ပၵ်းပိူင်မၢႆမီႈၼႆၵူၺ်း။ၵၢၼ်ၵေႃႇသၢင်ႈၼႂ်း ပိုၼ်ႉ တီႈ ၵေႃႈတိုၵ်ႉသိုပ်ႇ တိုဝ်ႁဵတ်းသၢင်ႈလႄႈဢဝ်ၵူၼ်း ဢၼ်လၢတ်ႈ ၵႂၢမ်းၶႄႇမႃးႁဵတ်းလၢႆလၢႆ။မိူဝ်ႈဝၼ်းထိ 7/8/2019 ၼၼ်ႉယွၼ်ႉလိၼ်ၵူၼ်ႇ လႄႈ ၵူၼ်းႁဵတ်းၵၢၼ်ၶဝ်တၢႆၵေႃႉၼိုင်ႈ။
ၵူၼ်းမိူင်းၼႂ်းပိုၼ်ႉတီႈသၢၼ်ၶတ်းၵၢၼ်သၢင်ႈၽႆၢၼမ်ႉတူႈၼႆႉႁၢဝ်ႉႁၢဝ်ႉႁႅင်းႁႅင်းယူႇ။ဢၢင်ႇၵဵပ်းၼမ်ႉၽၢႆၼႆႉတေ ယိုင်ႈ ၶိုၼ်ႈတွၼ်ႈတၢင်းၼိူဝ် 15 ၵီႊလူဝ်ႊမေႊတိူဝ်ႊပၢႆသေတေထူမ်ႈပႅတ်ႈဝၢၼ်ႈတႆးဝၢၼ်ႈလီလုဢၼ်မီးလင်ႁိူၼ်း 47 လင်လႄႈႁူဝ်ၵူၼ်း 212 ၵေႃႉၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ၵူၼ်းဝၢၼ်ႈတႄႉဢမ်ႇၶႂ်ႈၶၢႆႉၵႂႃႇတၢင်းလႂ်။
ၵူၼ်းဝၢၼ်ႈၼပ်ႉႁဵင်ၼႂ်းၸႄႈဝဵင်းသီႇပေႃႉၸိူဝ်းယူႇတွၼ်ႈတၢင်းတႂ်ႈၽႅၼ်ၵၢၼ်ၶူင်းၵၢၼ်ၽၢႆၼမ်ႉတူႈၼၼ်ႉလွမ်ၵူဝ်လွင်ႈၼမ်ႉတေယူပ်ႈ/ႁႅင်ႈ၊ၼမ်ႉတေၶိုၼ်ႈတေလူင်း၊လႄႈတေဢိုတ်းတၼ်ပႅတ်ႈပိုၼ်ႉတီႈငႂ်ႈလိၼ်လီၸိူဝ်းၼၼ်ႉသေလွမ်ၵူဝ် ပႃးလွင်ႈၼမ်ႉတေၵိုင်ႉၵၢင်ႉၼွင်းထူမ်ႈသင်ဝႃႈၵိုင်ႉၵၢင်ႉပွႆႇၼမ်ႉဢမ်ႇၼၼ်ၽၢႆတႅၵ်ႇၸိူဝ်းၼႆႉ။
လွင်ႈၶိုၼ်းပၼ်ၶႂၢင်ႉဝၢင်းၽႅၼ်ၵၢၼ်တႃႇၶိုၼ်းတႄႇၶုတ်းႁႃငိုၼ်းလႄႈၸိုၼ်းတီႈထၢင်ၶုတ်းငိုၼ်း-ၸိုၼ်းထၢင်ၶုတ်းၼမ်ႉ တူႈ (ပေႃႇတုၺ်း-ၼမ်ႉတူႈ) ၵႂၢင်ႈၶႂၢင်ဢၼ်ယူႇတွၼ်ႈတၢင်းၼိူဝ်ဢွင်ႈတီႈၽၢႆၼမ်ႉတူႈမွၵ်ႈ 40 ၵီႇလူဝ်ႇမေႇတိူဝ်ႇၼၼ်ႉ ၵေႃႈတိုၼ်းပဵၼ်လွင်ႈဢၼ်ဢၢင်ႇၵဵပ်းၼမ်ႉၽၢႆတေၶုၼ်ႇတေဢမ်ႇၸိုၼ်ႈသႂ်လႄႈတေတုမ်ႉတိူဝ်ႉပၢႆးယူႇလီၵူၼ်းဝၢၼ်ႈၸိူဝ်း ယူႇတွၼ်ႈတၢင်းတႂ်ႈၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ၸိုၼ်းပဵၼ်ၵွင်ႉၼႆႉမၼ်းပဵၼ်ၽေးႁၢႆႉၼႃႇပိူင်လူင်မၼ်းတႃႇလုၵ်ႈဢွၼ်ႇတေႁဵတ်း ႁႂ်ႈၵၢၼ်ႁုၼ်ႈမုၼ်းပၢႆးတူဝ်ပၢႆးၸႂ်ၶဝ်ၼၼ်ႉထိုၵ်းထိူင်းလူင်းၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ၶွမ်ႊပၼီႊ Myanmar Metals ဢွတ်ႊသ တြေး ယႃးပၵ်းဝႆႉၼႂ်းမိူင်းမၢၼ်ႈသေလႆႈပုၼ်ႈဝႆႉ 51% ၼႂ်းၵၢၼ်ၶုတ်းမိူင်ႁႄႈၼၼ်ႉၽႅၼ်ၵၢၼ်ႁႂ်ႈမီးၸိုၼ်း 2 လၢၼ်ႉတၢၼ်ႊတေႃႇပီသေႁႂ်ႈပဵၼ်မႃးမိူင်းဢၼ်ႁဵတ်းဢွၵ်ႇၸိုၼ်းယႂ်ႇသုတ်းမၢႆသၢမ်ၼႂ်းလုမ်ႈၾႃႉၼႆယဝ်ႉ။ၵူၼ်းမိူင်းၼႂ်းပိုၼ်ႉတီႈတႄႉ ဢမ်ႇမီးတိုဝ်ႉတၢင်းတႃႇသၢၼ်ၶတ်းလွင်ႈတေၶုတ်းမိူင်ႁႄႈဢၼ်လူင်ပွင်ၸိုင်ႈမၢၼ်ႈၼႄႇပျီႇတေႃႇပၼ် ၶႂၢင်ႉၶုတ်း ၼႆႉ သင်။
ၽၢႆၼမ်ႉတူႈၼႆႉယင်းယူႇၼႂ်းပိုၼ်ႉတီႈဢၼ်မီးသိုၵ်းသိူဝ်ယိုဝ်းၵၼ်၊တပ်ႉသိုၵ်းမၢၼ်ႈၵေႃႈတိုၵ်ႉသိုပ်ႇပိုတ်းယိုဝ်းၸုမ်းမႅၵ်ႇ ၵွင်ႈၵၢင်ႇၼႂ်းပိုၼ်ႉတီႈယူႇ။လၢႆပီပူၼ်ႉမႃးၼႆႉၵူၼ်းဝၢၼ်ႈလီလုလႆႈပၢႆႈၽေးသိုၵ်းမႃးလၢႆလၢႆပွၵ်ႈယဝ်ႉ။မိူဝ်ႈဝၼ်းထိ 26/11/2019 ၼၼ်ႉၵူၼ်းလႄႇမိူင်းၸၢဝ်းၵျိူဝ်ႊမၼ်ႊၵေႃႉၼိုင်ႈၶီႇရူတ်ႉၶိူင်ႈၵႂႃႇတၢင်းဢွင်ႈတီႈတေသၢင်ႈၽၢႆမွၵ်ႈၸဵတ်းၵီႊလူဝ်ႊမေႊတိူဝ်ႊ ၼႆႉသေၺႃးမၢၵ်ႇၾင်လိၼ်တႅၵ်ႇလႄႈလႆႈတၢႆပႅတ်ႈ။
မိူဝ်ႈၼႂ်းပီ 2016 ၼၼ်ႉၸုမ်းတူင်ႇဝူင်းၵူၼ်းတႆးႁူမ်ႈၵၼ်ဢွၵ်ႇၽိုၼ်ႁၢႆးငၢၼ်းဢၼ်ဝႃႈ “လီဢွၼ်ၵႅတ်ႇၶႄမႄႈၼမ်ႉတူႈ” ၼႆသေတုၵ်းယွၼ်းႁႂ်ႈၵိုတ်းၵၢၼ်သၢင်ႈၽၢႆၼိူဝ်မႄႈၼမ်ႉတူႈတင်းမူတ်းတေႃႇထိုင်ဝၢၼ်ႈမိူင်းပေႃးမီးလွၵ်းပိူင်ၽွင်းငမ်းၾႅတ်ႊတရိူဝ်ႊဢၼ်ၵႄႈၶႆပၼ်ႁႃပၢင်တိုၵ်းသိုၵ်းသိူဝ်ၼႂ်းမိူင်းသေပိုတ်ႇပၼ်တူင်ႇဝူင်းၵူၼ်းၶဝ်မီးသုၼ်ႇလႆႈတႅပ်းတတ်းၼိူဝ်ၶူင်းၵၢၼ်ဢၼ်တေယႃႉၶူဝ်းတိုၼ်းသၽႃဝၶဝ်ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ၵူၺ်းၵႃႈၶေႃႈတၢင်ႇလၢတ်ႈၼႄမႃးၸိူဝ်းၼၼ်ႉလႆႈထုၵ်ႇပိုၼ်ႉပႅတ်ႈၵူၺ်းဢမ်ႇၵႃးၽၢႆဢၼ်ၶိုင်ၵေႃႇသၢင်ႈယူႇၼိူဝ်မႄႈၼမ်ႉတူႈၸိူဝ်းၼၼ်ႉၵေႃႈယင်းထုၵ်ႇၶွမ်ႊပၼီႊငိုၼ်းၵွင်တိုၼ်းလုမ်ႈၾႃႉ (IFC) ႁူၺ်းသူၼ်းပၼ်ႁႅင်းဝႃႈ “ပဵၼ်ၶူင်းၵၢၼ်ပူၵ်းပွင်ၾႆးၾႃႉႁႅင်းၼမ်ႉဢၼ်ယိုၼ်းယၢဝ်း” တႃႇမိူင်းမၢၼ်ႈၼႆထႅင်ႈ။ၼွၵ်ႈသေၽၢႆၼမ်ႉတူႈ/သီႇပေႃႉယဝ်ႉယင်းမီးထႅင်ႈၶူင်းၵၢၼ်ၽၢႆသၢမ်ဢၼ်ၼိူဝ်မႄႈၼမ်ႉတူႈ၊ၵူၼ်းလူင်းတိုၼ်းမၼ်းပဵၼ်မိူင်းဢွတ်ႊသထရီးယႃႊ (မိူင်းၼႂ်းၵုၼ်ယူႊရူပ်ႊ)၊ၼေႃႇဝူၺ်း၊သဝိတ်ႊၸိူဝ်ႊလႅၼ်ႊ၊ၾရင်ႊသဵတ်ႊၶႄႇလႄႈၵျပၢၼ်ႇၶဝ်ၸိူဝ်းၼႆႉ။
တီႈတႄႉမၼ်းဢမ်ႇမီးသင် “ယိုၼ်းယၢဝ်း” လႆႈၵဵဝ်ႇၵပ်းၵၢၼ်သၢင်ႈၽၢႆဢၼ်တိုၵ်ႉႁဵတ်းသၢင်ႈယူႇၼိူဝ်မႄႈၼမ်ႉတူႈ။ၵူၼ်းႁဵတ်းၽၢႆၶဝ်ၵေႃႈတိုၼ်းယႃႉမႄႈၼမ်ႉတႃႇႁဵတ်းပၢႆးမၢၵ်ႈမီးပုၼ်ႈတူဝ်ၵဝ်ႇသေဢမ်ႇသူၼ်ၸႂ်လွင်ႈတုမ်ႉတိူဝ်ႉတူင်ႇဝူင်းၵူၼ်းလႄႈၶူဝ်းတိုၼ်းသၽႃဝဢမ်ႇၼၼ်ပၵ်းပိူင်ဝၢၼ်ႈမိူင်းသင်။
တႃႇတေၵႅတ်ႇၶႄႁႄႉၵင်ႈၶူဝ်းတိုၼ်းသၽႃဝလႄႈတူင်ႇဝူင်းၵူၼ်းႁဝ်းႁႂ်ႈၶႅင်ႁႅင်း၊လွတ်ႈၽေးလႄႈတင်းၵၢၼ်ႁႃလဵင်ႉတွင်ႉႁဝ်းၼၼ်ႉႁဝ်းၶႃႈတုၵ်းယွၼ်းလူင်ပွင်ၸိုင်ႈမၢၼ်ႈႁႂ်ႈၵိုတ်းယင်ႉၵၢၼ်သၢင်ႈၽၢႆၼိူဝ်မႄႈၼမ်ႉတူႈ လႄႈမႄႈၼမ်ႉ ၵူႈ မႄႈၼႂ်းမိူင်းႁူမ်ႈတုမ်မၢၼ်ႈတေႃႇပေႃးမီးၵၢၼ်ၸႅၵ်ႇၽႄဢၢမ်းၼၢတ်ႈ (ဢႃႇၼႃႇ) ပႃႈတႂ်ႈပိူင်ပိုင်းလၵ်းမိူင်းၾႅတ်ႊ တိူဝ်ႊရိူဝ်ႊမႂ်ႇသေႁႂ်ႈၵူၼ်းလူင်းတိုၼ်းၼွၵ်ႈမိူင်းၶဝ်လႄႈၽူႈပၼ်တၢင်းၶႆႈၸႂ်လူင်းတိုၼ်းၶဝ်ၵိုတ်းပႅတ်ႈၵၢၼ်ၶဝ်ႈႁူမ်ႈသၢင်ႈၽၢႆၸိူဝ်းၼႆႉယဝ်ႉ။
ၶေႃႈမုၼ်းၵဵဝ်ႇၵပ်းၽၢႆၼမ်ႉတူႈ (သီႇပေႃႉ) တီႈၵႅပ်ႈမၼ်း (တင်ႈတႄႇလိူၼ်ၵျူႇလၢႆႇ 2018 ၶွမ်ႊပၼီႊ MyAsia Consult ၶဝ်ဢွၵ်ႇၽိုၼ်ထတ်းသၢင်ႈ EIA/SIA ၽိုၼ်ၵႄႈၶႆႁၢႆးငၢၼ်း)
| ၸိုဝ်ႈၽၢႆ | ၼမ်ႉတူႈ (သီႇပေႃႉ) |
| ဢွင်ႈတီႈၽၢႆ | ၼိူဝ်မႄႈၼမ်ႉတူႈၼႂ်းၸႄႈဝဵင်းၼမ်ႉတူႈႁၢင်ႇၵႆ 25 ၵီႊ လူဝ်ႊမေႊတိူဝ်ႊတွၼ်ႈတၢင်းၼိူဝ်လုၵ်ႉဝဵင်းသီႇပေႃႉၶိုၼ်ႈ |
| ၽူႈသၢင်ႈၽၢႆ (တိုၵ်ႉယူႇၼႂ်းၶၵ်ႉၵၢၼ်သၢင်ႈ၊ႁဵတ်းလႄႈၶေႃႈလႆႈၸႂ်ၼႂ်းၵၢၼ်သူင်ႇဢၢပ်ႈၵၼ်) | ၶွမ်ႊပၼီႊ Natural Current Energy Hydropower Co. Ltd. (NCEH) |
| ႁႅင်းၾႆးၾႃႉၽၢႆ | 210 မေႊၵႃႊဝတ်ႊ (တႃႇၵၢၼ်ၾႆးၾႃႉမိူင်းမၢၼ်ႈ) |
| တၢင်းသုင်ၽၢႆ | 114 မေႊတိူဝ်ႊ |
| တၢင်းသုင်ၼမ်ႉ | သုင်လိူဝ်ၼမ်ႉပၢင်ႇလၢႆႇ 495 မေႊတိူဝ်ႊ |
| ပိုၼ်ႉတီႈဢၼ်ၼမ်ႉဢၢင်ႇၵဵပ်းၼမ်ႉတေထူမ်ႈ | 866.69 ႁႅၵ်ႊတႃႊ |
| ဝၢၼ်ႈဢၼ်တေၺႃးၼမ်ႉထူမ်ႈပႅတ်ႈ | ဝၢၼ်ႈလီလု (မီး 47 လင်ႁိူၼ်းႁူဝ်ၵူၼ်းမီး 212 ၵေႃႉ) ၵမ်ႈၼမ် ပဵၼ်တႆး ၵူၺ်းၵႃႈၼႂ်းၽိုၼ်ႁၢႆးငၢၼ်း ၶဝ်တႅမ်ႈ ၽိတ်းဝႆႉ ဝႃႈပဵၼ်“ၸၢဝ်းၶိူဝ်းမၢၼ်ႈ”။ |
| ၶၢဝ်းတၢင်းၵၢၼ်ၵေႃႇသၢင်ႈ | 66 လိူၼ် |
| ၵႃႈၶၼ်ၵၢၼ်ၵေႃႇသၢင်ႈ | 436.28 လၢၼ်ႉငိုၼ်းတေႃႊလႃႊဢမႄႊရိၵၼ်ႊ |
လွင်ႈဢၼ်လီၼၵ်းၸႂ်ၵမ်ႈၽွင်ႈၵဵဝ်ႇၵပ်းၽိုၼ်ႁၢႆးငၢၼ်း EIA/SIA ဢၼ်ၶွမ်ႊပၼီႊ MyAsia ၶဝ်ႁဵတ်းဢွၵ်ႇ
ၼႂ်းၽိုၼ်ႁၢႆးငၢၼ်းၶဝ်ၼၼ်ႉလိူၵ်ႈဢဝ်ၶေႃႈမုၼ်းၼႂ်းၽိုၼ်ႁၢႆးငၢၼ်းၶွင် IFC ၵၢၼ်ဝၢင်းၽႅၼ်ထတ်းသၢင်ႈၾႆးၾႃႉႁႅင်းၼမ်ႉၼႂ်းမိူင်းမၢၼ်ႈ (IFC’s 2018 Strategic Environmental Assessment of the Hydropower Sector in Burma) သေလၢတ်ႈဝႃႈၼႂ်းၽိုၼ်ႁၢႆးငၢၼ်း IFC လၢတ်ႈဝႆႉယူင်ႉသၢင်ႈၶူဝ်းတိုၼ်းသၽႃဝၼၼ်ႉမၼ်းတႅမ်ႇ (ပၼ်ဝႆႉ1 ၼႂ်း 5 တႃႇၸၼ်ႉတူၼ်ႈမီးၸႂ်လႄႈလိၼ်ပိၼ်ႇပႆႇပိုင်ႈဢိင်ၵၼ်သေ2 ၼႂ်း5 တႃႇယူင်ႉသၢင်ႈၼမ်ႉ) တႃႇၽၢႆၼမ်ႉတူႈသေ ဢမ်ႇလၢတ်ႈပႃးလွင်ႈၼႂ်းၽိုၼ်ႁၢႆးငၢၼ်း IFC ဢၼ်မီးပၢင်တိုၵ်းသိုၵ်းသိူဝ် (5 ၼႂ်း5) ၼႂ်းမိူင်းတႆးပွတ်းႁွင်ႇဢွင်ႈတီႈၽၢႆ ၼမ်ႉတူႈၼၼ်ႉသင်။
ၼႂ်းတွၼ်ႈႁုပ်ႈတီႈဝႃႈ “ဢၼ်ၸၢင်ႈပဵၼ်ၽေးလႄႈၸၢဝ်းၶိူဝ်းဢွၼ်ႇ” ၼႂ်းၽိုၼ်ႁၢႆးငၢၼ်းၶဝ်ၼၼ်ႉၵေႃႈၽိတ်းၽိတ်းၾူၼ်ၾူၼ်။ၼႂ်းၼၼ်ႉလၢတ်ႈဝႃႈ “တပ်ႉသိုၵ်းၸိုင်ႈတႆး” တူင်ႉၼိုင်ၼႂ်းပိုၼ်ႉတီႈဢၼ်လူင်းလၢႆးမိုဝ်းၵိုတ်းတိုၵ်းတူဝ်ႈမိူင်း NCA လႄႈပဵၼ်ဝႆႉပႃးလုၵ်ႈၸုမ်းၸုမ်းဢူၺ်းလီးပွတ်းႁွင်ႇ။ၵူၼ်းတႅမ်ႈၽိုၼ်ႁၢႆးငၢၼ်းမၼ်းယင်းၵႂၢင်ဢမ်ႇၶဝ်ႈၸႂ်ၸွမ်းလွင်ႈတပ်ႉသိုၵ်းၸိုင်ႈတႆးလွႆတႆးလႅင်း RCSS/SSA ဢၼ်လူင်းလၢႆးမိုဝ်း NCA ၼၼ်ႉဢမ်ႇၸႂ်ႈလုၵ်ႈၸုမ်းၸုမ်းဢူၺ်းလီပွတ်းႁွင်ႇတင်းတပ်ႉသိုၵ်းၸိုင်ႈတႆးဝၢၼ်ႈႁႆး SSPP/SSA ဢၼ်ပႆႇလူင်း NCA သေပဵၼ်ဝႆႉလုၵ်ႈၸုမ်းၸုမ်းဢူၺ်းလီပွတ်းႁွင်ႇၼၼ်ႉယဝ်ႉ။
ၼႂ်းတွၼ်ႈၽိုၼ်ႁၢႆးငၢၼ်းဢၼ်ဝႃႈ “ပၢင်ႁူပ်ႉထူပ်းၵူၼ်းမိူင်းလႄႈၵၢၼ်ပိုတ်ႇၽိူၺ်” ၼၼ်ႉလႆႈယုၵ်ႉယွင်ႈ ၶွမ်ႊပၼီႊ NCEH ၼႂ်းတွၼ်ႈၵၢၼ်ၵပ်းသိုပ်ႇၵပ်းသၢၼ်ၵူၼ်းမိူင်းသေလၢတ်ႈဝႃႈ “ၸဝ်ႈၶွင်ၶူင်းၵၢၼ်ၼႆႉမီးလွင်ႈၵပ်းသိုပ်ႇၵပ်းသၢၼ်ၸွမ်းၸုမ်းတူင်ႇဝူင်းၵူၼ်း NGOs လႄႈၸုမ်းၸဝ်ႈၼႃႈတီႈၼႂ်းပိုၼ်ႉတီႈဢမ်ႇၶၢတ်ႇဢမ်ႇဝၢႆးသေပိုတ်ႇၽိူၺ်ၼႄ ႁူဝ် ယွႆႈၶူင်းၵၢၼ်လႄႈၵၢၼ်ဝၢင်းၽႅၼ်ပႃး” ၼႆႁိမ်းၶႅပ်းႁၢင်ႈၼၢင်းၶမ်းဢေးတႅၼ်းၽွင်းၼမ်ႉတူႈၽွင်းၽူႈပၼ်တၢင်းၶႆႈ ၸႂ်တႃႇၶူင်းၵၢၼ်ၶဝ်တိုၵ်ႉတွင်ႈထၢမ်မၼ်းၼၢင်းယူႇၼၼ်ႉယဝ်ႉ။လွင်ႈၼႆႉတိုၼ်းၽိတ်းၽူၼ်တင်းမူတ်းၵွပ်ႈဝႃႈမိူဝ်ႈ ၽိုၼ်ႁၢႆးငၢႆးၶဝ်ပိုၼ်ဢွၵ်ႇၼႂ်းလိူၼ်ၵျူႊလၢႆႊ 2018 ၼၼ်ႉၶွမ်ႊပၼီႊ NCEH သမ်ႉပေႃးပၢၵ်ႈပႅတ်ႈတၢင်းမႆႈၸႂ်ဢၼ် ၼၢင်းၶမ်းဢေးတၢင်ႇလၢတ်ႈၼႄၼႂ်းသၽႃးၼႂ်းလိူၼ်ၾေႊၾေႃႊဝႃႊရီႊ 2018 ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။
ၶၵ်ႉတွၼ်ႈဢၼ်ၶွမ်ႊပၼီႊ NCEH ၶဝ်ၵေႃႇသၢင်ႈလႄႈပူၼ်ႉပႅၼ်ပၵ်းပိူင်
မိူဝ်ႈၸဝ်ႉပီ 2017ၶွမ်ႊပၼီႊ NCEH ၶဝ်တႄႇတီႇၽဵဝ်ႈထိူၼ်ႇၶိူဝ်းပႃႇမႆႉႁိမ်းဢွင်ႈတေသၢင်ႈၽၢႆ။
ဝၼ်းထိ 18/7/2017ၶွမ်ႊပၼီႊ NCEH ၶဝ်ၺႃးတၢမ်ႇႁႂ်ႈသၢႆႈငိုၼ်း (တႅမ်ႉမႆႉတူၼ်ႈလႂ် 5,000 ၵျၢပ်ႈ) ယွၼ်ႉတႅပ်းမႆႉၼႂ်းပိုၼ်ႉတီႈထိူၼ်ႇဢၼ်ၵႅတ်ႇၵင်ႈဝႆႉပူၼ်ႉပႅၼ်ပၵ်းပိူင်ၽၢႆႇပႃႇမႆႉတွၼ်ႈ 40.။
ဝၼ်းထိ 26/2/2018ၼၢင်းၶမ်းဢေးတႅၼ်းၽွင်းၼမ်ႉတူႈတၢင်ႇလၢတ်ႈတင်ႈၵႂၢမ်းထၢမ်ၼႂ်းသၽႃးတီႈၼႄႇပျီႇတေႃႇထၢမ်ထိုင်တီႈႁွင်ႈၵၢၼ်ၽွင်းလူင်ၽၢႆႇၾႆးၾႃႉလႄႈႁႅင်းထၢတ်ႈၵဵဝ်ႇလူၺ်ႈလွင်ႈၶွမ်ႊပၼီႊ NCEH ၶဝ်တိုၵ်ႉသိုပ်ႇၵေႃႇ သၢင်ႈၼႂ်းပိုၼ်ႉတီႈၶူင်းၵၢၼ်ပဵၵ်ႉသမ်ႉၶဝ်ယင်းပႆႇလႆႈလူင်းလဵပ်ႈႁဵၼ်းလွင်ႈတုမ်ႉတိူဝ်ႉသၽႃဝၾိင်ႈတိုၼ်းပဵၼ်လႄႈတူင်ႇဝူင်းၵူၼ်း ESIA။
ဝၼ်းထိ 26/3/2018 ႁွင်ႈၵၢၼ်ၽွင်းလူင်ၽၢႆႇၾႆးၾႃႉလႄႈႁႅင်းထၢတ်ႈၸီႉသင်ႇႁႂ်ႈၶွမ်ႊပၼီႊ NCEH ပႂ်ႉတေႃႇပေႃးလႆႈၶႂၢင်ႉတီႈႁွင်ႈၵၢၼ်ၽွင်းလူင်ၽၢႆႇၾႆးၾႃႉလႄႈႁႅင်းထၢတ်ႈသေၸင်ႇၵွႆႈသိုပ်ႇႁဵတ်းသၢင်ႈ။ NCEH လၢတ်ႈဝႃႈတေႁဵတ်းၸွမ်းပၵ်းပိူင်။
ဝၼ်းထိ 13/6/2019 NCEH လႆႈၶႂၢင်ႉတႃႇၶုတ်း 30,000 ႁူး (မွၵ်ႈ 85,000 မေႊတူဝ်ႊႁိၼ်) ၼႂ်းပိုၼ်ႉတီႈၶျွင်းသႃႇဢၼ်ပဵၼ်ပိုၼ်ႉတီႈၵႅတ်ႇၵင်ႈဝႆႉ၊ၵူၺ်းၵႃႈဢမ်ႇပၼ်ၶႂၢင်ႉႁဵတ်းဢွင်ႈတီႈယူႇသဝ်းၸူဝ်ႈၶၢဝ်း။သင်ဝႃႈပူၼ်ႉပႅၼ်ၸိုင်ဢၼ် လႆႈၶႂၢင်ႉဝႆႉၼၼ်ႉၵေႃႈတေထွၼ်ၶိုၼ်း။ၵူၺ်းၵႃႈၶွမ်ႊပၼီႊ NCEH ၶဝ်ႁဵတ်းဢွင်ႈတီႈယူႇသဝ်းၵူၼ်းႁဵတ်းၵၢၼ်ၶဝ်ပူၼ်ႉ ပႅၼ်လွင်ႈၼႆႉယဝ်ႉ။
ဝၼ်းထိ 16/12/2019 ၼၢင်းၶမ်းဢေးတႅၼ်းၽွင်းၼမ်ႉတူႈတၢင်ႇလၢတ်ႈတင်ႈၵႂၢမ်းထၢမ်ၼႂ်းသၽႃးဝႃႈၶွမ်ႊမသျိၼ်ႊလူင်းတိုၼ်းလၢင်းမိူင်းမၢၼ်ႈ (MIC) ပၼ်ၶႂၢင်ႉၶွမ်ႊပၼီႊ NCEH မိူဝ်ႈလႂ်တႃႇသိုပ်ႇႁဵတ်းၶူင်းၵၢၼ်ၽၢႆၼမ်ႉတူႈၼႆႉ။
ဝၼ်းထိ 21/1/2020ႁွင်ႈၵၢၼ်ၽွင်းလူင်ၽၢႆႇၾႆးၾႃႉလႄႈႁႅင်းထၢတ်ႈမိူင်းမၢၼ်ႈတွပ်ႇလၢတ်ႈဝႃႈပႆႇလႆႈပၼ်ၶႂၢင်ႉၶွမ်ႊ ပၼီႊ NCEH တႃႇသိုပ်ႇႁဵတ်းၶူင်းၵၢၼ်။ၶွမ်ႊပၼီႊ NCEH ၶဝ်တၢင်ႇၽိုၼ်ၵႃႈၸႂ်ႉၸၢႆႇတႃႇၶူင်းၵၢၼ်ၼိုင်ႈဢၼ်မိူဝ်ႈ ဝၼ်းထိ 14/6/2019 သေႁွင်ႈၵၢၼ်ၽွင်းလူင်ၽၢႆႇၾႆးၾႃႉလႄႈႁႅင်းထၢတ်ႈမိူင်းမၢၼ်ႈတိုၵ်ႉထတ်းတူၺ်းဝႃႈၸွင်ႇၶူင်း ၵၢၼ် ၼႆႉမီးငိုၼ်းပဵင်းပေႃးတႃႇႁဵတ်းသၢင်ႈလႆႈ။တႃႇၵၢၼ်သၢင်ႈပေႃးတေၸၢင်ႈလူင်းႁဵတ်းလႆႈၼၼ်ႉမီးၶၵ်ႉတွၼ်ႈလၢႆလၢႆၶၵ်ႉတွၼ်ႈ- ပႃးၸဵမ်ၶၵ်ႉတွၼ်ႈလူင်းလဵပ်ႈႁဵၼ်းလွင်ႈတုမ်ႉတိူဝ်ႉသၽႃဝၾိင်ႈတိုၼ်းပဵၼ်လႄႈတူင်ႇဝူင်းၵူၼ်း ESIA ဢွၼ်တၢင်းၶူင်းၵၢၼ်တေလႆႈၶႂၢင်ႉတီႈၶွမ်ႊမသျိၼ်ႊလူင်းတိုၼ်းလၢင်းမိူင်းမၢၼ်ႈ (MIC) လႆႈ။
ဝၼ်းထိ 24/2/2020 ၼၢင်းၶမ်းဢေးတႅၼ်းၽွင်းၼမ်ႉတူႈတႅမ်ႈလိၵ်ႈပဵၼ်တၢင်းၵၢၼ်ထိုင်လုမ်းႁွင်ႈၵၢၼ်လူင်ပွင်ၸိုင်ႈၸၼ်ႉမိူင်းႁူမ်ႈတုမ်ႁဵတ်းပႃးသၢႆမၢႆၶေႃႈမုၼ်းပႃႈၼိူဝ်ၼႆႉသေတုၵ်းယွၼ်းႁႂ်ႈဢဝ်လိူင်ႈလၢဝ်းပၼ်တၢမ်ႇၶွမ်ႊပၼီႊ NCEH ဢၼ်ၵမ်းၵမ်းပူၼ်ႉပႅၼ်ပၵ်းပိူင်မၢႆမီႈ။
ပိုၼ်းလင်ၶွမ်ႊပၼီႊ NCEH
ၶွမ်ႊပၼီႊ NCEH ၼႆႉလူင်းမၢႆၾၢင်ၸွမ်းၾၢႆႇၼႄးၼမ်းၵၢၼ်လူင်းတိုၼ်းလၢင်းၵၢၼ်ႁဵတ်းသၢင်ႈမၢၼ်ႈ Directorate of Investment and Company Administration (DICA) မိူဝ်ႈဝၼ်းထိ 7/11/2013။ၼႂ်းဝႅပ်ႉသၢႆႉၶဝ်လၢတ်ႈဝႆႉဝႃႈမီးလုမ်းငဝ်ႈငုၼ်းပၵ်းဝႆႉၼႂ်းဝဵင်းလိူဝ်ႇ (မၼ်းတလေး) သေမီးလုမ်းၵိင်ႇၽႄဝႆႉတီႈၼေႇပျီႇတေႃႇ။ၽူႈၵုမ်းၵၢၼ်မၼ်းပဵၼ်ဢူးၵျေႃႇၸဵင်ႇသေမၼ်းပဵၼ်ပႃးၽူႈၵုမ်းၵၢၼ်ၶွမ်ႊပၼီႊသူၺ်ႇဢူၵ်ႉၶၢႆႇယဝ်ႉ။
ၼႂ်းဝႅပ်ႉသၢႆႉၶွမ်ႊပၼီႊ NCEH ၶဝ်လၢတ်ႈဝႆႉၶေႃႈမုၼ်းၵူႈလွင်ႈလွင်ႈ (ဢမ်ႇပႃးႁူဝ်ယွႆႈ) လွင်ႈဝႃႈမၼ်းမီးၶႂၢင်ႉတႃႇသၢင်ႈၶူင်းၵၢၼ်ၽၢႆႁႅင်းၼမ်ႉသႅၼ်းၵၢင်လႄႈသႅၼ်းယႂ်ႇပႃး။မၼ်းၵဵဝ်ႇၶွင်ႈၸွမ်းၶူင်းၵၢၼ်လႂ်လၢႆလၢႆၼႆတႄႉဢမ်ႇႁၼ်သႂ်ႇဝႆႉပႃး။ၼႂ်းဝႅပ်ႉသၢႆႉၶဝ်ဢွင်ႈၶႅပ်းႁၢင်ႈမၼ်းၼၼ်ႉမီးပႃးၶႅပ်းႁၢင်ႈဢၼ်တေပဵၼ်ၽၢႆၶူင်းၵၢၼ်တီႈၼမ်ႉတူႈ၊ၵူၺ်းၵႃႈဢမ်ႇမီးၶေႃႈသပ်းလႅင်းမၼ်းပႃး။
လႅင်ႇၶေႃႈမုၼ်းလႃႈသဵဝ်ႈတႄႉလၢတ်ႈဝႃႈၶွမ်ႊပၼီႊ NCEH ၼႆႉယင်းႁဵတ်းၽၢႆႁႅင်းၼမ်ႉႁူၺ်ႇဢွၼ်ႇမၼ်းထႅင်ႈ 4 ဢၼ် (ဢၼ်ဢိတ်ႇဢွၵ်ႇႁႅင်းၾႆး 15 မေႊၵႃႊဝတ်ႊ၊ 18 မေႊၵႃႊဝတ်ႊ၊ 20 မေႊၵႃႊဝတ်ႊ၊ 22 မေႊၵႃႊဝတ်ႊ) ၼိူဝ်မႄႈၼမ်ႉၼိမ်မႄႈၼမ်ႉဢၼ်လႆၼႂ်းၵႄႈၵူတ်ႉၶၢႆလႄႈသႅၼ်ဝီသေသိုပ်ႇလူင်းၸူးမႄႈၼမ်ႉၶူင်းႁိမ်းၵုၼ်လူင်ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။
ၵပ်းသိုပ်ႇတွင်ႈထၢမ်
ၸၢႆးထမ်းဢၢႆး (ၽူႈႁူမ်ႈၸတ်းပၢင်ယွၼ်းသူး) +95 (0)9-453-132-755
ၼၢင်းလၢဝ်ၶမ်း (ၵူၼ်းဝၢၼ်ႈတႃႈလူင်) +95 (0)9-262-108-062
Press release PDF files: >> Shan| Burmese| English
Namtu/Hipaw dam PDF files: >> Shan| Burmese| English
[1] https://shan.shanhumanrights.org/wp-content/uploads/2021/03/03-30-2016-Namtu-English-1.pdf
[3] http://www.myasiaconsulting.com/pdf/Hsipaw_Scoping_Report.pdf
[4] https://ncehydropower.com/index.php