SHRF

ၶေႃႈပိုၼ်ၶၢဝ်ႇၸုမ်းတူင်ႇဝူင်းၵူၼ်းတႆး ဝၼ်းထိ 21/1/2020 တႅပ်း 4 တႅပ်း- ငဝ်းတူင်ႉမႂ်ႇပိုတ်ႇၽိူၺ်ၼႄတၢင်းမိူၵ်ႈမႂ်ႈသိုၵ်းမၢၼ်ႈ “ၽွင်းၽဵဝ်ႈလၢင်ႉပိုၼ်ႉတီႈ” ၼႂ်းမိူင်းတႆး မိူဝ်ႈၼႆႉၸုမ်းတူင်ႇဝူင်းၵူၼ်းတႆးလႆႈပိုတ်ႇၼႄငဝ်းတူင်ႉမႂ်ႇတႅပ်း 4 တႅပ်းဢၼ်လႆႈၵဵပ်းႁွမ်ဝႆႉ တၢင်းမိူၵ်ႈလိူင်း သိုၵ်းမၢၼ်ႈၽွင်း “ပိုတ်ႇၼႃႈသိုၵ်း ၽဵဝ်ႈလၢင်ႉပိုၼ်ႉတီႈ” ၼႂ်းမိူင်းတႆးမိူဝ်ႈပူၼ်ႉမႃး။ မိူဝ်ႈဝၼ်းထိ 11/12/2019 ၼၢင်းဢွင်ႇသၢၼ်းသုၵျီႇၽူႈၵိူဝ်းၵုမ်ၸိုင်ႈမိူင်းမၢၼ်ႈလၢတ်ႈႁႄႉၵင်ႈပၼ်သိုၵ်းမၢၼ်ႈဢၼ်ၶႃႈ ႁႅမ်ၶိူဝ်း ၵူၼ်းတီႈလုမ်းလူင်ၽၢႆႇပဵၼ်ထမ်း/တြႃးၸၢတ်ႈၸိုင်ႈလုမ်ႈၾႃႉ International Court of Justice (ICJ) ဝႃႈ “သိုၵ်းမၢၼ်ႈၵူၺ်းၽဵဝ်ႈ လၢင်ႉပိုၼ်ႉတီႈ” ဢၼ်ယိူင်းၸူးၵူၼ်းလုၵ်ႉၽိုၼ်ႉဢမ်ႇၼၼ်ၵူၼ်းၵေႃႇၵၼ်ႁၢႆႉၶဝ်ၵူၺ်းၼႆယဝ်ႉ။ ငဝ်းတူင်ႉဢၼ်ၼႆႉၼႄတီႈပွင်ႇပိူင်ပဵၼ်တႄႉလွင်ႈ “ၽဵဝ်ႈလၢင်ႉပိုၼ်ႉတီႈ” ဢၼ်ၵူၼ်းမိူင်းတႆးလႆႈႁူပ်ႉထူပ်းၺႃး- လွင်ႈၽဵဝ်ႈ လၢင်ႉ ပိုၼ်ႉတီႈႁုၵ်းႁၢႆႉမိူၵ်ႈလိူင်းဢၼ်လႆႈၸိုဝ်ႈလိုဝ်းဝႃႈ “ၵၢၼ်ပိုတ်ႇၼႃႈသိုၵ်းတႅပ်း 4 တႅပ်း” ဢၼ် ႁဵတ်းႁႂ်ႈမီးလုသုမ်းယႂ်ႇလူင်လၢင်လႄႈႁဵတ်းႁႂ်ႈႁၢမ်းႁိူၼ်းယေးတီႈယူႇတၼ်းသဝ်းၵႂၢင်ႈၶႂၢင်ၼႂ်းမိူင်းတႆး ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ၼႂ်းငဝ်းတူင်ႉ (ဝီးၻီးဢူဝ်း) ဢၼ်ၼႆႉၽူႈယၢမ်ႈၺႃးသိုၵ်းမၢၼ်ႈပေႃႉထုပ်ႉ၊ၶႃၸႂ်လႄႈၽူႈၸိူဝ်းယၢမ်ႈႁၼ်တၢမ်တႃၶဝ်ၶိုၼ်းၶႆႈ ၼႄ ပိူင် ပဵၼ်ၽွင်းၺႃးသိုၵ်းမၢၼ်ႈႁဵတ်းႁၢႆႉမိူၵ်ႈလိူင်းတေႃႇၽွင်းၼၼ်ႉဢၼ်ႁဵတ်းႁႂ်ႈမီးလွင်ႈ တဵၵ်းလိုပ်ႈႁေႃႈၵူၼ်းမိူင်းၶၢႆႉပၢႆႈ 1,800 ဝၢၼ်ႈ၊ၼႂ်း 15 ၸေႈဝဵင်းႁူဝ်ၵူၼ်းမွၵ်ႈ 400,000 ၼႂ်း ၸိုင်ႈတႆး ပွတ်းၵၢင် လႄႈပွတ်းၸၢၼ်းၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ၽွင်းပီ 1996 လႄႈ 1998 ၼၼ်ႉၵူၼ်းမိူင်းတႆး 1,000 ပၢႆၺႃးၶႃႈတၢႆလႄႈ တီႈဢေႇသုတ်းၼၢင်းယိင်း 625 ၵေႃႉၺႃးသိုၵ်းမၢၼ်ႈ ၵၼ်ႉၸၼ်လူလၢႆ။ ၵူၼ်းပၢႆႈၽေးမိူဝ်ႈပူၼ်ႉမႃး 20 ပီပၢႆၼၼ်ႉယင်းပႆႇႁတ်းပွၵ်ႈၶိုၼ်းဝၢၼ်ႈၵိူတ်ႇမိူင်းၼွၼ်းလႄႈလႆႈ...

ၶေႃႈပိုၼ်ၽၢဝ်ႇတူင်ႇဝူင်းၵူၼ်းတႆးၼႂ်းမိူင်း/ၼွၵ်ႈမိူင်း ၵမ်ႉထႅမ်ၼွၵ်ႈမိူင်းတေဢဝ်လိူင်ႈသိုၵ်းမၢၼ်ႈ ဝၼ်းထိ 9/12/2019 ႁဝ်းၶႃႈတူင်ႇဝူင်းၵူၼ်းတႆးၵမ်ႉထႅမ်လွင်ႈၼွၵ်ႈမိူင်းတေဢဝ်လိူင်ႈၸၼ်ႉၽူႈၼမ်းသိုၵ်းမၢၼ်ႈၸိူဝ်းမီး/ယိပ်းၵမ်ဢႃႇၼႃႇသေႁဵတ်းႁၢႆႉမိူၵ်ႈလိူင်းတေႃႇၸၢဝ်းၶိူဝ်းၼႂ်းမိူင်းႁူမ်ႈတုမ်မၢၼ်ႈမႃးလၢႆသိပ်းပီဢၼ်ဢမ်ႇမီးလွင်ႈပၼ်တၢမ်ႇၶဝ်မႃးၸိူဝ်းၼၼ်ႉ။ လွင်ႈႁၢႆႉမိူၵ်ႈလိူင်းလူင်ၸိူဝ်းၼၼ်ႉၽၢႆႇပဵၼ်ထမ်းၽဵင်ႇပဵင်းၼွၵ်ႈမိူင်းမိူၼ်ၼင်ႇလုမ်းတြႃးလွင်ႈပဵၼ်ထမ်းၽဵင်ႇပဵင်းလုမ်ႈၾႃႉ International Court of Justice (ICJ)၊လုမ်းတြႃးလုမ်ႈၾႃႉ International Criminal Court (ICC) ၶဝ်လႄႈတင်းလွင်ႈပိုတ်ႇလိူင်ႈဢဝ်တၢင်းၽိတ်းတီႈလုမ်းတႅပ်းတတ်းတြႃးလုမ်ႈၾႃႉuniversal jurisdiction ၼႂ်းမိူင်းဢႃႇၵျိၼ်ႇတီးၼႃးလွင်ႈသိုၵ်းမၢၼ်ႈၶႃႈႁႅမ်ၸၢဝ်းရူဝ်ႇႁိၼ်ႇၵျႃႇပဵၼ်ၵေႃႇပဵၼ်ၵွင်ၸိူဝ်းၼႆႉယူႇတီႈၸၼ်ႉလုမ်ႈၾႃႉ (ၵမ်ႇၽႃႇ) သေတိုၵ်ႉႁႃတၢင်းၶိုင်ပွင်တႃႇလႆႈလွင်ႈပဵၼ်ထမ်းယူႇ။ ၵူၼ်းမိူင်းတႆးၵေႃႈလႆႈၺႃးလၢႆးႁုၵ်းႁၢႆႉသိုၵ်းမၢၼ်ႈၸႂ်ႉတိုဝ်းလိုပ်ႈႁေႃႈၶႃႈႁႅမ်မႃးမိူၼ်ဢၼ်ၸၢဝ်းရူဝ်ႇႁိၼ်ႇၵျႃႇၶဝ်ၺႃးၼႆႉမႃးလၢႆသိပ်းပီယဝ်ႉ၊ပိူင်လူင်မၼ်းၽွင်းသိုၵ်းမၢၼ်ႈပိုတ်ႇၼႃႈသိုၵ်းယႂ်ႇလူင်တဵၵ်းလိုပ်ႈႁေႃႈၵူၼ်းမိူင်းတႆးၶၢႆႉပၢႆႈၽွင်းပီ 1996-1998။ၽွင်းၼၼ်ႉၵူၼ်းမိူင်းတႆးပွတ်းၵၢင်လႄႈပွတ်းၸၢၼ်းဝၢၼ်ႈၵူၼ်း 1,400 ဝၢၼ်ႈႁူဝ်ၵူၼ်း 300,000 ပၢႆလႆႈၺႃးသိုၵ်းမၢၼ်ႈဢဝ်ပၢႆၵွင်ႈၸမ်ႈသေတဵၵ်းၶၢႆႉပၢႆႈႁိူၼ်းယေး၊ ၵမ်ႈၼမ်ပၢႆႈၶဝ်ႈမိူင်းထႆးသေပႆႇၸၢင်ႈပွၵ်ႈၶိုၼ်း ဝၢၼ်ႈ ၵိူတ်ႇမိူင်းၼွၼ်းထိုင်တေႃႈလဵဝ်။ၵူၼ်းဝၢၼ်ႈၼပ်ႉပၢၵ်ႈၺႃးသိုၵ်းမၢၼ်ႈၶႃႈတၢႆပဵၼ်ၵေႃႇပဵၼ်ၵွင်လႄႈၶႃၸႂ်ပႃးၸဵမ်သင်ၶ ၸဝ်ႈဢၼ်ပဵၼ်သႃသၼႃပုတ်ႉတီႈၵိူဝ်းယမ်။ လွင်ႈတဵၵ်းၵၼ်ႉၸၼ်လူလၢႆၼၢင်းယိင်းတႆးၼႆၵေႃႈတိုၼ်းပဵၼ်ၶိူင်ႈမိုဝ်းဢၼ်သိုၵ်းမၢၼ်ႈဢဝ်ၸႂ်ႉတိုဝ်းၼႂ်းၵၢၼ်သိုၵ်း။ၼႂ်းပပ်ႉၽိုၼ်ႁၢႆးငၢၼ်း 2002 “ထၢင်ႇႁၢင်ႈၵၼ်ႉၸၼ်- သိုၵ်းၸဝ်ႈဢႃႇၼႃႇသိုၵ်းမၢၼ်ႈၵၼ်ႉၸၼ်ၼၢင်းယိင်းၼႂ်းပၢင်တိုၵ်းၼႂ်းမိူင်းတႆး” ၼၼ်ႉလႆႈၵဵပ်းႁွမ်ၶေႃႈမုၼ်းလွင်ႈသိုၵ်းမၢၼ်ႈတဵၵ်းၵၼ်ႉၸၼ်ၼၢင်းယိင်းလႄႈဢွၼ်ႇယိင်း 625 ၵေႃႉၽွင်းပီ 1996-2001။လွင်ႈၵၼ်ႉၸၼ်ၼၼ်ႉမီးသိုၵ်းမၢၼ်ႈလၢၵ်ႇလၢႆ 52 တပ်ႉၵွင်၊ႁူဝ်ပၢၵ်ႇလႂ် 83% ၼႆႉပဵၼ်ၽူႈမီးၸၼ်ႉသိုၵ်းမၢၼ်ႈ၊ၵမ်ႈၼမ်ပဵၼ်ပႃႈၼႃႈလုၵ်ႈသိုၵ်းၶဝ်။ႁူဝ်ပၢၵ်ႇလႂ် 61% ၵၼ်ႉၸၼ်ပဵၼ်မူႇပဵၼ်ၽုင်။ၼႂ်းမၢင်လွင်ႈပဵၼ်လွင်ႈသိုၵ်းမၢၼ်ႈမတ်ႉၵုမ်းၼၢင်းယိင်းဝႆႉသေၵၼ်ႉၸၼ်ပဵၼ်ၽုင်ၶၢဝ်းတၢင်းယၢဝ်းထိုင်မွၵ်ႈသီႇလိူၼ်ၸိူဝ်းၼႆႉ။လွင်ႈ ၵၼ်ႉၸၼ်ၼၢင်းယိင်းပႃးၸွမ်းလွင်ႈမိူၵ်ႈလိူင်းႁၢႆႉၸႃႉသေမၢင်ပွၵ်ႈၶႃၸႂ်၊ပေႃႉထုပ်ႉ၊ဢဝ်မိတ်ႈထိူဝ်လႄႈဢဝ်ထူင်ယၢင် သုပ်းႁူဝ်ႁႂ်ႈထူၺ်ႈၸႂ်ယၢပ်ႇၸိူဝ်းၼႆႉ။ၼၢင်းယိင်းၸိူဝ်းၺႃးၵၼ်ႉၸၼ်ၼၼ်ႉႁူဝ်ပၢၵ်ႇလႂ် 25% တၢႆ။ၸဵမ်ၸိူဝ်းၼႆႉယဝ်ႉၵူၼ်းႁဵတ်းၽိတ်းမၼ်းၼၼ်ႉဢမ်ႇလႆႈၺႃးတၢမ်ႇတၢင်းၽိတ်းသင်။ၵူၼ်းဝၢၼ်ႈယင်းပၢႆၺႃးတဵၵ်းၸႂ်ႉလူင်းလၢႆးမိုဝ်းဝႃႈသိုၵ်းမၢၼ်ႈဢမ်ႇလႆႈပူၼ်ႉပႅၼ်ၵၼ်ႉၸၼ်သင်ၼႆထႅင်ႈ။ ၸုမ်းလုမ်ႈၾႃႉUNၽၢႆႇၵဵပ်းၶေႃႈမုၼ်းလွတ်ႈလွတ်ႈလႅဝ်းလႅဝ်း(UN Independent International Fact Finding Mission) ၶဝ်လႆႈၵဵပ်းႁွမ်ၶေႃႈမုၼ်းဝႆႉလွင်ႈသိုၵ်းမၢၼ်ႈၶႃႈႁႅမ်ၵူၼ်းမိူင်းတႆးယင်းတိုၵ်ႉသိုပ်ႇပဵၼ်ယူႇ။ပေႃးယင်းတိုၵ်ႉမီးလွင်ႈပူတ်းဝၢင်းၶႂၢင်ႉပၼ်ၵၼ်ယူႇပႆႇဝၢႆးၸိုင်ၵၢၼ်ၶႃႈႁႅမ်ၸၢဝ်းၶိူဝ်းၼႂ်းမိူင်းႁူမ်ႈတုမ်မၢၼ်ႈၵေႃႈတိုၵ်ႉတေသိုပ်ႇပဵၼ်ယူႇ။ၵွပ်ႈၼၼ်ႁဝ်းၶႃႈၸႂ်ယႂ်ႇၸႂ်ၵီႈၸွမ်းလွင်ႈတူင်ႇဝူင်းလုမ်ႈၾႃႉဢဝ်လွင်ႈၼႆႉပိူင်းၼႄႁႂ်ႈလႆႈႁူႉႁၼ်ၸႅင်ႈထိုင်လွင်ႈႁဵတ်းႁၢႆႉမိူၵ်ႈလိူင်းၸိူဝ်းၼၼ်ႉလႄႈႁဵတ်းႁႂ်ႈမၢၵ်ႇလေႃႉပၼ်ႇမႃးၸူးၸၼ်ႉၽူႈၼမ်းသိုၵ်းမၢၼ်ႈတၵ်းတေလႆႈႁပ်ႉဢဝ်ပုၼ်ႈၽွၼ်းၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ လွင်ႈၼႆႉတိုၼ်းတေပဵၼ်လွင်ႈပူၵ်းႁႂ်ႈၽူႈလူင်းတိုၼ်းၼွၵ်ႈမိူင်းၶဝ်ၾၢင်ႉတိုၼ်ႇတူဝ်ၼႂ်းမိူင်းမၢၼ်ႈ။ “ၵၢၼ်ႁဵတ်းပၢႆးမၢၵ်ႈမီးမိူၼ်ပၵ်းၵဝ်ႇပိူင်ၵဝ်ႇ” ၸွမ်းမိူင်းမၢၼ်ႈၼၼ်ႉတိုၼ်းပဵၼ်လွင်ႈၵမ်ႉထႅမ်ၵၢၼ်ၶႃႈႁႅမ်ၵူၼ်းၸၢဝ်းၶိူဝ်းၵူၺ်းလႄႈလွင်ႈၼႆႉတိုၼ်းတေဢမ်ႇမီးတၢင်းႁႄႉၵင်ႈဢၼ်ပိူၼ်ႈတေထတ်းသၢင်သေႉၼေးၼၼ်ႉလႆႈ။ ႁဝ်းၶႃႈတုၵ်းယွၼ်းႁႂ်ႈတူင်ႇဝူင်းလုမ်ႈၾႃႉႁူမ်ႈၵၼ်မိပ်ႇငႅၼ်းပႃးၸဵမ်လွင်ႈႁႅတ်ႉပၢႆးမၢၵ်ႈမီးၼိူဝ်မိူင်းမၢၼ်ႈၼင်ႇႁိုဝ်သိုၵ်းမၢၼ်ႈပေႃးတေၵိုတ်းလွင်ႈပိုတ်ႇၼႃႈသိုၵ်းလႄႈၵိုတ်းပႅတ်ႈၵၢၼ်ၶႃႈႁႅမ်ၵူၼ်းမိူင်းတူဝ်ႈမိူင်းႁူမ်ႈတုမ်သေႁႃတၢင်းဢုပ်ႇဢူဝ်းၵၢၼ်မိူင်းဢၼ်ၸိုၼ်ႈၸၢင်ႇပိူဝ်ႈတႃႇၵိုတ်းပႅတ်ႈသိုၵ်းၵၢင်မိူင်းသေႁႂ်ႈၵူၼ်းမိူင်းမီးလွင်ႈပဵၼ်ထမ်းတြႃးလႄႈလွင်ႈၽဵင်ႇပဵင်းဢၼ်ပႂ်ႉမုင်ႈမွင်းမႃးၶၢဝ်းႁိုင်ၼၼ်ႉတူဝ်ႈထိုင်ၵူၼ်းမိူင်းႁူမ်ႈတုမ်တင်းသဵင်ႈၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ၵဝ်ႉငဝ်ႈသုၼ်ႇလႆႈၵူၼ်းၸိုင်ႈတႆး ၵေႃႇမတီႇၵူၼ်းမိူင်းတႆးပၢႆႈၽေး (လႅၼ်လိၼ်တႆး-ထႆး) ...

ၶေႃႈပိုၼ်ၶၢဝ်ႇ ၵူၼ်းဝၢၼ်ႈတႃႈလူင် ၵူၼ်းဝၢၼ်ႈတႃႈလူင်သၢၼ်ၶတ်းၽွင်းလူင်ၽၢႆႇၾႆးၾႃႉ လေႇယဵမ်ႈဝၢၼ်ႈဢၼ်ဢၢၼ်းပၼ်ႁႅင်းသၢင်ႈၽၢႆယႄးယႂႃႇတွၼ်ႈၼိူဝ် ၼိူဝ်မႄႈၼမ်ႉတူႈ ဝၼ်းထိ 24/11/2019 မိူဝ်ႈၼႆႉ ၵူၼ်းဝၢၼ်ႈတႃႈလူင်သၢၼ်ၶတ်းလွင်ႈတေႁူပ်ႉထူပ်း လုင်းၸၢႆးသၢမ်တိပ်ႉလူင် ၽွင်းလူင်ၽၢႆႇၾႆးၾႃႉ မိူင်းတႆးလႄႈၸုမ်းမၼ်းဢၼ်ၶႂ်ႈမႃးႁူပ်ႉထူပ်းၵူၼ်းဝၢၼ်ႈတႃႈလူင် ၸေႈဝဵင်းသီႇပေႃႉ ပိူဝ်ႈတႃႇပၼ်ႁႅင်းသၢင်ႈၽၢႆယႄးယႂႃႇ တွၼ်ႈၼိူဝ် ၼိူဝ်မႄႈၼမ်ႉတူႈ ၼႂ်းၸိုင်ႈတႆးပွတ်းႁွင်ႇ။ ဝၢၼ်ႈတႃႈလူင်ၼႆႉ မီးယူႇၼိူဝ်ၾင်ႇမႄႈၼမ်ႉတူႈ တၢင်းၼိူဝ်ၽၢႆယႄးယႂႃႇတွၼ်ႈၼိူဝ် ဢၼ်ၶွမ်ႇပၼီႇ ၶႄႇ၊ သဝိတ်ႉၸလႅၼ်ႇ လႄႈၵျပၢၼ်ႇၶဝ်တိုၵ်ႉၶိုင်သၢင်ႈ ပဵၵ်ႉသမ်ႉယူႇၼႂ်းပိုၼ်ႉတီႈသိုၵ်းသိူဝ်သေတႃႉ။ သင်ဝႃႈၽၢႆၼႆႉသၢင်ႈယဝ်ႉတူဝ်ႈၸိုင် ဢၢင်ႇၵဵပ်းၼမ်ႉမၼ်းတေယိုင်ႈထူမ်ႈပႅတ်ႈဝၢၼ်ႈတႃႈလူင်ဢၼ်မီးႁူဝ်ၵူၼ်းႁိမ်းၸမ် 700 ပႃးၸဵမ်ၶူဝ်းၵိုၵ်းပိုၼ်းလႄႈတီႈလိၼ်ဢၼ်မီးငႂ်ႈၽုၼ်ႇလီၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ၼၢင်းလၢဝ်ၶမ်းၵူၼ်းဝၢၼ်ႈတႃႈလူင်လၢတ်ႈဝႃႈ “ႁဝ်းၶႃႈ ၵမ်းၵမ်းတုၵ်းယွၼ်းႁႂ်ႈၵိုတ်းယင်ႉၵၢၼ်သၢင်ႈၽၢႆယႄးယႂႃႇ တွၼ်ႈၼိူဝ်ၼႆႉမႃးလၢႆပွၵ်ႈၼႃႇယဝ်ႉ...

ၽိုၼ်တၢမ်းငဝ်းလၢႆးၵဝ်ႉငဝ်ႈသုၼ်ႇလႆႈၵူၼ်းၸိုင်ႈတႆး ဝၼ်းထိ 23/9/2019 ၵူၼ်းမိူင်းသွင်ၵေႃႉၺႃးသိုၵ်းမၢၼ်ႈၶလယ(278) တဵၵ်းၼင်ႈဢဝ်တိၼ်ပိတ်ႉၼႂ်းမိူင်းပဵင်းၸိုင်ႈတႆး ပွတ်းဢွၵ်ႇ သိုၵ်းမၢၼ်ႈၶလယ (278) တိၺွပ်းၵူၼ်းမိူင်းသွင်ၵေႃႉၼႂ်းၸႄႈဝဵင်းမိူင်းပဵင်း၊ တဵၵ်းၵူၼ်းဝၢၼ်ႈၼင်ႈ လူင်း သေဢဝ်တိၼ်ပိတ်ႉၸွမ်းဢူၵ်း၊ ၸီႉၼႄးဝႃႈဢမ်လွင်ႈတူင်ႉၼိုင် သိုၵ်းတႆးဝႆႉ။ မိူဝ်ႈဝၼ်းထိ 12/9/2019 ၶၢဝ်းယၢမ်းၵၢင်ၼႂ် 10 မူင်းၼၼ်ႉသိုၵ်းမၢၼ်ႈမၢႆတပ်ႉၶလယ (278) ငဝ်ႈ တပ်ႉ မိူင်းသၢတ်ႇႁႅင်းသိုၵ်း(100)ပၢႆၶဝ်ႈသွၵ်ႈတဝ်ၼႂ်းဝၢၼ်ႈလွၼ်းၵႅဝ်ႈ ဢိူင်ႇမိူင်းပူးလူင်။သိုၵ်းမၢၼ်ႈ ၽေၵၼ်သွင် ၸုမ်းသေသွၵ်ႈႁႃသိုၵ်းတႆး။ၸုမ်းၼိုင်ႈၶဝ်ႈသွၵ်ႈၸွမ်းၼႂ်းဝၢၼ်ႈထႅင်ႈၸုမ်း ၼိုင်ႈ သမ်ႉ ၵႂႃႇသွၵ်ႈၸွမ်းၼႂ်းထိူၼ်ႇ။ၸုမ်းဢၼ်သွၵ်ႈတဝ်ႈၼႂ်းဝၢၼ်ႈၼၼ်ႉမႃးၶျႃႉ/ဝႆႉၶူဝ်းၶဝ်သေ ၶဝ်ၵႂႃႇ ထၢမ်ႁႃ လွင်ႈသိုၵ်းတႆးတီႈ လုင်းၸၼ်ႇတဝႃႈၸွင်ႇႁၼ်သိုၵ်းတႆး။လုင်းတွပ်ႇဝႃႈႁဝ်းဢမ်ႇႁူႉ ႁဝ်းဢမ်ႇ ႁၼ် ၸွမ်း။ မိူဝ်ႈၶၢဝ်းယၢမ်းႁူဝ်ၶမ်ႈ6 မူင်းၼၼ်ႉသိုၵ်းမၢၼ်ႈထႅင်ႈၸုမ်းၼိုင်ႈဢၼ်ၵႂႃႇသွၵ်ႈတဝ်ၼႂ်းထိူၼ်ႇၼၼ်ႉသမ်ႉၵႂႃႇႁၼ်မႅၼ်ႈႁွႆးတီႈယူႇၵဝ်ႇသိုၵ်းတႆးတီႈၽၢႆႇဢွၵ်ႇဝၢၼ်ႈလွၼ်းၵႅဝ်ႈသေၵပ်းၽူင်းၸူးၸုမ်းသိုၵ်း ၶဝ်ၸိူဝ်းမီးၼႂ်းဝၢၼ်ႈၼၼ်ႉ...

Statement by Action for Shan State Rivers: ၶေႃႈပိုၼ်ၽၢဝ်ႇၵေႃၵပ်းသၢၼ်တူင်ႉၼိုင်တႃႇမႄႈၼမ်ႉၼႂ်းမိူင်းတႆး ဝၼ်းထိ 12/9/2019 IFC တၵ်းလႆႈၵိုတ်းပႅတ်ႈလွင်ႈပၼ်ႁႅင်းသူၼ်းႁူၺ်းသၢင်ႈၽၢႆၼိူဝ်မႄႈၼမ်ႉတူႈၽွင်းမီးပၼ်ႁႃသုၵ်ႉယုင်ႈၼႂ်းမိူင်းတႆး ႁဝ်းၶႃႈၵေႃၵပ်းသၢၼ်တူင်ႉၼိုင်တႃႇမႄႈၼမ်ႉၼႂ်းမိူင်းတႆးသၢၼ်ၶတ်းလွင်ႈၽိုၼ်ထတ်းသၢင်ႈ လွင်ႈတုမ်ႉ တိူဝ်ႉၼိူဝ်မႄၼမ်ႉတူႈ ဢၼ်ပၼ်ႁႅင်းသူၼ်းႁူၺ်းၵမ်ႉထႅမ်ၵၢၼ်ၵေႃႇသၢင်ႈၽၢႆသေ သၢၼ်ၶတ်းဢမ်ႇၶဝ်ႈ ၸွမ်းပၢင်ၵုမ် “ၽူႈၸိူဝ်းၵဵဝ်ႇၶွင်ႈ” ဢၼ်ၶွမ်ႊပၼီႊ ငိုၼ်းၵွင်တိုၼ်းၵူႈၸိုင်ႈမိူင်း International Finance Corporation (IFC)  ၶဝ်ၸတ်းၼႂ်းဝဵင်းတူၼ်ႈတီး မိူဝ်ႈၼႆႉ။ မိူဝ်ႈၼႆႉIFC ၶဝ်ၸတ်းပၢင်ၵုမ်တီႈႁူင်းသဝ်း (Mountain Star Hotel) ၼႂ်းပွၵ်ႉၵၢၼ်ႇသျေႉဝဵင်းလူင်တူၼ်ႈတီး။ပၢင်ၵုမ်ၼႆႉမီးတူဝ်တႅၼ်းၽၢႆႇႁွင်ႇၵၢၼ်လူင်ၽၢႆႇၾႆးၾႃႉလႄႈႁႅင်းထၢတ်ႈဢမ်ႇၼၼ်ႁွင်ႈၵၢၼ်လူင်ၽၢႆႇထိင်းသိမ်းၶူဝ်းတိုၼ်းသၽႃဝမိူင်းမၢၼ်ႈၶဝ်ႈႁူမ်ႈၸွမ်း။ IFC ၶဝ်တိုၼ်းလၢတ်ႈဝႆႉၼႂ်းၽိုၼ်ပၢႆးၵူတ်ႇထတ်းတႃႇၾႆးၾႃႉႁႅင်းၼမ်ႉမိူင်းမၢၼ်ႈၼႂ်းပီ 2018 ၼၼ်ႉၸႅင်ႈလႅင်းဝႃႈမႄႈၼမ်ႉတူႈၼႆႉတိုၼ်းပဵၼ် “ငဝ်ႈတိုၼ်းလီလူင်” တႃႇပူၵ်းပွင်ႁဵတ်းသၢင်ႈၾႆးၾႃႉႁႅင်းၼမ်ႉ၊ပဵၵ်ႉသမ်ႉမီးပၢင်တိုၵ်းသိုၵ်းသိူဝ်ၸွမ်းႁိမ်းႁွမ်းသၢႆၵေးမႄႈၼမ်ႉလႄႈၵူၼ်းမိူင်းၼႂ်းပိုၼ်ႉတီႈသၢၼ်ၶတ်းၵၢၼ်သၢင်ႈၽၢႆမႂ်ႇယူႇသေတႃႉၵေႃႈယဝ်ႉ။ ၸၢႆးၶိူဝ်းသႅင်ၸုမ်းသၽႃႇဝသိင်ႇဝႅတ်ႉလွမ်ႉၸိုင်ႈတႆးလၢတ်ႈဝႃႈ “ပၢင်ၵုမ်IFC တီႈတူၼ်ႈတီးၼႆႉပဵၼ်ၵၢၼ်ၶိတ်ႇပၼ်ထုၵ်ႇၼႂ်းၵၢၼ်ႁၢင်ႈႁႅၼ်းတႃႇသၢင်ႈၽၢႆၼိူဝ်မႄႈၼမ်ႉတူႈလႄႈႁဝ်းတိုၼ်းဢမ်ႇၶႂ်ႈလႆႈသေပွတ်းသေတွၼ်ႈ” ဝႃႈၼႆ။ ၽိုၼ်ထတ်းသၢင်ႈလွင်ႈတုမ်ႉယွၼ်ႈၼိူဝ်မႄႈၼမ်ႉတူႈၶွင်IFC ၼၼ်ႉၸုမ်းၽၢႆႇၸွႆႈထႅမ်မိူင်းဢွတ်ႉသတြေးရီးယႃး (Australian Aid) ၶဝ်ၵေႃႉပၼ်ငိုၼ်းသေၶွမ်ႇပၼီႇၽၢႆႇပၼ်တၢင်းႁူႉၵၢၼ်ၵေႃႇသၢင်ႈမိူင်းသူၺ်ႇတဵင်ႇ Swedish engineering consultancy company...

ၶေႃႈပိုၼ်ၶၢဝ်ႇၵူၼ်းဝၢၼ်ႈတႃႈလူင် ၵူၼ်းဝၢၼ်ႈတႃႈလူင်သိုပ်ႇၸႃႇတႃႇဝၢၼ်ႈသၢၼ်ၶတ်းၵၢၼ်သၢင်ႈၽၢႆၼိူဝ်မႄႈၼမ်ႉတူႈ ဝၼ်းထိ 21/8/2019 မိူဝ်ႈၼႆႉၵူၼ်းဝၢၼ်ႈတႃႈလူင်လႄႈဝၢၼ်ႈႁိမ်းႁွမ်းၼႂ်းၸေႈဝဵင်းသီႇပေႃႉၸိုင်ႈတႆးပွတ်းႁွင်ႇၸတ်းပၢင်သိုပ်ႇၸႃႇတႃႇဝၢၼ်ႈတႃႈလူင်ႁႂ်ႈသိုပ်ႇယိုၼ်းယၢဝ်းၶၢဝ်းႁိုင်၊ပိူဝ်ႈသၢၼ်ၶတ်းၵၢၼ်သၢင်ႈၽၢႆၼိူဝ် မႄႈၼမ်ႉ တူႈဢၼ်တေလုပ်ႇထူမ်ႈဝၢၼ်ႈလႄႈႁိူၼ်းယေး ၵူၼ်းဝၢၼ်ႈ။ သင်ၶၸဝ်ႈ 12 ပႃးလႄႈၵူၼ်းဝၢၼ်ႈ 700 ၸိူဝ်းလုၵ်ႉတီႈဝၢၼ်ႈၼႃးမၢၵ်ႇၶေႃ၊ ႁူဝ်ၼႃး၊ မၢၼ်ႈႁူမ်ႈ၊ တူၼ်ႈၵႅင်း၊ ၼၢႆးလူင်၊ ၼႃးသလွင်း၊ ၼမ်ႉလၼ်ႈလႄႈသီႇပေႃႉ ၸိူဝ်းၼႆႉ ႁူမ်ႈၵၼ်တီႈဝၢၼ်ႈတႃႈလူင် ဢၼ် ယူႇႁိမ်း ၾင်ႇ မႄႈၼမ်ႉတူႈ ပိူဝ်ႈသိုပ်ႇၸႃႇတႃႇဝၢၼ်ႈယၢမ်း 7 မူင်းၵၢင်ၼႂ်။ ဝၢႆးသိုပ်ႇၸႃႇတႃႇ ဝၢၼ်ႈယဝ်ႉ ၵူၼ်း ဝၢၼ်ႈတေႁူမ်ႈၵၼ် ဢဝ်ပၢႆႉသၢၼ်ၶတ်းၽၢႆ တိတ်းၸွမ်းႁိူၼ်း...

ၽိုၼ်တၢမ်းငဝ်းလၢႆးၵဝ်ႉငဝ်ႈသုၼ်ႇလႆႈၵူၼ်းၸိုင်ႈတႆး ဝၼ်းထိ 25/7/2019 ၵူၼ်းဝၢၼ်ႈၸၢဝ်းလႃးႁူႇၺႃးသိုၵ်းမၢၼ်ႈပေႃႉထုပ်ႉယွၼ်ႉသိုဝ်ႉၶဝ်ႈသၢၼ်ၼႂ်းမိူင်းပဵင်းၸိုင်ႈတႆးပွတ်းဢွၵ်ႇ မိူဝ်ႈဝၼ်းထိ 6/7/2019 ၼၼ်ႉၵူၼ်းဝၢၼ်ႈလႃးႁူႇၵေႃႉၼိုင်ႈၺႃးသိုၵ်းမၢၼ်ႈၶမယ 579 ပေႃႉထုပ်ႉၽွင်းသိုဝ်ႉၶဝ်ႈသၢၼ်ၼႂ်းဝၢၼ်ႈဝၢၼ်ႈမိူင်းလႅင်းဢိူင်ႇမိူင်းလႅင်းၸေႈဝဵင်းမိူင်းပဵင်းၸေႈတွၼ်ႈမိူင်းသၢတ်ႇၸိုင်ႈတႆးပွတ်းဢွၵ်ႇၶူင်း။ ဝၼ်းၼၼ်ႉယၢမ်း 6 မူင်းႁူဝ်ၶမ်ႈၸႃႇပေႃႉဢႃယု 32 ၵႂႃႇသိုဝ်ႉၶဝ်ႈသၢၼ်တီႈႁၢၼ်ႉ/ရၢၼ်ႉၼႂ်းဝၢၼ်ႈသေၺႃးသႂ်ႇသိုၵ်းမၢၼ်ႈၶမယ 579 မွၵ်ႈ 20 ၵေႃႉႁွင်ႉၸႅတ်ႈထၢမ်မၼ်းၸၢႆးလွင်ႈသိုဝ်ႉၶဝ်ႈသၢၼ်၊ထၢင်ႇမၼ်းၸၢႆးသိုဝ်ႉပၼ်သိုၵ်းတႆးၸိူဝ်းၼႆႉ။သိုၵ်းမၢၼ်ႈဢဝ်တႃမိုဝ်းထုပ်ႉမၼ်းၸၢႆးၸဵတ်းၵမ်းၽွင်းၶဝ်တိုၵ်ႉၸႅတ်ႈထၢမ်မၼ်း “မႂ်းသိုဝ်ႉၶဝ်ႈသၢၼ်ပၼ်သိုၵ်းတႆးႁႃႉ?” မၼ်းၸၢႆးတွပ်ႇဝႃႈ “ဢမ်ႇၸႂ်ႈၶႃႈၶႃႈသိုဝ်ႉတႃႇၶႃႈၵိၼ်ၵူၺ်း။ၶႃႈတေၵႂႃႇဝၢၵ်ႇမႆႉ(မႆႉပဝ်း)ၼႂ်းထိူၼ်ႇတႃႇႁႃယႃႁၢၵ်ႈမႆႉႁၢၵ်ႈတွၵ်ႇမႃးၶၢႆ” ၼႆယဝ်ႉ။ သိုၵ်းမၢၼ်ႈၸႅတ်ႈထၢမ်မၼ်းၸၢႆးႁိုင်မွၵ်ႈၼိုင်ႈၸူဝ်ႈမူင်းသေၶိုၼ်းပွႆႇမၼ်းၸၢႆး။ သိုၵ်းမၢၼ်ႈၶမယ 579 ၼႆႉပၵ်းတပ်ႉတီႈမိူင်းသၢတ်ႇယူႇပႃႈတႂ်ႈငဝ်ႈငုၼ်းၵုမ်းၵမ်ၵၢၼ်ယၼ်ႇသိုၵ်းမၢႆ14၊ယူႇပႃႈတႂ်ႈတိူင်းသိုၵ်းသၢမ်ၸဵင်ႇဢၼ်ပၵ်းငဝ်ႈငုၼ်းဝႆႉတီႈၵဵင်းတုင်ၸိုင်ႈတႆးပွတ်းဢွၵ်ႇၶူင်း။ ဝၢၼ်ႈမိူင်းလႅင်းၼႆႉမီးလင်ႁိူၼ်း 30 လင်ပဵၼ်ဝၢၼ်ႈတႆးလႄႈလႃးႁူႇယူႇၸွမ်းၵၼ်။ၸႃႇပေႃႉၼႆႉပဵၼ်လုၵ်ႈၸၢႆးလုင်းၸႃႇႁေႉလႄႈပႃႈၼႃႇႁေႉၵူၼ်းဝၢၼ်ႈမိူင်းလႅင်း။ သိုၵ်းမၢၼ်ႈလၵ်ႉဢဝ်ၶူဝ်းၶွင်လၢႆၵူၼ်းမိူင်းၼႂ်းမိူင်းပဵင်းၸိုင်ႈတႆးပွတ်းဢွၵ်ႇ မိူဝ်ႈဝၼ်းထိ 13-15/7/2019 ၼၼ်ႉသိုၵ်းမၢၼ်ႈၶမယ 554 ဢၼ်ပၵ်းတီႈမိူင်းတုမ်းၵႂႃႇသွၵ်ႈတဝ်ထိူၼ်ႇႁိမ်းဝၢၼ်ႈၼႃးၵုၼ်သၢႆးဢိူင်ႇမိူင်းပူးဢွၼ်ႇၸေႈဝဵင်းမိူင်းပဵင်းၸိုင်ႈတႆးပွတ်းဢွၵ်ႇၶူင်းသေၵႂႃႇဢဝ်ၵိၼ်ၶူဝ်းၶွင်ၵူၼ်းဝၢၼ်ႈၵူၼ်းသူၼ်။ မိူဝ်ႈဝၼ်းထိ 13/7/2019 ယၢမ်း 8 မူင်းၵၢင်ၼႂ်ၼၼ်ႉသိုၵ်းမၢၼ်ႈမွၵ်ႈ 30 ၵေႃႉၵႂႃႇလၵ်ႉဢဝ်မၢၵ်ႇၽိတ်ႉလႄႈၽၵ်းၵၢတ်ႇတင်းပဵတ်းမႅၼ်ႈငိုၼ်း 15,000 ၵျၢပ်ႈၸဝ်ႈၶွင်ပဵၼ်လုင်းၵျွင်းၽူဝ်းမႃႉလႄႈပႃႈၵျွင်းဝူဝ်းၸိင်ႇၼႂ်းဝၢၼ်ႈၼႃးၵုၼ်သၢႆး။ မိူဝ်ႈဝၼ်းထိ 14/7/2019 ယၢမ်း 3 မူင်းဝၢႆးဝၼ်းၼၼ်ႉၵေႃႈသိုၵ်းမၢၼ်ႈၸုမ်းၼႆႉၼင်ႇၵဝ်ႇၶဝ်ႈၵႂႃႇၼႂ်းဝၢၼ်ႈၼႃးၵုၼ်သၢႆးသေၵႂႃႇလၵ်ႉဢဝ်ပဵတ်းပူႇလၢႆးသႂ်သႅင်လႄႈပႃႈလၢႆးသႂ်လူႇသၢမ်တူဝ်မႅၼ်ႈငိုၼ်း 30,000 ၵျၢပ်ႈ။ ဝၼ်းထိ 15/7/2019 ယၢမ်း 7 မူင်းၵၢင်ၼႂ်သိုၵ်းမၢၼ်ႈၸုမ်းၼႆႉၼင်ႇၵဝ်ႇၵႂႃႇလၵ်ႉဢဝ်ၵိၼ်ပဵတ်းလုင်းၵျွင်းၽူဝ်းမႃႉလႄႈပႃႈၵျွင်းဝူဝ်းၸိင်ႇၼႂ်းဝၢၼ်ႈၼႃးၵုၼ်သၢႆးသၢမ်တူဝ်မႅၼ်ႈငိုၼ်း 24,000 ၵျၢပ်ႈ။ သိုၵ်းမၢၼ်ႈယူႇၼွၵ်ႈဝၢၼ်ႈသေၵႆႉၶဝ်ႈမိူဝ်းၼႂ်းဝၢၼ်ႈမိူဝ်းလၵ်ႉဢဝ်ၵိၼ်ၶူဝ်းၶွင်ၵူၼ်းဝၢၼ်ႈ။ တွင်ႈထၢမ် ၸၢႆးႁေႃသႅင်      +66: 63-389-5088 ၸၢႆးယွတ်ႈလိုၼ်း+66: 97-173-1530 Download PDF Files:  

ဝၼ်းထိ 26/01/2018 သိုၵ်းမၢၼ်ႈပိုတ်ႇပၢင်တိုၵ်းပၢႆပီလႄႈပူၼ်ႉပႅၼ်သုၼ်ႇလႆႈၵူၼ်း ၼႂ်းၸိုင်ႈတႆးၵူႈပွတ်းတွၼ်ႈ တင်ႈတႄႇဝၼ်းထိ 31/12/2017 ထိုင်ဝၼ်းထိ 07/01/2018 သိုၵ်းမၢၼ်ႈ ႁူၵ်းတပ်ႉၵွင်ဢၼ်ယူႇပႃႈတႂ်ႈ တိူင်း သိုၵ်း သီႇတိူင်းၼႂ်းၸိုင်ႈတႆးၼၼ်ႉ ပိုတ်ႇပၢင်တိုၵ်းတေႃႇတပ်ႉသိုၵ်းၸိုင်ႈတႆး၊ တိုၼ်းဢမ်ႇၼပ်ႉသွၼ်ႇ သႂၢင်းၵိၼ်ဝႃႈ ပဵၼ်ၸုမ်းလူင်းလၢႆးမိုဝ်း NCA သေသိုပ်ႇပူၼ်ႉပႅၼ်သုၼ်ႇလႆႈၵူၼ်းမိူင်း ၼႂ်းၸိုင်ႈတႆး ပွတ်း ႁွင်ႇ၊ ပွတ်းၸၢၼ်း လႄႈပွတ်းဢွၵ်ႇ။ လွင်ႈပူၼ်ႉပႅၼ်သုၼ်ႇ လႆႈၵူၼ်း ပႃးၸွမ်းလွင်ႈ ပေႃႉထုပ်ႉ၊...