ၶေႃႈပိုၼ်ၽၢဝ်ႇ

ၽိုၼ်တၢမ်းငဝ်းလၢႆး ၵဝ်ႉငဝ်ႈသုၼ်ႇလႆႈၵူၼ်းၸိုင်ႈတႆး ပီၵေႃးၸႃႇ 1382၊ လိူၼ်သီႇလွင်ႈ 5 ၶမ်ႈ၊ ဝၼ်းၽတ်း၊ ပီတႆး 2115 ၼီႈ ဝၼ်းထိ 1/4/2021 ၶွမ်ႊပၼီႊမိူင်းဢွတ်ႊသတြေးယႃႊသိုပ်ႇၸၢမ်းၶုတ်းၶူၼ်ႉႁႃၶမ်း ပိုၼ်ႉတီႈၵႂၢင်ႈၶႂၢင်ၼႂ်း ၸိုင်ႈတႆး ပွတ်းဢွၵ်ႇ ၽွင်းသိုၵ်းမၢၼ်ႈၶႃႈႁႅမ်ၵူၼ်းမိူင်းတၢႆ မိူဝ်ႈဝၼ်းထိ 8/3/2021 ဝၼ်းဢၼ်ၵူၼ်းမိူင်းလိူတ်ႈလႆၼွင်းယွၼ်ႉသိုၵ်းမၢၼ်ႈၸႂ်ႉလၢႆးႁုၵ်းႁၢႆႉၵႂၢတ်ႇလၢင်ႉ ၵူၼ်း မိူင်းၸိူဝ်းၼႄၵၢင်ၸႂ်သၢၼ်ၶတ်းၸုမ်းသိုၵ်းမၢၼ်ႈဢၼ်ယိုတ်းဢႃႇၼႃႇ (ဢၢမ်းၼၢတ်ႈ) ၸိုင်ႈမိူင်း ၼၼ်ႉၵူၼ်းႁဵတ်းၵၢၼ်တီႈၶွမ်ႊပၼီႊ Australian-led Access Resources Asia (ARA) မိူင်းဢွတ်ႊသတြေး ယႃႊၶဝ်ၵႂႃႇႁူပ်ႉထူပ်းၸဝ်ႈၼႃႈတီႈမၢၼ်ႈၼႂ်းမိူင်းၽျၢၵ်ႈၸိုင်ႈတႆးပွတ်းဢွၵ်ႇပိူဝ်ႈသိုပ်ႇၶူၼ်ႉႁႃ ၶမ်းၼႂ်း ပိုၼ်ႉ တီႈၵႂၢင်ႈၶႂၢင်။ ပိုၼ်ႉတီႈဢၼ် ARA ၶဝ်တႄႇၶူၼ်ႉႁႃၼၼ်ႉတၢင်းၵႂၢင်ႈမီး 547 ၵီႊလူဝ်ႊမႄႊတိူဝ်ႊသီႇၼႃႈၽဵင်ႇၼႂ်းပိုၼ်ႉ...

ၽိုၼ်တၢမ်းငဝ်းလၢႆးၵဝ်ႉငဝ်ႈသုၼ်ႇလႆႈၵူၼ်းၸိုင်ႈတႆး ဝၼ်းထိ 25/2/2021 သိုၵ်းမၢၼ်ႈတဵၵ်းၸႂ်ႉၵူၼ်းဝၢၼ်ႈၼႂ်းၸိုင်ႈတႆးပွတ်းဢွၵ်ႇဢွၵ်ႇၼႄၵၢင်ၸႂ်ၵမ်ႉထႅမ်ၶဝ် မိူဝ်ႈဝၼ်းထိ 19 လႄႈ 23/2/2021 ၼၼ်ႉသိုၵ်းမၢၼ်ႈတဵၵ်းၸႂ်ႉၵူၼ်းဝၢၼ်ႈလၢႆလၢႆႁဵင်ၼႂ်းသီႇၸႄႈဝဵင်းၼႂ်း ၸိုင်ႈတႆးပွတ်းဢွၵ်ႇႁႂ်ႈဢွၵ်ႇၼႄၵၢင်ၸႂ်ၵမ်ႉထႅမ်လွင်ႈၶဝ်ယိုတ်းဢႃႇၼႃႇ/ဢၢမ်းၼၢတ်ႈမိူဝ်ႈဝၼ်းထိ 1/2/2021 ၼၼ်ႉ။ ပၢင်ဢွၵ်ႇၼႄၵၢင်ၸႂ်ၵမ်ႉထႅမ်သိုၵ်းမၢၼ်ႈၼၼ်ႉၸတ်းမိူဝ်ႈဝၼ်းထိ 19/2/2021 ႁဵတ်းၼႂ်းၸႄႈဝဵင်း မိူင်း သၢတ်ႇ၊မိူင်းတူၼ်လႄႈမိူင်းၽျၢၵ်ႈ၊တဵၵ်းၸႂ်ႉပီႈၼွင်ႉလႃးႁူႇ၊ဢႃႇၶႃႇလႄႈတႆးယိပ်းတင်းတုင်း/ ၸွမ် ပိဝ် မၢၼ်ႈ၊ၶႅပ်းႁၢင်ႈၸွမ်သိုၵ်းလူင်မိၼ်းဢွင်ႇလၢႆႇၸိူဝ်းၼႆႉသေဢွၵ်ႇၼႄၵၢင် ၸႂ်ပႆၸွမ်း သဵၼ်ႈတၢင်း လႄႈႁႂ်ႈ ဢွၼ်ၵၼ်ႁွင်ႉ သႅၼ်ႇဝႃႈ “တႃႇႁႂ်ႈဝၢၼ်ႈမိူင်းၼိမ်သဝ်းလႄႈမီးလွင်ႈငမ်းယဵၼ် ..... ပဵၼ်ပုၼ်ႈ ၽွၼ်းႁဝ်း” တႃႇဢဝ် ၽွၼ်းၵၢၼ်လိူၵ်ႈဢၼ်ဢမ်ႇၸိုၼ်ႈသႂ်ဢွၵ်ႇၼႄ ..... ပဵၼ်ပုၼ်ႈၽွၼ်းႁဝ်း” ၸဵမ်ၸိူဝ်းၼႆႉ။ ၼွၵ်ႈသေၼၼ်ႉၵူၼ်းဝၢၼ်ႈယင်းလႆႈထုၵ်ႇတဵၵ်းတဵင်ႁႂ်ႈႁွင်ႉသႅၼ်ႇဝႃႈ “ပိူဝ်ႈတႃႇမႅတ်ႇပႅင်းပႂ်ႉပႃးၸိူဝ်ႉၸၢတ်ႈသႃႇသၼႃႇ” ဢၼ်ပဵၼ်ၶေႃႈႁိၵ်ႈႁွင်ႉၸုမ်းၸၢဝ်းပုတ်ႉဢၼ်မီးပၢႆဝူၼ်ႉႁၢဝ်ႈႁႅင်းၸိူဝ်းၼၼ်ႉပဵၵ်ႉ သမ်ႉဝႃႈၵူၼ်းဝၢၼ်ႈၶဝ်ပဵၼ်ပီႈၼွင်ႉလႃးႁူႇလႄႈဢႃႇၶႃႇၸိူဝ်းၼပ်ႉယမ်သႃႇသၼႃႇၶရိတ်ႉၵေႃႈယဝ်ႉ။ သိုၵ်းမၢၼ်ႈၸႂ်ႉၸုမ်းပျီႇတုၸိတ်ႉ ဢၼ်မၼ်းၵုမ်းၵမ်ၼႂ်းဝဵင်းလႂ်ဝဵင်းၼၼ်ႉတဵၵ်းႁႂ်ႈၵူၼ်းဝၢၼ်ႈဢွၵ်ႇ ၼႄ ၵၢင်ၸႂ်ၵမ်ႉထႅမ်ၶဝ်။ ၸုမ်းပျီႇတုၸိတ်ႉၶဝ်ၵေႃႈ ၸီႉသင်ႇႁႂ်ႈၵူၼ်းဝၢၼ်ႈဢၼ်ယူႇၼႂ်းပိုၼ်ႉတီႈၶဝ် ၵႂႃႇၶွၼ်ႈ တုမ် ၵၼ်ၼႂ်းဝဵင်းယၢမ်း 9 မူင်းၵၢင်ၼႂ်...

ၶေႃႈပိုၼ်ၽၢဝ်ႇလွင်ႈၵေႃၵမ်ၵၢၼ်ၽၢႆႇၽွင်းငမ်းၸႄႈဝဵင်းႁွင်ႉဢဝ်ၽူႈဢွၼ်လူင်းလၢႆးမိုဝ်းသၢၼ်ၶတ်း ၽၢႆတၢင်ႇလိၵ်ႈထိုင်ၼၢင်းဢွင်ႇသၢၼ်းသုၵျီႇၽူႈၵိူဝ်းၵုမ်ၸိုင်ႈမိူင်း ၵႂႃႇတွင်ႈထၢမ်တီႈလုမ်းၽၢႆႇၽွင်းငမ်းၵူႈလွင်ႈလွင်ႈၸႄႈဝဵင်း ဝၼ်းထိ 26/1/2021 မိူဝ်ႈဝၼ်းထိ 27/10/2020 ပူၼ်ႉမႃးၼၼ်ႉၵူၼ်းဝၢၼ်ႈၸိူဝ်းတေၺႃးလွင်ႈတုမ်ႉတိူဝ်ႉယွၼ်ႉၽၢႆမွၵ်ႈ 2,000 ၼႂ်းၸႄႈဝဵင်းသီႇပေႃႉ၊ၼမ်ႉတူႈ၊ၵျွၵ်းမႄးလႄႈလႃႈသဵဝ်ႈၸိုင်ႈတႆးပွတ်းႁွင်ႇလႆႈႁူမ်ႈၵၼ်လူင်းလၢႆးမိုဝ်းယိုၼ်ႈလိၵ်ႈထိုင်ၼၢင်းဢွင်ႇ သၢၼ်းသုၵျီႇၽူႈၵိူဝ်းၵုမ်ၸိုင်ႈမိူင်းႁႂ်ႈၸွႆႈၵိုတ်းပၼ်ၶူင်းၵၢၼ်သၢင်ႈၽၢႆသၢမ်ဢၼ်ၼိူဝ်မႄႈၼမ်ႉတူႈ။ ၽၢႆသၢမ်ဢၼ်ၼၼ်ႉပဵၼ်ၽၢႆယႄးယႂႃႇတွၼ်ႈၵၢင်ဢၼ်တေဢိတ်ႇဢွၵ်ႇႁႅင်းၾႆးၾႃႉ 735 မေႊၵႃႊဝတ်ႊ၊ၽူႈလူင်းတိုၼ်းပဵၼ်ၶွမ်ႊပၼီႊ SN Power ဢၼ်ယူႇပႃႈတႂ်ႈလူင်ပွင်ၸိုင်ႈမိူင်းၼေႃႇဝူၺ်း၊ၽၢႆယႄးယႂႃႇတွၼ်ႈၼိူဝ်ဢၼ်တေဢိတ်ႇဢွၵ်ႇႁႅင်းၾႆးၾႃႉ 280 မေႊၵႃႊဝတ်ႊ၊ၽူႈလူင်းတိုၼ်းပဵၼ်ၶွမ်ႊပၼီႊၶႄႇ၊ၵျပၢၼ်ႇ၊သဝိတ်ႊၸိူဝ်ႊလႅၼ်ႊလႄႈၾရင်ႇသဵတ်ႈသေထႅင်ႈဢၼ်ၼိုင်ႈသမ်ႉပဵၼ်ၽၢႆၼမ်ႉတူႈ (သီႇပေႃႉ) ဢၼ်တေဢိတ်ႇဢွၵ်ႇႁႅင်းၾႆးၾႃႉ 210 မေႊၵႃႊဝတ်ႊၽူႈလူင်းတိုၼ်းပဵၼ်ၶွမ်ႊပၼီႊNatural Current Energy Hydropower Company။ ဢိင်ၼိူဝ်လွင်ႈသူင်ႇလိၵ်ႈထိုင်ၼၢင်းဢွင်ႇသၢၼ်းသုၵျီႇၼၼ်ႉသေလႄႈမိူဝ်ႈဝၼ်းထိ 25/1/2021...

ၶေႃႈပိုၼ်ၽၢဝ်ႇၵေႃၵပ်းသၢၼ်တူင်ႉၼိုင်တႃႇမႄႈၼမ်ႉၼႂ်းၸိုင်ႈတႆး ဝၼ်းထိ 27/10/2020 ၵူၼ်းမိူင်းၼႂ်းပိုၼ်ႉတီႈႁူမ်ၸူမ်းလွင်ႈၶွမ်ႊပၼီႊ Stucky မိူင်းသဝိတ်ႊၸိူဝ်ႊလႅၼ်ႊထွၼ်ဢွၵ်ႇၼႂ်းပိုၼ်ႉတီႈၶူင်း ၵၢၼ်သၢင်ႈၽၢႆယႄးယႂႃႇတွၼ်ႈၼိူဝ် ၵူၼ်းမိူင်းၼႂ်းပိုၼ်ႉတီႈၸိူဝ်းပိုင်ႈဢိင်ယူႇသဝ်းၸွမ်းသၢပ်ႇမႄႈၼမ်ႉတူႈၼႂ်းၸိုင်ႈတႆးပွတ်းႁွင်ႇႁူမ်ၸူမ်းၸွမ်းလွင်ႈၶွမ်ႊပၼီႊ Stucky SA မိူင်းသဝိတ်ႊၸိူဝ်ႊလႅၼ်ႊထွၼ်ဢွၵ်ႇၼႂ်းပိုၼ်ႉတီႈၶူင်းၵၢၼ်သၢင်ႈၽၢႆယႄးယႂႃႇတွၼ်ႈၼိူဝ်။ မိူဝ်ႈဝၼ်းထိ 26/8/2020 ၼၼ်ႉၶွမ်ႊပၼီႊ Stucky SA ၶဝ်တႅမ်ႈလိၵ်ႈထိုင်ၸုမ်း Business and Human Rights Resource Centre (BHRRC) ၶဝ်ဝႃႈလႆႈထွၼ်တူဝ်ဢွၵ်ႇၼႂ်းၵၢၼ်ၶဝ်ႈႁူမ်ႈသၢင်ႈၽၢႆ၊ၼႂ်းၶေႃႈ ၵႂၢမ်း ၼၼ်ႉ လၢတ်ႈဝႃႈ “Stucky SA ႁဝ်းတေဢမ်ႇသိုပ်ႇၶဝ်ႈၵဵဝ်ႇၶွင်ႈၼႂ်းၶူင်း ၵၢၼ်သၢင်ႈၽၢႆယႄး ယႂႃႇတွၼ်ႈၼိူဝ် ထႅင်ႈယဝ်ႉ” ဝႃႈၼႆ။ ၸုမ်း BHRRC ၶဝ်လႆႈတႅမ်ႈလိၵ်ႈထိုင်ၶွမ်ႊပၼီႊၼွၵ်ႈမိူင်းၸိူဝ်းၶဝ်ႈႁူမ်ႈလူင်းတိုၼ်းၵဵဝ်ႇၶွင်ႈၸွမ်းၽၢႆယႄးယႂႃႇ တွၼ်ႈၼိူဝ်ဝၢႆးၵဝ်ႉငဝ်ႈသုၼ်ႇလႆႈၵူၼ်းၸိုင်ႈတႆးဢွၵ်ႇၽိုၼ်တၢမ်းငဝ်းလၢႆးမိူဝ်ႈဝၼ်းထိ 9/7/2020 လွင်ႈ “သိုၵ်း မၢၼ်ႈယိုဝ်းၵူၼ်းမိူင်းတၢႆလၢႆလၢႆလႄႈၶႃၸႂ်ၵူၼ်းဝၢၼ်ႈ ၽွင်းပိုတ်ႇယိုဝ်း RCSS/SSA ႁိမ်းဢွင်ႈတီႈ ၽၢႆယေးယႂႃႇ တွၼ်ႈၼိူဝ် ၼႂ်းၸႄႈဝဵင်းၵျွၵ်းမႄး” ဢၼ်တိုၵ်းသူၼ်းႁႂ်ႈၶွမ်ႊပၼီႊၼွၵ်ႈမိူင်းထွၼ်တူဝ်ဢွၵ်ႇၼႂ်းၵၢၼ်လူင်းတိုၼ်း...

  ၽိုၼ်တၢမ်းငဝ်းလၢႆးၵဝ်ႉငဝ်ႈသုၼ်ႇလႆႈၵူၼ်းၸိုင်ႈတႆး ဝၼ်းထိ 19/10/2020 သိုၵ်းမၢၼ်ႈယိုဝ်းၵွင်ႈ/ယိုဝ်းမၢၵ်ႇလူင်ၵူႈႁူးၵူႈတၢင်း၊ ၶႃၸႂ်၊ တိမတ်ႉၵူၼ်းဝၢၼ်ႈလႄႈသွၵ်ႈတဝ်ႁိူၼ်းယေး ၽွင်းပိုတ်ႇၼႃႈသိုၵ်း ယႂ်ႇ တေႃႇ RCSS/SSA ၼႂ်းပိုၼ်ႉတီႈၵျွၵ်းမႄးပွတ်းၸၢၼ်း တင်ႈတႄႇဝၼ်းထိ 30/9/2020 မႃးသိုၵ်းမၢၼ်ႈ ပိုတ်ႇၼႃႈသိုၵ်းတေႃႇ ၶွင်ႇသီႇဢဝ်ၶိုၼ်းၸိုင်ႈတႆး/ တပ်ႉသိုၵ်းၸိုင်ႈတႆး RCSS/SSA တၢင်းလိၼ် လႄႈ တၢင်းၵၢင်ႁၢဝ် ၼႂ်းပိုၼ်ႉတီႈ ၵျွၵ်းမႄးပွတ်းၸၢၼ်း၊ သိုၵ်းမၢၼ်ႈပူၼ်ႉပႅၼ်သုၼ်ႇလႆႈၵူၼ်း ပႃးၸဵမ် လွင်ႈယိုဝ်းၵွင်ႈယိုဝ်းမၢၵ်ႇလူင်ၵူႈႁူးၵူႈတၢင်း၊ ၶႃၸႂ်ၵူၼ်းဝၢၼ်ႈ၊ တိမတ်ႉၵူၼ်းဝၢၼ်ႈ လႄႈ...

ၽိုၼ်တၢမ်းငဝ်းလၢႆး ၵဝ်ႉငဝ်ႈသုၼ်ႇလႆႈၵူၼ်းၸိုင်ႈတႆး ဝၼ်းထိ 5/10/2020 သိုၵ်းမၢၼ်ႈၶႃၸႂ် ၵူၼ်းဝၢၼ်ႈသၢမ်ၵေႃႉ ၼႄးဝႃႈပဵၼ်ၽူႈဢဝ်ၶၢဝ်ႇသိုၵ်းတႆးRCSS/SSA ၼႂ်းမိူင်းၵိုင် ၸိုင်ႈတႆးပွတ်းၸၢၼ်း မိူဝ်ႈဝၼ်းထိ 20/9/2020 ၼၼ်ႉ ၵူၼ်းဝၢၼ်ႈသၢမ်ၵေႃႉၵႂႃႇႁႃဝူဝ်းၵႂၢႆးႁိမ်းတိၼ်လွႆတွၼ်း ၸႄႈဝဵင်းမိူင်းၵိုင်သေၺႃးသိုၵ်းမၢၼ်ႈ ၺွပ်းဢဝ်ၽႃႈယၢင်ပူၵ်ႉတႃယဝ်ႉပေႃႉထုပ်ႉ၊ သိုၵ်းမၢၼ်ႈၼႄးၶဝ်ဝႃႈပဵၼ်သၢႆလပ်ႉ ဢၼ်ၶွင်ႇသီႇဢဝ်ၶိုၼ်းၸိုင်ႈတႆး/ တပ်ႉသိုၵ်းၸိုင်ႈတႆး RCSS/SSA သူင်ႇၸွပ်ႇၶၢဝ်ႇၵၢၼ်တူင်ႉၼိုင်ၶဝ်ၼႆ။ ၵူၼ်းဝၢၼ်ႈသၢမ်ၵေႃႉၼၼ်ႉပဵၼ် လုင်းၵႃႇတိၵ ဢႃယု 58၊ ၸၢႆးၼူၺ်ႇ ဢႃယု 30 လႄႈၸၢႆးၼေႇမိၼ်ႇတ ဢႃယု 30 ပဵၼ်ၵူၼ်းဝၢၼ်ႈလူင်ၸၢမ် ဢိူင်ႇႁူဝ်ၶၢႆးၸႄႈဝဵင်းမိူင်းၵိုင်။ မိူဝ်ႈဝၼ်းထိ 20/9/2020 ယၢမ်းဝၢႆးဝၼ်း 3 မူင်း ၵူၼ်းဝၢၼ်ႈသၢမ်ၵေႃႉၼၼ်ႉ ၵႂႃႇႁႃဝူဝ်းၵႂၢႆးႁိမ်းတိၼ်လွႆတွၼ်းသေၵႂႃႇႁူပ်ႉ ၺႃးသိုၵ်းမၢၼ်ႈ...

ၽိုၼ်တၢမ်းငဝ်းလၢႆးၵဝ်ႉငဝ်ႈသုၼ်ႇလႆႈၵူၼ်းၸိုင်ႈတႆး ဝၼ်းထိ 30/7/2020 သိုၵ်းမၢၼ်ႈၶိုင်ဢၢင်ႈၵၼ်ႉၸၼ် ၼၢင်းယိင်းႁိမ်းတပ်ႉၶဝ်ၼႂ်းမိူင်းတူၼ်ၸီႉ ၸႅင်ႈၼႄ လွင်ႈဢမ်ႇဢဝ်တၢင်းၽိတ်း မိူဝ်ႈဝၼ်းထိ 24/7/2020 ၼၼ်ႉသိုၵ်းမၢၼ်ႈၵေႃႉၼိုင်ႈဢၢင်ႈၶိုင်ၵၼ်ႉၸၼ် ၼၢင်းယိင်းဢၼ်တိုၵ်ႉႁဵတ်းၵၢၼ်ယူႇ သူၼ်မၼ်းၼၢင်း ၵႆတင်းတပ်ႉမၢၼ်ႈမွၵ်ႈ 200 ဝႃး ဢၼ်မီးတၢင်းၸၢၼ်းမိူင်းတူၼ် ႁၢင်ႇၵႆဝဵင်းမိူင်းတူၼ် 10 လၵ်း ၼႂ်းၸိုင်ႈတႆးပွတ်းဢွၵ်ႇ။ သိုၵ်းမၢၼ်ႈၵေႃႉၼၼ်ႉယူႇတီႈတပ်ႉဢၼ်မီးႁိမ်းဝၢၼ်ႈမႄႈၵႅၼ်း ၸႄႈဝဵင်း မိူင်းတူၼ်။ ပဵၼ်တပ်ႉ ၶလယ (277) လႄႈ ၶလယ (133) ႁူမ်ႈၵၼ်မွၵ်ႈ 15 ၵေႃႉပၵ်းတပ်ႉယူႇသဝ်းဝႆႉ ၸွမ်းသဵၼ်ႈတၢင်းလူင်လုၵ်ႉမိူင်းတူၼ်...

ၶေႃႈပိုၼ်ၽၢဝ်ႇၸုမ်းတူင်ႇဝူင်းၵူၼ်းတႆး ဝၼ်းထိ 13/7/2020 တၵ်းလႆႈဢဝ်လိူင်ႈသိုၵ်းမၢၼ်ႈဢၼ်ပူၼ်ႉပႅၼ်ႁဵတ်းၽိတ်းဢမ်ႇၸႂ်ႈတႃႇဢဝ်လိူင်ႈၵူၼ်းမိူင်းၼႄၵၢင်ၸႂ်တုၵ်းယွၼ်းလွင်ႈပဵၼ်ထမ်း/တြႃးၼႂ်းၵျွၵ်ႉမႄး ႁဝ်းၶႃႈၸုမ်းတူင်ႇဝူင်းၵူၼ်းတႆးၵမ်ႉထႅမ်ပၢင်ၼႄၵၢင်ၸႂ်ယႂ်ႇလူင်ၵူၼ်းမိူင်းၵျွၵ်ႉမႄးမိူဝ်ႈဝၼ်းထိ 10/7/2020 ဢၼ်တုၵ်းယွၼ်းလွင်ႈပဵၼ်ထမ်း/တြႃးတႃႇၵူၼ်းဝၢၼ်ႈဢၼ်ၺႃးသိုၵ်းမၢၼ်ႈယိုဝ်းတၢႆ၊ၶႃၸႂ်လႄႈလႆႈမၢတ်ႇၸဵပ်းမိူဝ်ႈဝၼ်းထိ 29/6/ 2020 ၼႂ်းၸႄႈဝဵင်းၵျွၵ်ႉမႄးၸိုင်ႈတႆးပွတ်းႁွင်ႇ။ ၵူၼ်းမိူင်း 15,000 ပၢႆၶွၼ်ႈတုမ်ၵၼ်ၼႂ်းၵျွၵ်ႉမႄးသေပႆၼႄၵၢင်ၸႂ်တေႃႇသိုၵ်းမၢၼ်ႈလႄႈတုၵ်းယွၼ်းႁႂ်ႈသိုၵ်းမၢၼ်ႈႁပ်ႉဢဝ်ပုၼ်ႈၽွၼ်းတၢင်းၽိတ်းၶဝ်ဢၼ်ပူၼ်ႉပႅၼ်ႁဵတ်းၽိတ်းတေႃႇၵူၼ်းဝၢၼ်ႈ။ ၵူၼ်းၼႄၵၢင်ၸႂ်ဢွၼ်ၵၼ်ၶီႇထေႃႈ၊ပႆတၢင်းမႃးလၢႆတီႈလၢႆတၢင်းသေၼႄၵၢင်ၸႂ်၊ယိပ်းတင်းပၢႆႉဢၼ်တႅမ်ႈတင်းလိၵ်ႈတႆး၊လိၵ်ႈမၢၼ်ႈလႄႈလိၵ်ႈဢင်းၵိတ်းဝႃႈ “ႁဝ်းဢမ်ႇလူဝ်ႇတပ်ႉမတေႃႇမိူၵ်ႈၶႃႈႁႅမ်ၵူၼ်းမိူင်းဢၼ်ဢမ်ႇမီးတၢင်းၽိတ်း”၊ “သိုၵ်းတပ်ႉမတေႃႇၶႃႈႁႅမ်ပေႃႉထုပ်ႉၵူၼ်းမိူင်းလႄႈယိုဝ်းၵူၼ်းမိူင်းဢၼ်ဢမ်ႇမီးတၢင်းၽိတ်းတၢႆ/မၢတ်ႇ” ၸိူဝ်းၼႆႉ။ၸဝ်ႈၼႃႈတီႈပလိၵ်ႊ/ယႄးၶဝ်ႁႄႉႁၢမ်ႈဢမ်ႇပၼ်ၵူၼ်းၼႄၵၢင်ၸႂ်ၶဝ်ၶဝ်ႈဝဵင်းၵမ်းၼိုင်ႈသေၶိုၼ်းပွႆႇပၼ်ၶဝ်ႈယူႇ။ တီႈပၢႆႉၼၼ်ႉၼႄပႃးၶႅပ်းႁၢင်ႈလုင်းသုထဝ်ႈၸၢႆးၵူၼ်းဝၢၼ်ႈပၢင်ၵႅၼ်ဢၼ်ၺႃးသိုၵ်းမၢၼ်ႈယိုဝ်းတၢႆလႄႈပႃႈသႂ်ဢႃယု 55 ၵေႃႉဢၼ်လႆႈမၢတ်ႇၸဵပ်းယွၼ်ႉၸၢၵ်ႇမၢၵ်ႇၵွင်ႈတင်းလုင်းမွင်ႇၶေႇဢႃယု 56 ၸဝ်ႈႁႆႈၼႃးဢၼ်ၺႃးသိုၵ်းမၢၼ်ႈပေႃႉထုပ်ႉထိုင်ပေႃးလိုမ်းတူဝ်။လွင်ႈၼႆႉသိုၵ်းမၢၼ်ႈၶလယ 23၊ 22 လႄႈ 147 ၵေႃႉပူၼ်ႉပႅၼ်ႁဵတ်းၽိတ်း။ သိုၵ်းမၢၼ်ႈၶိုၼ်းပိုၼ်ၽၢဝ်ႇမိူဝ်ႈဝၼ်းထိ 10/7/2020 ႁူဝ်ၶမ်ႈၼၼ်ႉဝႃႈတေယိုၼ်ႈလိူင်ႈဢဝ်တၢင်းၽိတ်းၵူၼ်းဝၢၼ်ႈဢၼ်ဢွၼ်ႁူဝ်ၼႄၵၢင်ၸႂ်သၢမ်ၵေႃႉ- ဢူးၸၢႆးတၢၼ်းမွင်ႇ၊ဢူးၸေႃးတိၵလႄႈဢူးဢႃရိယၼၼ်ႉၼႆယဝ်ႉ။သိုၵ်းမၢၼ်ဢဝ်ပိူင်မၢႆမီႈမၢႆ 19 ဢၼ်ဝႃႈလူၺ်ႈလွင်ႈၶွၼ်ႈတုမ်ၵၼ်လူၺ်ႈလၢႆးငမ်းယဵၼ်သေပႆၼႄၵၢင်ၸႂ်လူၺ်ႈလၢႆးငမ်းယဵၼ်တင်းမၢႆ 18 ဢၼ်ဝႃႈ လူၺ်ႈပၵ်းပိူင်ႁႄႉၵင်ႈတၢင်းပဵၼ်ဢၼ်ၸၢင်ႈတိတ်းၸပ်းၵၼ် (ၶူဝ်ႊဝိတ်ႊ-19) ၼၼ်ႉသေပိုတ်ႇလိူင်ႈႁႃတၢင်းၽိတ်းဝႆႉ။ ႁဝ်းၶႃႈၵမ်ႉထႅမ်ၵူၼ်းမိူင်းၵျွၵ်ႉမႄးၸိူဝ်းၼႄၵၢင်ၸႂ်တုၵ်းယွၼ်းလွင်ႈပဵၼ်ထမ်း/တြႃးသေတိုၵ်းသူၼ်းႁႂ်ႈပူတ်းထွၼ်ပႅတ်ႈလွင်ႈတေဢဝ်တၢင်းၽိတ်း/ ဢဝ်လိူင်ႈၽူႈၼမ်းၼႄၵၢင်ၸႂ်သၢမ်ၵေႃႉၼၼ်ႉၵမ်းလဵဝ်လူၺ်ႈဢမ်ႇလူဝ်ႇမီးၶေႃႈၼွင်ႇမတ်ႉငိူၼ်ႈၶႆသင်။ ႁဝ်းၶႃႈတိုၵ်းသူၼ်းထိုင်တူင်ႇဝူင်းၸၢတ်ႈၸိုင်ႈလုမ်ႈၾႃႉႁႂ်ႈမိပ်ႇဢီးလူင်ပွင်ၸိုင်ႈမၢၼ်ႈႁႂ်ႈဢဝ်လိူင်ႈတၢင်းၽိတ်းသိုၵ်းမၢၼ်ႈဢၼ်သိုပ်ႇပူၼ်ႉပႅၼ်ပႄႉၵိၼ်ၵူၼ်းမိူင်းၸိူဝ်းဢမ်ႇၸႂ်ႈမၢၼ်ႈၼၼ်ႉသေႁႂ်ႈယႃႉပႅတ်ႈပိူင်ပွႆႇဝၢင်းတၢင်းၽိတ်းၼိူဝ်ၵူၼ်းႁဵတ်းၽိတ်းဢမ်ႇလႆႈႁပ်ႉတၢင်းၽိတ်းသင်သေၸႂ်ႉတိုဝ်းယိပ်းၵမ်မႃးႁူဝ်သိပ်းပီမိူင်းၼၼ်ႉၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ၵဝ်ႉငဝ်ႈသုၼ်ႇလႆႈၵူၼ်းၸိုင်ႈတႆး ၵေႃႁူမ်ႈသၢင်ႈၸဝ်ႈႁႆႈၸဝ်ႈၼႃးၸိုင်ႈတႆး ၸုမ်းသၽႃဝ သိင်ႇဝႅတ်ႉလွမ်ႉၸိုင်ႈတႆး ၸုမ်းလုၵ်ႈႁဵၼ်းတႆးၸၼ်ႉၸွမ် (ၸိုင်ႈထႆး) ၸုမ်းၵူၼ်းၼုမ်ႇတႆး ပုင်ႇပႃႇၶႅမ် ၵေႃႁူမ်ႈသၢင်ႈၵူၼ်းၼုမ်ႇတႆး (TYN) ပီႈၼွင်ႉတႆးၶၢမ်ႈပၢင်ႇလၢႆႇ မိူင်းယူႊရူပ်ႊ မုၵ်ႉၸုမ်းၸၢဝ်းၶိူဝ်းတႆး (ၸိုင်ႈထႆး) လိၼ်မွၵ်ႇမႂ်ႇ တုမ်းတူၼ်ႈတႆး လုမ်းယွင်ႁူၺ်ႈၼွၵ်ႈမိူင်း ၵေႃႇမတီႇၵူၼ်းမိူင်းတႆးပၢႆႈၽေး (လႅၼ်လိၼ်တႆး-ထႆး) ၵေႃႇမတီႇပၢင်သဝ်းၵူၼ်းပၢႆႈၽေး လွႆတႆးလႅင်း ၵေႃႇမတီႇပၢင်သဝ်းၵူၼ်းပၢႆႈၽေး လွႆၵေႃႇဝၼ်း ၵေႃႇမတီႇပၢင်သဝ်းၵူၼ်းပၢႆႈၽေး...

ၶေႃႈပိုၼ်ၽၢဝ်ႇၸုမ်းတူင်ႇဝူင်းၵူၼ်းတႆး ဝၼ်းထိ 16/6/2020 တိုၵ်ႉပႂ်ႉတႃႇလွင်ႈပဵၼ်ထမ်း/တြႃး- ၶုၵ်းထူပ်းလွင်ႈၵူၼ်းမိူင်းသၢႆးၶၢဝ်လႄႈတၢတ်ႇၾႃႉႁူဝ်ႈၺႃးႁႅမ်တၢႆပဵၼ်ၵေႃႇပဵၼ်ၵွင် မိူဝ်ႈၼႆႉႁဝ်းၶႃႈၸုမ်းတူင်ႇဝူင်းၵူၼ်းတႆးလႆႈႁူမ်ႈၵၼ်ႁဵတ်းတၢင်းလူႇတီႈဝတ်ႉ/ၵျွင်းၼႂ်းပိုၼ်ႉတီႈပိူဝ်ႈပဵၼ်လွင်ႈၶုၵ်းထူပ်းႁဵတ်းၵုသူဝ်ႇပၼ်ၵူၼ်းဝၢၼ်ႈ 56 ၵေႃႉဢၼ်ၺႃးသိုၵ်းမၢၼ်ႈၶႃႈႁႅမ်တၢႆၼႂ်းၸႄႈဝဵင်းၵုၼ်ႁဵင်မိူဝ်ႈပူၼ်ႉမႃး 23 ပီ၊ပဵၼ်ဝၼ်းဢၼ်သိုၵ်းမၢၼ်ႈမိူၵ်ႈမႂ်ႈၶႃႈႁႅမ်တၢႆၵူၼ်းမိူင်းတႆးယႂ်ႇလူင်လၢင်ၽွင်းၶဝ် “ၽဵဝ်ႈမူၺ်ႉပိုၼ်ႉတီႈ” ၼႂ်းမိူင်းတႆးပွတ်းၵၢင်လႄႈပွတ်းၸၢၼ်းၼႂ်းပီ 1996-1998။ မိူဝ်ႈဝၼ်းထိ 16/6/1997 ၼၼ်ႉၵူၼ်းမိူင်း 56 ၵေႃႉတင်းၸၢႆး၊ယိင်းလႄႈလုၵ်ႈဢွၼ်ႇၺႃးသိုၵ်းမၢၼ်ႈၶႃႈႁႅမ်တၢႆသွင်တီႈၼႂ်းၸႄႈဝဵင်းၵုၼ်ႁဵင်ပွတ်းၸၢၼ်း။ၸိူဝ်းၶဝ်ၺႃးသိုၵ်းမၢၼ်ႈတဵၵ်းလိုပ်ႈၶၢႆႉပၢႆႈႁႂ်ႈၵႂႃႇယူႇၼႂ်းဝဵင်း ၼႂ်းလိူၼ်ပူၼ်ႉမႃးၼၼ်ႉသေၶိုၼ်းပၼ်ၶႂၢင်ႉႁႂ်ႈဢဝ်လေႃႉၵႂၢႆး/လေႃႉဝူဝ်းပွၵ်ႈၵႂႃႇတေႃႉဢဝ်ၶဝ်ႈတီႈဝၢၼ်ႈၵဝ်ႇၶဝ်ၸွမ်းၾင်ႇၼမ်ႉပၢင်။ၸိူဝ်းၶဝ်ႁူပ်ႉၺႃး သႂ်ႇ သိုၵ်းမၢၼ်ႈၸွမ်းတၢင်းသေၺႃးတိမတ်ႉလႄႈယိုဝ်းတၢႆၸွမ်းၶေႃႈၸီႉသင်ႇ- ၵူၼ်းဝၢၼ်ႈ 29 ၵေႃႉၺႃးသိုၵ်းမၢၼ်ႈၶလယ 246 ၶႃႈႁႅမ်တၢႆတီႈသၢႆးၶၢဝ်လႄႈထႅင်ႈ 27ၵေႃႉၺႃး သိုၵ်းမၢၼ်ႈၶမယ 513 ၶႃႈႁႅမ်တၢႆႁိမ်းတၢတ်ႇၾႃႉႁူဝ်ႈ။ၶၢပ်ႈတူဝ် တၢႆၶဝ်ၵေႃႈလႆႈပွႆႇပႅတ်ႈၼဝ်ႈဝႆႉၸိူင်ႉၼၼ်။ ထိုင်တေႃႈလဵဝ်ၵေႃႈလွင်ႈသိုၵ်းမၢၼ်ႈၶႃႈႁႅမ်တၢႆၵူၼ်းမိူင်းတႆးပဵၼ်ၵေႃႇပဵၼ်ၵွင်ၽွင်းၶဝ်ပိုတ်ႇၼႃႈသိုၵ်း “ၽဵဝ်ႈမူၺ်ႉပိုၼ်ႉ တီႈ” ၼႂ်းမိူင်းတႆးပွတ်းၵၢင်လႄႈပွတ်းၸၢၼ်းဢၼ်ထူၺ်ႈပႃးႁၢၵ်ႈပႃးတေႃတႃႇႁူဝ်ၵူၼ်း400,000ပၢႆ ၼႂ်း15ၸႄႈ ဝဵင်း ၽွင်းပီ 1996-1998 ၼႆႉယင်းပႆႇလႆႈႁပ်ႉလွင်ႈပဵၼ်ထမ်း/တြႃးၸိူဝ်းၺႃးၶႃၸႂ်၊ၺႃးၵၼ်ႉၸၼ်ဢဝ်တၢႆၼပ်ႉႁူဝ်ပၢၵ်ႇ ၸိူဝ်း ၼၼ်ႉၵေႃႈမိူၼ်ၵၼ်။ ၵွပ်ႈလွင်ႈၸိူဝ်းၼႆႉသေဝၢၼ်ႈၵူၼ်းၼပ်ႉႁူဝ်ပၢၵ်ႇဝၢၼ်ႈပၢႆၼႂ်းၸႄႈဝဵင်းၵုၼ်ႁဵင်ပွတ်းၸၢၼ်းလႆႈပိုၼ်ႉပွႆႇပႅတ်ႈႁၢမ်းဝႆႉထိုင်ယၢမ်းလဵဝ်။ၵူၼ်းဝၢၼ်ႈၵဝ်ႇၵဝ်ႇဢၼ်လႆႈပၢႆႈၽေးၶဝ်ႈပိုင်ႈႁူမ်ႈၼႂ်းမိူင်းထႆးမိူဝ်ႈပူၼ်ႉမႃးၶၢဝ်းတၢင်း 20 ပၢႆၼၼ်ႉၵေႃႈပႆႇႁတ်းပွၵ်ႈၶိုၼ်း မိူဝ်း ဝၢၼ်ႈၵဝ်ႇမိူင်းၼွၼ်းၵွပ်ႈသိုၵ်းမၢၼ်ႈတိုၵ်ႉမီးယူႇဝႆႉၼႂ်းပိုၼ်ႉတီႈၶဝ်သေသိုပ်ႇမီးၶႂၢင်ႉတႃႇၶႃၸႂ်၊ၵၼ်ႉၸၼ်လႄႈၶႃႈ ႁႅမ် တၢႆ ၵူၼ်းမိူင်းဢၼ်ဢမ်ႇမီးတၢင်းၽိတ်းသင်တေႃႇၶဝ်ၼၼ်ႉယူႇ။ ၼႂ်းသဵၼ်ႈမၢႆမုင်ႉႁေႃႁိူၼ်းဢၼ်ၶိုၼ်းၵဵပ်းမိူဝ်ႈပီ 2014 ၼၼ်ႉၵေႃႈၵူၼ်းဝၢၼ်ႈၼပ်ႉႁူဝ်ပၢၵ်ႇႁူဝ်ႁဵင်ၼႂ်းၸႄႈဝဵင်းၵုၼ်ႁဵင်ယင်းဢမ်ႇလႆႈၶဝ်ႈပႃးလႄႈဢမ်ႇမီးသုၼ်ႇလႆႈလိူၵ်ႈတင်ႈၼႂ်းပီ 2010 တင်းပီ 2015 လႄႈပၢင်လိူၵ်ႈတင်ႈဢၼ်တေၸတ်းႁဵတ်းၼႂ်းပီ 2020 ၼႆႉၵေႃႈတေဢမ်ႇမီးသုၼ်ႇလႆႈလိူၵ်ႈတင်ႈမိူၼ်ၵၼ်ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ လွင်ႈတဵၵ်းလိုပ်ႈႁေႃႈ ၵူၼ်းမိူင်းၼႂ်းပိုၼ်ႉတီႈၶၢႆႉပၢႆႈလႄႈလွင်ႈဢမ်ႇၸၢင်ႈမီးသုၼ်ႇလႆႈလိူၵ်ႈတင်ႈၼႆႉတိုၼ်းပဵၼ်ၽႅၼ်ၵၢၼ်လူင်ပွင်ၸိုင်ႈမၢၼ်ႈ (ၼႄႇပျီႇတေႃႇ) ပိူဝ်ႈတႃႇၶဝ်ႈၵုမ်းၵမ်ဢဝ်ၼမ်ႉမျၢတ်ႈၼမ်ႉတွၼ်းၼိူဝ်ၶူဝ်းတိုၼ်းသၽႃဝၼႂ်းပိုၼ်ႉၸၢဝ်းၶိူဝ်းၵူၼ်းၵိုၵ်းမိူင်းသေပိုတ်ႇပၼ်တိုဝ်ႉတၢင်းၶဝ်လႆႈၶိုင်သၢင်ႈၶူင်းၵၢၼ်ၽၢႆမိူင်းတူၼ်ယႂ်ႇလူင်ၼိူဝ်မႄႈၼမ်ႉၶူင်းဢၼ်ဢၢင်ႇၵဵပ်းၼမ်ႉမၼ်းတေလုပ်ႇထူမ်ႈပႅတ်ႈဝၢၼ်ႈၵဝ်ႇမိူင်းလင်ၵူၼ်းဝၢၼ်ႈၸိူဝ်းၺႃးၶႃႈတၢႆပဵၼ်ၵေႃႇပဵၼ်ၵွင်ၼႂ်းလိူၼ်ၵျုၼ်ႊ 1997 ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ၽႅၼ်ၵၢၼ်ၶူင်းၵၢၼ်ၽၢႆမိူင်းတူၼ်ၼႆႉၶွမ်ႊပၼီႊၶႄႇလႄႈၶွမ်ႊပၼီႊလူင်ပွင်ၸိုင်ႈမိူင်းထႆးၶဝ်ႁူမ်ႈလူင်းတိုၼ်းလၢင်းသေၽႅၼ်ၵၢၼ်တေသူင်ႇႁႅင်းၾႆးၾႃႉဢွၵ်ႇၼွၵ်ႈမိူင်း။ထိုင်ယၢမ်းလဵဝ်ၵေႃႈသိုၵ်းမၢၼ်ႈတိုၵ်ႉသိုပ်ႇသွၵ်ႈတဝ်ထိူၼ်ႇၸွမ်းႁိမ်းႁွမ်းဢွင်ႈတီႈတေသၢင်ႈၽၢႆသေသိုပ်ႇပူၼ်ႉပႅၼ်သုၼ်ႇလႆႈသုၼ်ႇပဵၼ်ၵူၼ်းမိူင်းၼႂ်းပိုၼ်ႉတီႈယူႇ။ ႁဝ်းၶႃႈတုၵ်းယွၼ်းႁႂ်ႈလူင်ပွင်ၸိုင်ႈၼွၵ်ႈမိူင်းလႄႈၶွမ်ႊပၼီႊၶဝ်ၵိုတ်းလွင်ႈတူၺ်းၶၢမ်ႈပႅတ်ႈတၢင်းၽိတ်းယႂ်ႇလူင် ဢၼ်သိုၵ်းမၢၼ်ႈႁဵတ်းၽိတ်းမိူဝ်ႈပူၼ်ႉမႃး တင်းမိူဝ်ႈလဵဝ်ပိူဝ်ႈတႃႇဢဝ်ႁူမ်ႇလူမ်ႈၵၢၼ်လူင်းတိုၼ်းလၢင်းၶဝ်ၼၼ်ႉသေတုၵ်းယွၼ်း ႁႂ်ႈၵိုတ်းပႅတ်ႈ“လွင်ႈတိုၵ်ႉသိုပ်ႇႁဵတ်းပၢႆးမၢၵ်ႈမီးၸွမ်းလူင်ပွင်ၸိုင်ႈမၢၼ်ႈ မိူၼ်ပၵ်းၵဝ်ႇပိူင်ၵဝ်ႇ” တေႃႇထိုင်သိုၵ်းမၢၼ်ႈပေႃးႁပ်ႉ ဢဝ်ပုၼ်ႈၽွၼ်းတၢင်းႁဵတ်းၶဝ်သေမီးမႃးပိူင်ငဝ်ႈပိုင်းမိူင်း (လၵ်းမိူင်း) ဢၼ်ပဵၼ်ပိူင်မိူင်းႁူမ်ႈတုမ်ၸိုၼ်ႈၸၢင်ႇ (ၾႄႊ တရိူဝ်ႊ) ဢၼ်ၵူၼ်းမိူင်းမီးသုၼ်ႇလႆႈလွတ်ႈလႅဝ်းလႄႈၵူၼ်းၵိုၵ်းမိူင်းၶဝ်ၵေႃႈမီးလွင်ႈႁူမ်ႇလူမ်ႈဢၼ်ဢမ်ႇၸၢင်ႈၺႃးပၢႆၵွင်ႈၸီႉၸမ်ႈႁႂ်ႈဢွၵ်ႇၼႂ်းပိုၼ်ႉတီႈတီႈလိၼ်ၶဝ်ၸိူဝ်းၼၼ်ႉၵွၼ်ႇ။ ...

ၽိုၼ်တၢမ်းငဝ်းငဝ်လၢႆးၵဝ်ႉငဝ်ႈသုၼ်ႇလႆႈၵူၼ်းၸိုင်ႈတႆး ဝၼ်းထိ11/5/2020 သိုၵ်းမၢၼ်ႈၶႃၸႂ်လႄႈၶႃႈႁႅမ်ၵူၼ်းမိူင်း၊ တဵၵ်းၸႂ်ႉႁႅင်းလၢႆ ၽွင်းပိုတ်ႇၼႃႈသိုၵ်းတၢင်းဢွၵ်ႇဝဵင်းလႃႈသဵဝ်ႈ ၽွင်းတိုၵ်ႉမီးပၼ်ႁႃတၢင်းပဵၼ် ၶူဝ်ႊဝိတ်ႊ -19 During April, a farmer was tortured and killed, and hundreds of villagers used as forced labor by the Burma...